Νέα κύματα παγκόσμιας ανησυχίας προκαλεί η κλιμάκωση των εντάσεων στην Ασία, καθώς η Ινδία απάντησε με την επιχείρηση Sindoor στις 6 Μαΐου, στην επίθεση παραστρατιωτικών ομάδων του Πακιστάν στο Pahalgam στο Καράτσι, με αποτέλεσμα 26 νεκρούς και το Ισλαμαμπάντ να προαναγγέλλει αντίποινα.
Την ίδια στιγμή την κρισιμότητα της κατάστασης επιτείνουν οι κινήσεις τρίτων χωρών, καθώς από τη μια η Τουρκία εξέφρασε στήριξη στο Πακιστάν και από την άλλη το Ισραήλ στην Ινδία, δημιουργώντας κίνδυνο όχι μόνο έξαρσης της έντασης, αλλά και διάχυσης και επικάλυψης με άλλα μέτωπα.
Το τοπίο παραμένει ιδιαίτερα ρευστό και οι διεθνείς εκκλήσεις για αποκλιμάκωση δεν φαίνεται να βρίσκουν πρόσφορο έδαφος σε αυτή τη φάση. Οι διμερείς σχέσεις Ινδίας – Πακιστάν ήταν πάντα προβληματικές με σημείο τριβής το Καράτσι, πλέον όμως η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ρευστή και υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για τοπική παρατεταμένη σύγκρουση μετά δύο πυρηνικών δυνάμεων…
Τα γεγονότα
Στις 6 Μαΐου, η Ινδία ξεκίνησε την Επιχείρηση Sindoor ως απάντηση στην τρομοκρατική επίθεση της 22ας Απριλίου στο Pahalgam, στην Τζαμού και Κασμίρ, η οποία προκάλεσε το θάνατο 26 αμάχων. Η ινδική κυβέρνηση κατηγόρησε το Πακιστάν ότι παρείχε υποστήριξη στους δράστες. Οι ινδικές επιθέσεις στόχευσαν εννέα σημεία εντός του πακιστανικού εδάφους και στο Πακιστάν-διοικούμενο Κασμίρ, περιλαμβάνοντας τις περιοχές Muridke, Bahawalpur, Kotli, Tehra Kalan, Bhimber, Sialkot και Muzaffarabad.
Το υπουργείο Άμυνας της Ινδίας χαρακτήρισε την επιχείρηση «ακριβείας και συγκρατημένη», υποστηρίζοντας ότι στόχευσε αποκλειστικά γνωστά στρατόπεδα τρομοκρατών, αποφεύγοντας πολιτικούς, οικονομικούς ή στρατιωτικούς στόχους. Ωστόσο, η πακιστανική κυβέρνηση και οι ένοπλες δυνάμεις αμφισβήτησαν έντονα αυτούς τους ισχυρισμούς, κάνοντας λόγο για 26 θανάτους αμάχων και 38 τραυματίες. Το Υπουργείο Εξωτερικών του Πακιστάν δήλωσε ότι οι επιθέσεις έθεσαν σε κίνδυνο την πολιτική εναέρια κυκλοφορία και χαρακτήρισε τις ενέργειες της Ινδίας «απρόκλητη επίθεση».
Ακολούθησαν επιθέσεις πυροβολικού από την πακιστανική πλευρά της Γραμμής Ελέγχου (LoC), οι οποίες, σύμφωνα με αναφορές, προκάλεσαν τον θάνατο επτά Ινδών αμάχων και τραυμάτισαν 35. Στις 7 Μαΐου, το Associated Press και πακιστανικές στρατιωτικές πηγές δημοσίευσαν φωτογραφίες με σοβαρές ζημιές σε πολλές πόλεις και επιβεβαίωσαν απώλειες, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών.
Η εναέρια δραστηριότητα εντάθηκε. Ο Υπουργός Άμυνας του Πακιστάν Khawaja Asif ισχυρίστηκε ότι κατέρριψε πέντε ινδικά μαχητικά, μεταξύ αυτών και ένα Rafale γαλλικής κατασκευής, και αρχικά δήλωσε ότι Ινδοί στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν — ισχυρισμός που αργότερα διαψεύστηκε. Ινδικές πηγές επιβεβαίωσαν τρεις πτώσεις αεροσκαφών στο Κασμίρ, με τους πιλότους να νοσηλεύονται. Φωτογραφίες από το Pampore δείχνουν σημαντικά τμήματα κατεστραμμένων αεροσκαφών.
Διεθνείς αντιδράσεις
Λίγο μετά τις επιθέσεις, ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας της Ινδίας Ajit Doval ενημέρωσε τον υπουργό Εξωτερικών και Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Marco Rubio. Ο Rubio επικοινώνησε με Ινδούς και Πακιστανούς ομολόγους του, καλώντας τους να αποφύγουν την περαιτέρω κλιμάκωση και να διατηρήσουν διαύλους επικοινωνίας. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump χαρακτήρισε την κατάσταση «ντροπή» και εξέφρασε την ελπίδα ότι θα αποκλιμακωθεί γρήγορα.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας χαρακτήρισε τις ινδικές ενέργειες «λυπηρές» και κάλεσε σε αυτοσυγκράτηση. Η Τουρκία, μέσω του Υπουργού Εξωτερικών Hakan Fidan, εξέφρασε αλληλεγγύη στο Πακιστάν. Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Abbas Araghchi συνέχισε τη διπλωματική διαμεσολάβηση μεταξύ των δύο χωρών. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ τόνισε ότι «δεν υπάρχει στρατιωτική λύση».
Ο πρέσβης του Ισραήλ στην Ινδία Reuven Azar επανέλαβε τη στήριξη της χώρας του στο δικαίωμα αυτοάμυνας της Ινδίας. Η Ρωσία εξέφρασε ανησυχία και κάλεσε σε διάλογο. Η Ινδία ενημέρωσε επίσης Ηνωμένο Βασίλειο, Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες.
Επιχείρηση Sindoor
Η Επιχείρηση Sindoor αποτελεί την πιο βαθιά στρατιωτική επέμβαση της Ινδίας στο πακιστανικό έδαφος από το 1971. Η περιοχή Muridke, γνωστή για τις συνδέσεις της με τη Lashkar-e-Taiba, ήταν μεταξύ των βασικών στόχων.
Η ινδική στρατηγική δόγμα φαίνεται να εξελίσσεται προς εστιασμένη, αποτρεπτική και μακράς εμβέλειας ισχύ. Οι στόχοι επελέγησαν ώστε να διασφαλιστεί η αποτροπή περαιτέρω κλιμάκωσης, σύμφωνα με Ινδούς αξιωματούχους.
Στρατηγικό περιβάλλον ρίσκου
Η Ινδία και το Πακιστάν διαθέτουν από περίπου 170 πυρηνικές κεφαλές. Οι δηλώσεις του Υπουργού Άμυνας Khawaja Asif απορρίπτουν προς το παρόν τη χρήση τους, ωστόσο το ρίσκο παραμένει υψηλό.
Η κρίση επηρεάζει τις γεωοικονομικές και διπλωματικές εξελίξεις. Η Ινδία επιδιώκει να ενισχύσει τη θέση της ως πυλώνας σταθερότητας στην Ασία. Το Πακιστάν επιχειρεί έξοδο από οικονομική κρίση με τη στήριξη του ΔΝΤ. Παρατεταμένη σύγκρουση θέτει σε κίνδυνο επενδύσεις και την περιφερειακή εικόνα και των δύο κρατών.
Αντίκτυπος στις Αγορές
Μετοχές:
- Ο δείκτης Nifty 50 της Ινδίας υποχώρησε αρχικά κατά 0,7%, αλλά έκλεισε τελικά με πτώση 0,4%.
- Οι μετοχές του αμυντικού τομέα στην Ινδία σημείωσαν άνοδο, με αύξηση κεφαλαιοποίησης άνω των $5 δισ. από τις 22 Απριλίου. Ενδεικτικοί κερδισμένοι: HAL, Bharat Dynamics, Bharat Electronics, Cochin Shipyard, Mazagon Dock, BEML, Bharat Forge.
- Εκτός από την Ινδία, άνοδο κατέγραψαν και οι κινεζικές αμυντικές μετοχές: Avic Chengdu Aircraft (+20%), Guanglian Aviation, AVIC Shenyang, AviChina, AVIC Xi’an.
- Ο δείκτης KSE-30 του Πακιστάν υποχώρησε κατά 6,1%, με ενεργοποίηση διακοπής διαπραγμάτευσης.
- Σύμφωνα με την Bernstein, παρόμοιες συγκρούσεις (π.χ. Kargil 1999, Balakot 2019) προκαλούν αρχική πτώση αλλά ακολουθεί ανάκαμψη. Η στρατηγική «buy-the-dip» παραμένει δημοφιλής.
Συνάλλαγμα και Ομόλογα:
- Η ρουπία Ινδίας (INR) αποδυναμώθηκε προσωρινά αλλά σταθεροποιήθηκε με παρέμβαση της Κεντρικής Τράπεζας. Η απόδοση του 10ετούς υποχώρησε 2 μονάδες βάσης στο 6,34%.
- Η ρουπία Πακιστάν (PKR) υποχώρησε έντονα λόγω εκροών κεφαλαίων και κινδύνου χρέους. Οι αποδόσεις ομολόγων αυξήθηκαν.
Χρυσός και Εμπορεύματα:
- Οι τιμές χρυσού υποχώρησαν ελαφρώς λόγω της αβεβαιότητας στις ΗΠΑ-Κίνα. Παραμένει αυξημένος κατά ~30% από την αρχή του έτους.
- Η αγορά πετρελαίου διατηρήθηκε σταθερή.
Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (FDI):
- Η επενδυτική εμπιστοσύνη στην Ινδία παραμένει σε γενικές γραμμές σταθερή.
- Στο Πακιστάν, η αναστολή της Συνθήκης για τα Ύδατα Ινδού ενδέχεται να επιδεινώσει την επισιτιστική και ενεργειακή κρίση.
Πολιτικές εξελίξεις
Στην Ινδία, η αντιπολίτευση στήριξε την κυβέρνηση. Ο υπουργός Εσωτερικών Amit Shah εξήρε τις Ένοπλες Δυνάμεις. Στο Πακιστάν πραγματοποιήθηκαν αντι-ινδικές διαδηλώσεις σε μεγάλες πόλεις.
Η Ινδία συγκάλεσε υπουργικό συμβούλιο υπό τον Πρωθυπουργό Modi, ενώ το Πακιστάν συνεδρίασε μέσω της Εθνικής Επιτροπής Ασφαλείας. Οι προγραμματισμένες ασκήσεις πολιτικής άμυνας στην Ινδία πραγματοποιήθηκαν κανονικά.
Η δημόσια συζήτηση και στις δύο χώρες είναι πολωμένη. Στο Πακιστάν αποκαταστάθηκε η πρόσβαση στην πλατφόρμα X (πρώην Twitter).
Προοπτικές
Η παρούσα κρίση είναι η σοβαρότερη μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν από το 2019. Παρά τις προσπάθειες αποκλιμάκωσης, οι εσωτερικές πιέσεις και η διεθνής προσοχή εντείνουν την αβεβαιότητα.
Οι αγορές δείχνουν ανθεκτικότητα αλλά παραμένουν ευάλωτες. Το στρατηγικό περιβάλλον της Νότιας Ασίας εισέρχεται σε φάση αυξημένης αστάθειας με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ασφάλεια και το εμπόριο.
Η στενή παρακολούθηση στρατιωτικών κινήσεων, εναέριου χώρου και διπλωματικών επαφών παραμένει κρίσιμη τις επόμενες 48–72 ώρες.
