Σε διαδικασία διαδοχής εισέρχεται πλέον η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία μετά τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου, ενδεχομένως του πλέον επιδραστικού Πάπα, η θητεία του οποίου διήρκεσε 12 χρόνια.
Ο θάνατος του Πάπα Φραγκίσκου στις 21 Απριλίου 2025 σηματοδοτεί την έναρξη μιας από τις πλέον αυστηρά τελετουργικές και θεσμικά βαρύνουσες διαδικασίες της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Ο Πάπας Φραγκίσκος, κατά κόσμον Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, απεβίωσε στις 21 Απριλίου 2025 σε ηλικία 88 ετών, αφήνοντας πίσω του μια παπική θητεία 12 ετών, κατά την οποία επιχείρησε να ανανεώσει τον θεσμικό ρόλο της Αγίας Έδρας, ενισχύοντας την κοινωνική ατζέντα της Εκκλησίας, τη διαφάνεια, τη συνοδικότητα και τον διαθρησκευτικό διάλογο.
Ο θάνατός του σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής εν μέσω πολυπολικής ανακατάταξης στον παγκόσμιο χάρτη, με την Καθολική Εκκλησία να αντιμετωπίζει εσωτερικές εντάσεις, θεσμική κόπωση και διαφοροποίηση προτεραιοτήτων ανά γεωγραφική ήπειρο.
Η κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου έχει προγραμματιστεί για τις 24 Απριλίου 2025 στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, υπό την προεδρία του Καρδιναλίου Τζιοβάνι Μπατίστα Ρε. Ο εκλιπών Ποντίφικας είχε εκφράσει ρητά την επιθυμία να ταφεί στην Santa Maria Maggiore και όχι στους παραδοσιακούς τάφους των Παπών, ενισχύοντας έτσι το συμβολικό μήνυμα του “πρώτου μεταξύ ίσων”. Ακολουθείται το αυστηρό τελετουργικό πένθους (novemdiales), ενώ ταυτόχρονα ξεκινούν τα τεχνικά και κανονιστικά στάδια που οδηγούν στο κονκλάβιο.
Το εν εξελίξει πλαίσιο διαδοχής ενεργοποιεί τις προβλέψεις του Δικαίου της Εκκλησίας και φέρνει στο προσκήνιο τρία εναλλακτικά σενάρια για την πορεία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας: συνέχιση της μεταρρυθμιστικής γραμμής, θεσμική σταθεροποίηση με μετριοπαθή πρόσωπα ή απότομη αναδίπλωση σε παραδοσιοκρατικά δόγματα. Η επιλογή του νέου Ποντίφικα αναμένεται να έχει βαθιές γεωπολιτικές και κοινωνικές επιπτώσεις, καθώς συνδέεται με το εκκλησιαστικό αποτύπωμα σε Λατινική Αμερική, Αφρική, Ευρώπη και Ασία.
Intelligence Report
Η διαπίστωση του θανάτου
Η διαπίστωση του θανάτου έγινε από τον Καμερλέγο, Καρδινάλιο Κέβιν Φάρελ, ο οποίος κάλεσε τρεις φορές το βαπτιστικό όνομα του Ποντίφικα, όπως επιτάσσει η παράδοση. Στη συνέχεια, η βέρα (Piscatory Ring) κόπηκε με ψαλίδι μπροστά στους καρδιναλίους για να αποτραπεί η πλαστογράφηση εγγράφων και συμβολίστηκε έτσι η λήξη της παπικής εξουσίας. Η παπική κατοικία σφραγίστηκε με κόκκινες κορδέλες και το γραφείο του Πάπα κλειδώθηκε. Φωτογραφίες, μαγνητοσκοπήσεις ή μεταθανάτια εξέταση του σώματος απαγορεύονται βάσει κανόνων του Βατικανού.
Η κηδεία
Η κηδεία του Πάπα πραγματοποιείται υποχρεωτικά μεταξύ της 4ης και 6ης ημέρας μετά τον θάνατο, εκτός εάν υπάρχουν ειδικοί λόγοι. Η εξόδιος ακολουθία τελείται στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου, παρουσία του διπλωματικού σώματος, αρχηγών κρατών, εκπροσώπων διεθνών οργανισμών και του συνόλου του Κολεγίου των Καρδιναλίων. Το σώμα του Πάπα τίθεται πρώτα σε λαϊκό προσκύνημα στο Παπικό Παλάτι και κατόπιν στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Η περίοδος πένθους διαρκεί εννέα ημέρες (novemdiales), με καθημερινές λειτουργίες. Ο Πάπας Φραγκίσκος, σύμφωνα με τη διαθήκη του, θα ταφεί στη Santa Maria Maggiore, σπάζοντας την παράδοση που ήθελε την ταφή των Ποντίφικων στο υπόγειο της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου.
Η διαδικασία της διαδοχής
Η διαδικασία της διαδοχής τίθεται πλέον σε κίνηση. Το Κολέγιο των Καρδιναλίων συγκαλείται σε Γενικές Συνελεύσεις και το Κονκλάβιο θα συγκληθεί μεταξύ 5 και 15 Μαΐου 2025, με τη συμμετοχή 138 καρδιναλίων κάτω των 80 ετών. Ο θεσμικός και πνευματικός χαρακτήρας της διαδοχής καλείται να ισορροπήσει μεταξύ της συνέχισης της συνοδικής και μεταρρυθμιστικής κατεύθυνσης του Φραγκίσκου και της ενίσχυσης της θεσμικής συνοχής. Οι διαφαινόμενοι υποψήφιοι εκφράζουν ανταγωνιστικές στρατηγικές: προοδευτική συνέχιση, μετριοπαθής διπλωματική σταθερότητα ή παραδοσιοκρατική επιστροφή. Οι προοπτικές και τα ρίσκα που απορρέουν από κάθε ενδεχόμενο είναι πολυεπίπεδα — θεσμικά, κοινωνικά, γεωπολιτικά και ενδοεκκλησιαστικά.
Ανάλυση πρώτου επιπέδου
I. ΕΠΙΣΗΜΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΘΑΝΑΤΟΥ & ΑΜΕΣΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Ημέρα 0 – 21 Απριλίου 2025
- Επιβεβαίωση θανάτου από ιατρική υπηρεσία του Βατικανού.
- Ο Καμερλέγος (Καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ) διαπιστώνει και αναγγέλλει επίσημα τον θάνατο.
- Καταστροφή του “Δαχτυλιδιού του Ψαρά” για την αποτροπή παραχάραξης εγγράφων.
- Σφράγιση των διαμερισμάτων του Πάπα στην Αποστολική Κατοικία.
II. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΕΝΘΟΥΣ & ΤΕΛΕΤΩΝ
Ημέρες 1–9 (22 έως 30 Απριλίου 2025)
Novemdiales (Εννιαήμερο Πένθους):
- Καθημερινές επιμνημόσυνες λειτουργίες στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου.
- 24 Απριλίου: Κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου με προεδρία του Κοσμήτορα του Κολλεγίου των Καρδιναλίων (Καρδινάλιος Τζιοβάνι Μπατίστα Ρε).
- Ταφή, σύμφωνα με επιθυμία του εκλιπόντος, στη Βασιλική της Santa Maria Maggiore, όχι στον τάφο των Παπών.
Διπλωματικές Διαδικασίες:
- Αποστολή ειδοποιήσεων σε κυβερνήσεις και θρησκευτικούς ηγέτες παγκοσμίως.
- Ειδικά καθορισμένο πρωτόκολλο για τον διπλωματικό θάνατο Αρχηγού Κράτους.
III. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΒΑΤΙΚΑΝΟΥ
Αρμοδιότητες του Καμερλέγου (Kevin Farrell):
- Διαχειρίζεται τα καθημερινά ζητήματα του Βατικανού.
- Συντονίζει την προετοιμασία για το Κονκλάβιο.
Κολλέγιο των Καρδιναλίων:
- Συνεδριάσεις (Γενικές Συνελεύσεις) για:
- Επιβεβαίωση ημερομηνίας κονκλαβίου.
- Προσωρινή διοίκηση της Αγίας Έδρας.
- Οργάνωση τελετών και τεχνικής φύσης ζητημάτων.
IV. ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΚΟΝΚΛΑΒΙΟΥ
Κανόνες Εκκλησιαστικού Δικαίου:
- Το κονκλάβιο πρέπει να ξεκινήσει το νωρίτερο 15 ημέρες και το αργότερο 20 ημέρες μετά τον θάνατο του Πάπα.
Προβλεπόμενο διάστημα διεξαγωγής:
5–15 Μαΐου 2025
Προετοιμασία (22 Απριλίου – 4 Μαΐου 2025):
- Άφιξη εκλεκτόρων στη Ρώμη (σήμερα είναι 138 κάτω των 80 ετών).
- Καθημερινές Γενικές Συνελεύσεις με άτυπες διαβουλεύσεις για τους υποψηφίους.
- Επαναβεβαίωση του όρκου μυστικότητας.
V. ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΟΝΚΛΑΒΙΟΥ
Ημέρα 1 – (Πιθανή: 5 Μαΐου 2025)
- Τόπος: Παρεκκλήσι Σιξτίνα.
- Τελετή “Extra Omnes”: Έξοδος όλων των μη εκλεκτόρων.
- Όρκος σιωπής από όλους τους καρδιναλίους.
- Σφράγιση του χώρου (τεχνικός έλεγχος αντικατασκοπείας).
Ψηφοφορία:
- Μέγιστο 4 ψηφοφορίες ημερησίως.
- Πλειοψηφία 2/3 απαιτείται (92 ψήφοι σε 138 εκλέκτορες).
- Μαύρος καπνός: καμία εκλογή.
- Λευκός καπνός και καμπάνες: επιτυχής εκλογή.
VI. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΛΟΓΗ
Εντός 1 ώρας από την εκλογή:
- Ο εκλεγείς δέχεται ή απορρίπτει την εκλογή.
- Δηλώνει το νέο του παπικό όνομα.
- Παρουσίαση στο μπαλκόνι: “Habemus Papam”.
Τις επόμενες ημέρες:
- Επισκέψεις σε κρατικούς και εκκλησιαστικούς φορείς.
- Οργάνωση Αγίας Έδρας υπό νέο Πάπα.
- Ομιλίες κατεύθυνσης νέου παπικού οράματος.
