Η ανταλλαγή στρατιωτικών πληγμάτων και οι εμπρηστικές δηλώσεις Ινδίας και Πακιστάν αναβιώνουν τους χειρότερους φόβους για μια νέα πολεμική κρίση στην πιο πυκνοκατοικημένη και επικίνδυνη πυρηνική ζώνη του πλανήτη.
Η ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης μεταξύ Νέου Δελχί και Ισλαμαμπάντ συνιστά πλέον σοβαρή απειλή για την περιφερειακή και διεθνή ασφάλεια. Οι στρατιωτικές επιδρομές της Ινδίας σε έξι στόχους εντός του πακιστανικού εδάφους, μεταξύ των οποίων και στην επαρχία Παντζάμπ -πρώτη φορά από τον τελευταίο πόλεμο πλήρους κλίμακας πριν μισό αιώνα- και η αντίδραση του Πακιστάν με την εξουσιοδότηση των Ενόπλων Δυνάμεών του για απάντηση, προδιαγράφουν μια επικίνδυνη κλιμάκωση. Η επίκληση του άρθρου 51 του Χάρτη του ΟΗΕ και η προειδοποίηση ότι η απάντηση θα έρθει «σε χρόνο, τόπο και τρόπο της επιλογής του Πακιστάν» δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες: το Ισλαμαμπάντ ετοιμάζεται για στρατιωτική ανταπόδοση.
Χρονολόγιο κρίσης Ινδίας – Πακιστάν (Απρίλιος – Μάιος 2025)
22 Απριλίου 2025
Πραγματοποιείται τρομοκρατική επίθεση στο ινδικό Κασμίρ, με στόχο Ινδουιστές τουρίστες. Σκοτώνονται 26 άτομα. Η Ινδία υποστηρίζει ότι οι δράστες είχαν διασυνδέσεις με ομάδες που δρουν στο Πακιστάν.
23–30 Απριλίου 2025
Η Ινδία κατηγορεί δημοσίως το Πακιστάν ότι υποθάλπει τρομοκρατικές οργανώσεις. Το Ισλαμαμπάντ απορρίπτει τους ισχυρισμούς, προτείνει διεθνή έρευνα και καλεί ξένα ΜΜΕ να επισκεφθούν τις επίμαχες περιοχές.
6 Μαΐου 2025
Διεθνή μέσα ενημέρωσης επισκέπτονται τις τοποθεσίες που η Ινδία χαρακτηρίζει «στρατόπεδα τρομοκρατών». Σύμφωνα με το Πακιστάν, δεν βρίσκουν αποδείξεις στρατιωτικής ή τρομοκρατικής δραστηριότητας.
7 Μαΐου 2025 – Πρωινές ώρες
Η Ινδία εξαπολύει επιθέσεις σε εννέα στόχους στο πακιστανικό έδαφος: τέσσερις στο Παντζάμπ και πέντε στο πακιστανικό Κασμίρ. Δηλώνει ότι επρόκειτο για υποδομές που σχετίζονται με τις ομάδες Jaish-e-Mohammed και Lashkar-e-Taiba.
7 Μαΐου 2025 – Μεσημέρι
Το Πακιστάν καταγγέλλει «απρόκλητη πολεμική πράξη» και αναφέρει ότι τουλάχιστον 26 άμαχοι σκοτώθηκαν και 46 τραυματίστηκαν. Δηλώνει πως δεν υπήρχαν τρομοκρατικά στρατόπεδα στους στόχους και πως κατέρριψε πέντε ινδικά αεροσκάφη.
7 Μαΐου 2025 – Απόγευμα
Συνεδριάζει η Επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας υπό τον πρωθυπουργό Σεχμπάζ Σαρίφ. Το Πακιστάν επικαλείται το Άρθρο 51 του Χάρτη του ΟΗΕ και δηλώνει ότι διατηρεί το δικαίωμα απάντησης.
7 Μαΐου 2025 – Βράδυ
Ο πρωθυπουργός του Πακιστάν εξουσιοδοτεί πλήρως τις Ένοπλες Δυνάμεις για απάντηση. Η χώρα δεσμεύεται ότι θα απαντήσει «σε χρόνο, τόπο και τρόπο της επιλογής της».
Κίνδυνος επέκτασης της σύγκρουσης
Το ενδεχόμενο άμεσης σύγκρουσης είναι πλέον πολύ υψηλό. Η κατάρριψη πέντε ινδικών αεροσκαφών, την οποία αναφέρει το Πακιστάν αλλά δεν έχει επιβεβαιώσει η Ινδία, αυξάνει τον κίνδυνο γενικευμένης πολεμικής σύρραξης ανάμεσα σε δύο πυρηνικά κράτη. Ταυτόχρονα, οι δηλώσεις περί «ινδικής επιθετικότητας» και οι καταγγελίες για θανάτους αμάχων και πλήγματα σε μη στρατιωτικούς στόχους δημιουργούν κλίμα εθνικής οργής και πιέζουν την πακιστανική κυβέρνηση να απαντήσει δυναμικά.
Από διπλωματικής άποψης, η κατάσταση είναι επίσης εξαιρετικά τεταμένη. Η Ινδία απέρριψε την πρόταση του Πακιστάν για διεθνή, διαφανή και ουδέτερη έρευνα αναφορικά με την τρομοκρατική επίθεση στο ινδικό Κασμίρ, που αποτέλεσε τη θρυαλλίδα της κρίσης. Το Ισλαμαμπάντ, από την πλευρά του, κάνει λόγο για «απρόκλητη και παράνομη πολεμική πράξη» και υποστηρίζει ότι τα χτυπήματα στόχευσαν αμάχους και όχι στρατόπεδα μαχητών.
Η κατάσταση στο εσωτερικό των δύο χωρών είναι επίσης εύφλεκτη. Οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και οι εθνικιστικές κορώνες ενδέχεται να πυροδοτήσουν λαϊκή δυσαρέσκεια, εσωτερική πόλωση και περαιτέρω αποσταθεροποίηση. Οι κυβερνήσεις, υπό πίεση, μπορεί να ακολουθήσουν σκληρή γραμμή, απορρίπτοντας οδούς αποκλιμάκωσης.
Το ενδεχόμενο επέκτασης της κρίσης δεν μπορεί να αποκλειστεί. Εφόσον εμπλακούν τρίτες δυνάμεις – είτε διπλωματικά είτε στρατιωτικά- η σύγκρουση μπορεί να αποκτήσει περιφερειακό χαρακτήρα, με επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή της Νότιας Ασίας και όχι μόνο.
Βήματα για την αποτροπή κλιμάκωσης
Με βάση όλα τα παραπάνω, η κατάσταση χαρακτηρίζεται ως εξαιρετικά ασταθής και υψηλού ρίσκου. Απαιτείται άμεση παρέμβαση διεθνών παραγόντων και μηχανισμών αποκλιμάκωσης, προκειμένου να αποφευχθεί η διολίσθηση σε έναν πόλεμο που θα είχε ανυπολόγιστο κόστος -τόσο για τους λαούς της Ινδίας και του Πακιστάν όσο και για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια.
Για την αποτελεσματική διαχείριση της κρίσης, είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι διπλωματικές προσπάθειες για την αποκλιμάκωση της έντασης, με τη χρήση διεθνών οργανισμών και τρίτων χωρών που μπορούν να διαμεσολαβήσουν και να βοηθήσουν στην επίτευξη μιας ειρηνικής λύσης. Η συνεχιζόμενη παρακολούθηση των στρατιωτικών και πολιτικών εξελίξεων είναι επίσης κρίσιμη, ώστε να υπάρχει έγκαιρη εκτίμηση των κινδύνων και να ληφθούν άμεσες αποφάσεις για την αποφυγή κλιμάκωσης. Παράλληλα, θα πρέπει να υπάρξει προετοιμασία για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε ανθρωπιστικής κρίσης, με παροχή βοήθειας στους πληγέντες και διασφάλιση της ασφάλειας των αμάχων. Τέλος, οι προσπάθειες για την επίτευξη μιας ειρηνικής διευθέτησης πρέπει να ενισχυθούν με τη βοήθεια ανεξάρτητων παρατηρητών και διαμεσολαβητών, με στόχο την αποτροπή μιας κλιμάκωσης που θα έχει καταστροφικές συνέπειες για την περιοχή και τον κόσμο.
