Μπορεί οι πυρκαγιές να ξεσπούν λιγότερο συχνά, όμως όταν ξεσπούν, δεν σταματούν. Η ομάδα FLAME του ΕΑΑ καταγράφει 25 χρόνια στοιχείων και καταλήγει σε ένα σκληρό συμπέρασμα: δεν έχουμε μόνο περισσότερες μεγάλες πυρκαγιές -έχουμε και μεγαλύτερες μεγάλες πυρκαγιές. Και αυτές δεν περιορίζονται πια ούτε σε εποχή ούτε σε τόπο.
Μείωση των ενάρξεων πυρκαγιών, αλλά σταθερή αύξηση της συνολικής καμένης έκτασης εντός της αντιπυρικής περιόδου, καταγράφει η ομάδα FLAME του METEO/ΕΑΑ, έπειτα από ανάλυση των επίσημων στοιχείων πυρκαγιών από το 2000 έως το 2024.
Σε ανάλυση που δημοσιεύτηκε στο fireweather.eu, η ομάδα παρουσιάζει δεδομένα από το αρχείο του Πυροσβεστικού Σώματος: 150.000 πυρκαγιές και πάνω από 11 εκατομμύρια στρέμματα καμένης γης μέσα σε μια 25ετία. Παρά τη μείωση στις ενάρξεις, η ζημιά που αφήνουν πίσω τους τα μέτωπα μεγαλώνει.
«Οι πυρκαγιές εντός αντιπυρικής περιόδου μειώνονται, αλλά η καμένη έκταση αυξάνεται σταθερά», τονίζει η ομάδα. Οι φωτιές που ξεπερνούν τα 2.000 στρέμματα είναι πλέον πιο συχνές και πιο ανεξέλεγκτες. Επιπλέον, αυξάνονται τα περιστατικά φωτιάς και εκτός εποχής, με τον χειμώνα και την άνοιξη να καταγράφουν αύξηση τόσο σε ενάρξεις όσο και σε καμένες εκτάσεις.
Ο αριθμός των πυρκαγιών μειώνεται, όχι όμως και οι καμμένες εκτάσεις
Αναλύοντας στοιχεία από το 2000 έως το 2024, η ομάδα διαπιστώνει ότι οι ετήσιες πυρκαγιές εντός της αντιπυρικής περιόδου μειώθηκαν από περίπου 4.300 (μέσος όρος 2000–2012) σε 3.700 (μέσος όρος 2013–2024). Όμως, η καμένη έκταση αυξάνεται κατά περίπου 6.000 στρέμματα τον χρόνο. «Όταν μια φωτιά ξεφεύγει, ξεφεύγει πολύ», υπογραμμίζουν.
Ταυτόχρονα, καταγράφεται «αθόρυβη έκρηξη» πυρκαγιών εκτός αντιπυρικής περιόδου. Μετά το 2012, οι ενάρξεις αυξήθηκαν κατά 47%, ενώ η μέση καμένη έκταση τον χειμώνα και την άνοιξη ανέβηκε από 18.000 σε πάνω από 23.000 στρέμματα.
Η FLAME τονίζει ότι οι πιο βαριές τάσεις εντός της αντιπυρικής περιόδου οφείλονται κυρίως σε επαναλαμβανόμενα μεγάλα συμβάντα σε συγκεκριμένες περιοχές: Αττική, Εύβοια, Έβρος, Βοιωτία και Δωδεκάνησα. Εκτός περιόδου, η αύξηση είναι πιο διάσπαρτη, αλλά σταθερή.
Η ομάδα σημειώνει ότι τα δεδομένα του Πυροσβεστικού Σώματος επιτρέπουν την αποτύπωση μακροπρόθεσμων τάσεων, αλλά δεν εξηγούν το «γιατί». «Όταν ξεκινάει μια πυρκαγιά, δεν ξέρουμε πάντα τι την προκαλεί», λένε, επισημαίνοντας την ανάγκη για πιο αναλυτικά, γεωχωρικά και λεπτομερή δεδομένα.
Τέλος, υπογραμμίζουν την ανάγκη ενίσχυσης της άμεσης αντίδρασης, της επιχειρησιακής ετοιμότητας και της πρόληψης σε περιόδους που παραδοσιακά δεν θεωρούνταν επικίνδυνες. «Η ουσία είναι να είμαστε παρόντες – και προετοιμασμένοι – με τα σωστά εργαλεία, τις σωστές ερωτήσεις και τις σωστές προτεραιότητες».
Κατάσταση σταθερά επιδεινούμενη – Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον
Η κατάσταση των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα έχει επιδεινωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, με σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Παρά τη μείωση των ενάρξεων πυρκαγιών, η συνολική καμένη έκταση αυξάνεται σταθερά, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι πυρκαγιές γίνονται πιο καταστροφικές και δύσκολα ελέγξιμες. Αυτή η τάση συνδέεται στενά με την κλιματική κρίση, η οποία επιφέρει υψηλότερες θερμοκρασίες, παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας και αυξημένη ευφλεκτότητα των δασικών εκτάσεων.
Η αύξηση της καμένης έκτασης έχει πολλαπλές επιπτώσεις στο περιβάλλον:
-
Απώλεια βιοποικιλότητας: Οι πυρκαγιές καταστρέφουν τα φυσικά ενδιαιτήματα πολλών ειδών, οδηγώντας σε μείωση της βιοποικιλότητας. Η Ελλάδα, ως μέρος της Μεσογείου, φιλοξενεί μοναδικά οικοσυστήματα που είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις πυρκαγιές.
-
Αύξηση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα: Οι πυρκαγιές απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες CO₂ στην ατμόσφαιρα, συμβάλλοντας περαιτέρω στην κλιματική αλλαγή. Το 2023, οι πυρκαγιές στην Ελλάδα εκτόξευσαν τις εκπομπές άνθρακα σε επίπεδα ρεκόρ.
-
Διάβρωση εδάφους και πλημμύρες: Η απώλεια της βλάστησης καθιστά το έδαφος ευάλωτο στη διάβρωση και αυξάνει τον κίνδυνο πλημμυρών, όπως παρατηρήθηκε μετά τις πυρκαγιές στην Πελοπόννησο το 2007.
-
Επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία: Ο καπνός από τις πυρκαγιές περιέχει επιβλαβή σωματίδια που μπορούν να προκαλέσουν αναπνευστικά προβλήματα και άλλες σοβαρές παθήσεις. Clean Air Fund
Η κλιματική κρίση εντείνει αυτές τις επιπτώσεις, καθιστώντας τις πυρκαγιές πιο συχνές και έντονες. Η Ελλάδα, με το μεσογειακό της κλίμα, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη σε αυτές τις αλλαγές, γεγονός που απαιτεί άμεση και συντονισμένη δράση για την πρόληψη και αντιμετώπιση των πυρκαγιών.
Η ενίσχυση των μηχανισμών πρόληψης, η βελτίωση της διαχείρισης των δασών και η ευαισθητοποίηση του κοινού είναι κρίσιμα βήματα για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης. Η προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης ζωής πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα σε κάθε επίπεδο.
