Νέα δυναμική και πιθανώς ανάγκη για νέο πρίσμα δημιουργεί η αναζωπύρωση της κρίσης του προσφυγικού στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο τις τελευταίες εβδομάδες. Η Ελλάδα νιώθει τώρα, αυτό που τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται σε μεγάλο εύρος της λεκάνης της Μεσογείου: Μια νέα έξαρση των προσφυγικών ροών που οδηγεί σε ναυάγια και πνιγμένους.
Δεκάδες νεκροί μετανάστες στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο τα τελευταία 24ωρα σε μια εξαιρετικά λεπτή γεωπολιτικά συγκυρία, αναγκάζει τα media να εγκαταλείψουν βίαια την εορταστική ατζέντα και θέτει το πολιτικό σύστημα ενώπιον του ξεσπάσματος μιας ακόμη κρίσης, ενόσω άλλες βρίσκονται σε εξέλιξη.
Αυτό όμως δεν θα έπρεπε να αποτελεί πεδίο ανησυχίας, καθώς η Τουρκία έχει πολλάκις από το 2015 εργαλειοποιήσει το προσφυγικό. Συνεπώς, οι ελληνικές αρχές τόσο σε εκτελεστικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο διαθέτουν σχέδια και μηχανισμούς για την έγκαιρη επισήμανση και αντιμετώπισή τέτοιων κρίσεων. Αντιστοίχως, σε επαγρύπνηση βρίσκεται και η ΕΕ. Πρόκειται για σενάριο που έχει ξαναπαιχθεί και εκπλήξεις δεν υπάρχουν.
Ακριβώς αυτό όμως είναι το ανησυχητικό: Ότι ενώ οι φύλακες όφειλαν να έχουν γνώσει και να προλάβουν τις εξελίξεις, το Λιμενικό Σώμα, η κυβέρνηση και μηχανισμοί τους δεν ανταποκρίθηκαν. Οι δεκάδες θάνατοι προσφύγων και μεταναστών στο Αιγαίο και πολύ κοντά στα ελληνικά νησιά, τις ημέρες των εορτών και ενώ είχαν προηγηθεί ναυάγια στην κεντρική Μεσόγειο, κάτω από οποιαδήποτε συνθήκες είναι εξαιρετικά ανησυχητικοί.
Η λογική των αλληλεπικαλυπτόμενων κρίσεων είναι πλέον εμπεδωμένη και η αδυναμία ενεργοποίησης εδραιωμένων μηχανισμών διαχείρισης δείχνει έλλειψη στοιχειώδους οργάνωσης και αποτελεί ένδειξη αποσάρθρωσης του μηχανισμού και κατ επέκταση του κράτους.
Οι διαπιστώσεις αυτές ανεβάζουν de facto το operational risk, το country risk και υπονομεύουν την γεωπολιτική θέση της Ελλάδας τη στιγμή που αυτό επιχειρείται να εμπεδωθεί μέσα από μια σειρά συμφωνιών, που βασίζονται στην επιχειρησιακή επάρκεια και τη δυνατότητα έγκαιρης ανταπόκρισης.
Τρία ναυάγια
Πάνω από 30 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν χάσει μέχρι στιγμής τη ζωή τους τα τελευταία 24ωρα στο Αιγαίο και μάλιστα σε περιοχές βαθιά μέσα στα ελληνικά χωρικά ύδατα και πέριξ ελληνικών νησιών.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, τα ιστιοφόρα τα οποία είχαν εμπλακεί στα τελευταία περιστατικά είχαν αποπλεύσει από τα παράλια της Τουρκίας με προορισμό την Ιταλία.
Το ναυάγιο ανοιχτά της Πάρου ήταν το τρίτο κατά σειρά περιστατικό έρευνας και διάσωσης που σημειώνεται στο Αιγαίο στη διάρκεια των τελευταίων τριών ημερών, στο οποίο εμπλέκονται διακινητές από την Τουρκία που μεταφέρουν παράνομα ανθρώπους.
Σε αυτό, 12 άνδρες, 3 γυναίκες και ένα βρέφος πνίγηκαν, ενώ το σκάφος μετέφερε περισσότερους από 80 μετανάστες και πρόσφυγες. 67 άνθρωποι διασώθηκαν και μεταφέρθηκαν στο νησί της Πάρου.
Ερωτήματα και… ερωτηματικά
Στα ελληνικά media προβάλλεται video από το λιμενικό σώμα στο οποίο γίνεται η αυτοψία του σκάφους. Τα ερωτηματικά που εγείρονται όμως περιορίζονται στην Τουρκία και τους διακινητές, ενώ δεν διερευνάται η ανταπόκριση του λιμενικού, οι λειτουργία των καμερών και των εναέριων μέσω επιτήρησης και τελικά η δυνατότητα να φτάσουν τα σκάφη τόσο βαθιά σε ελληνικά χωρικά ύδατα χωρίς να γίνουν αντιληπτά.
Επίσης, ερωτηματικά γεννά και η απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ να προσδιορίσει τα θέματα αυτά στην κυβέρνηση και να μη ζητήσει τον έλεγχο του Λιμενικού.
Το Βήμα, μάλιστα, σε δημοσίευμά του αναφέρει ότι “το γεγονός ότι οι καιρικές συνθήκες -σε όλα τα παραπάνω περιστατικά- ήταν καλές δεν δικαιολογεί την τραγική κατάληξη που είχαν. Εξ’ ου και γεννώνται ερωτήματα για τη στάση του τουρκικού κράτους και κατά πόσο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί να πιέσει με το προσφυγικό τη Δύση, την ώρα που η χώρα του βρίσκεται σε δεινή οικονομική κατάσταση”.
Αναφορικά με την Ελλάδα η εφημερίδα αναφέρει ότι: “Προς το παρόν, η Ελλάδα ακολουθεί στάση επιφυλακής στο σκέλος του μεταναστευτικού προσφυγικού, το οποίο κρύβει και τις περισσότερες παγίδες”.
Στο δημοσίευμα προεξοφλείται μάλιστα περαιτέρω αύξηση των ροών και άρα και των περιστατικών.
Αν όμως όλα ήταν αναμενόμενα, τότε είτε εγείρεται θέμα αποτελεσματικότητας του Λιμενικού και των μεθόδων επιτήρησης, είτε υπήρξαν πολιτικές εντολές που περιόρισαν την εμπλοκή του Λιμενικού μόνο μετά την εκπομπή σήματος ή τη διαπίστωση ναυαγίου.
Στο στόχαστρο ο Ερντογάν
Το τελευταίο διάστημα, αρκετές είναι οι αναφορές τούρκων κυβερνητικών αξιωματούχων στο ζήτημα αυτό, με τον Ερντογάν μάλιστα να εξαπολύει προ ημερών επίθεση κατά της Ελλάδας και της Ευρώπης.
Αντί να απαντήσει στις εκκλήσεις της ελληνικής πλευράς για να μπει ένα τέλος στο δίκτυο των διακινητών που εκμεταλλεύονται πρόσφυγες και μετανάστες με την ανοχή της Τουρκίας, έστρεψε τα βέλη του προς όλους τους άλλους εκτός από την αυλή του.
Σε βιντεοσκοπημένο του μήνυμα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ο τούρκος πρόεδρος ισχυρίστηκε ότι η Ελλάδα βυθίζει φουσκωτά των προσφύγων στο Αιγαίο. «Η Μεσόγειος έχει γίνει νεκροταφείο λόγω της στάσης της Δύσης» ανέφερε χαρακτηριστικά, σε μια πολύ σκληρή κριτική εναντίον των Δυτικών χωρών.
Δηλώσεις, διαρροές και αιχμές κατά ΕΕ
Από ελληνικής πλευράς, τα δημοσιεύματα των media σκιαγραφούν την ίδια όψη της εικόνας, γεγονός που καταδεικνύει κοινές πηγές πληροφόρησης.
Σύμφωνα, λοιπόν, με την επικρατούσα αντίληψη, η Τουρκία είχε προϊδεάσει για ό,τι συμβαίνει. Το Βήμα αναφέρεται σε δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων και του Ερντογάν. Ο υπουργός Ναυτιλίας Γιάννης Πλακιωτάκης στέκεται στα κυκλώματα διακινητών, επισημαίνοντας την ανεξέλεγκτη δράση τους το τελευταίο διάστημα.
«Τις τελευταίες ημέρες έχει ενταθεί η εγκληματική δράση κυκλωμάτων διακινητών, που αδιαφορούν για την ανθρώπινη ζωή, στοιβάζοντας δεκάδες ταλαιπωρημένους ανθρώπους, χωρίς σωσίβια, σε σκάφη που δεν πληρούν ούτε τις στοιχειώδεις προδιαγραφές ασφαλείας.
Παράλληλα, όμως, με διαρροές από την κυβέρνηση αναδεικνύεται και το θέμα της απρόσκοπτης ροής των ευρωπαϊκών κονδυλίων προς την Τουρκία, καθώς προσφάτως εκταμιεύθηκαν 560 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας από την οποία η Άγκυρα λαμβάνει ετησίως 3 δισ.
