Τον σχεδιασμό για την αναδιάταξη της δομής ασφαλείας και των γεωοικονομικών διαδρόμων στη Μέση Ανατολή συνεχίζει το Ισραήλ, σύμφωνα με τον σχεδιασμό που παρουσίασε και ενώπιον των Ηνωμένων Εθνών ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, αδιαφορώντας για το κόστος σε ανθρώπινες ζωές στο μεταξύ,
Μετά την ισοπέδωση της Γάζας για τον αποδεκατισμό της Χαμάς, το Ισραήλ τώρα ισοπεδώνει τον Λίβανο και συγκεκριμένα τη Βηρυτό για να συνθλίψει τη Χεζμπολάχ, με εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένος και δεκάδες χιλιάδες νεκρούς στο μεταξύ και παρά τις προειδοποιήσεις της διεθνούς κοινότητας.
Κεντρικός στόχος του Ισραήλ, σε αυτή τη φάση, είναι ο “ακρωτηριασμός” του Ιράν στη Μέση Ανατολή. Καθώς η Τεχεράνη προσπαθεί να αποφύγει άμεσο πόλεμο και με την παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή ασφυκτικά έντονη και κλιμακούμενη, ο Νετανιάχου εκμεταλλεύεται το status quo με πλήγματα που σηματοδοτούν κανονικό πόλεμο.
Το Ισραήλ πανηγυρίζει τώρα τη δολοφονία του ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα, ενώ προηγουμένως είχε σκοτώσει και τον επικεφαλής του Πολιτικού Γραφείου της Χαμάς. Στον διμέτωπο πόλεμο κατά των δύο οργανώσεων το Ισραήλ έχει πολλές φορές ξεφύγει έξω από κάθε όριο και ηθική, όπως επισημαίνει με δηλώσεις του και ο Πάπας. Η εκτέλεση ανθρώπων μέσα σε νοσοκομεία, κατά την ώρα διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας και τα πλήγματα με παγιδευμένους βομβητές, όπως και ο λιμός έχουν σκοτώσει άμεσα και έμμεσα χιλιάδες αμάχους.
Το σκηνικό στο Ισραήλ
Τα πρωτοσέλιδα των ισραηλινών εφημερίδων την Κυριακή διακήρυξαν έναν «νέο Μεσανατολικό». Ο Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου διακήρυξε ότι ο θάνατος του ηγέτη της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, είχε καταφέρει πλήγμα στον «κύριο κινητήρα του άξονα του κακού του Ιράν» — ένα δίκτυο πολιτοφυλακών εχθρικών προς το Ισραήλ, που εκτείνεται από τη Χαμάς στη Γάζα μέχρι τους Χούθι στην Υεμένη και τους συμμάχους στη Συρία και το Ιράκ.
Με λίγα λόγια, στους Ισραηλινούς που πέρασαν τους τελευταίους 12 μήνες με τον φόβο ότι είναι περικυκλωμένοι από εχθρούς και ζουν σε κατάσταση βαθιάς ανασφάλειας, λέγεται πως η κατάσταση έχει αλλάξει. Ακόμα και η πιθανότητα άμεσων αντιποίνων από τη Δημοκρατία του Ιράν δεν μειώνει τον ενθουσιασμό.
«Το Ισραήλ άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού», δήλωσε ο Κόμπι Μιχαήλ, πρώην υψηλόβαθμος αξιωματούχος και ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Μισγάβ για την Εθνική Ασφάλεια και Στρατηγική του Σιωνισμού, ένα γεράκι think tank. «Μόλις παραλύσει η Χεζμπολάχ, παραλύει ολόκληρος ο άξονας. Το Ιράν είναι ευάλωτο».
Το κόστος για Λίβανο και Παλαιστίνη
Η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική στον Λίβανο, όπου σχεδόν μια εβδομάδα ισραηλινών αεροπορικών επιδρομών έχουν καταστρέψει τον νότο, αφήνοντας εκατοντάδες νεκρούς και δεκάδες χιλιάδες να αναζητούν καταφύγιο. Η Χεζμπολάχ κυριαρχεί στην πολιτική του Λιβάνου για δύο δεκαετίες, και ακόμα και μεταξύ των τοπικών της αντιπάλων υπάρχουν βαθιές ανησυχίες για το τι μπορεί να προκαλέσει η εξασθένησή της.
Το Ισραήλ πραγματοποίησε τα ξημερώματα της Δευτέρας την πρώτη του αεροπορική επίθεση στο κέντρο της Βηρυτού στη σχεδόν ετήσια σύγκρουση, ανέφερε το Associated Press, επικαλούμενο ρεπόρτερ επί σκηνής. Τουλάχιστον ένας άνθρωπος σκοτώθηκε και 16 τραυματίστηκαν, σύμφωνα με το AP, επικαλούμενο μη κατονομαζόμενο τοπικό αξιωματούχο Πολιτικής Άμυνας.
Στη Λωρίδα της Γάζας, όπου μαίνεται πόλεμος από τότε που οι μαχητές της Χαμάς σκότωσαν 1.200 ανθρώπους και απήγαγαν άλλους 250 στις 7 Οκτωβρίου, το Ισραήλ φαίνεται επίσης να επικρατεί. Αξιωματούχοι λένε ότι η ισλαμιστική ομάδα έχει διαλυθεί ως στρατιωτική απειλή, με 23 από τα 24 τάγματά της να έχουν καταστραφεί και τους περισσότερους διοικητές της να έχουν σκοτωθεί.
Όλα αυτά έχουν τεράστιο κόστος για τους Παλαιστινίους, με τουλάχιστον 41.000 νεκρούς, σύμφωνα με τη Χαμάς, και μεγάλο μέρος της περιοχής σε ερείπια. Οι συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός έχουν διακοπεί και περίπου 100 Ισραηλινοί όμηροι παραμένουν υπό κράτηση.
Η στάση του Ιράν
Το Ιράν μέχρι στιγμής έχει δείξει ελάχιστη βιασύνη να απαντήσει για τον θάνατο του Νασράλα. Ο Πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιαν απέφυγε να δεσμευτεί για άμεση επίθεση στο Ισραήλ και στην πρώτη του διεθνή εμφάνιση στον ΟΗΕ την περασμένη εβδομάδα, μετρίασε τα λόγια του.
Η στάση του Ιράν στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή χαρακτηρίζεται από έναν συνδυασμό υποστήριξης των συμμάχων του στην περιοχή και στρατηγικής αναμονής, αποφεύγοντας προς το παρόν άμεσες συγκρούσεις με το Ισραήλ ή τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στα σημαντικά γεγονότα και συγκρούσεις της περιοχής, το Ιράν έχει διαδραματίσει έναν κρίσιμο ρόλο, είτε μέσω της άμεσης εμπλοκής είτε της υποστήριξης πολιτοφυλακών και παραστρατιωτικών ομάδων που δρουν ως αντιπρόσωποί του.
Στήριξη των συμμάχων
Το Ιράν διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με οργανώσεις όπως η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ στη Γάζα, καθώς και πολιτοφυλακές στο Ιράκ και την Υεμένη (όπως οι Χούθι). Μέσω αυτών των ομάδων, το Ιράν επιχειρεί να ενισχύσει την επιρροή του και να δημιουργήσει μια «αψίδα αντίστασης» που απλώνεται από τον Λίβανο μέχρι την Υεμένη, προωθώντας τα συμφέροντά του απέναντι στο Ισραήλ και τις ΗΠΑ.
Αντιδράσεις στις πρόσφατες συγκρούσεις
Το Ιράν καταδίκασε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Γάζα μετά την επίθεση της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023, εκφράζοντας σθεναρή υποστήριξη στην παλαιστινιακή αντίσταση. Παράλληλα, αν και υποστηρίζει τις ενέργειες των συμμάχων του, η ιρανική κυβέρνηση έχει επιδείξει συγκρατημένη στάση, αποφεύγοντας την άμεση στρατιωτική εμπλοκή. Οι δηλώσεις Ιρανών αξιωματούχων υπογραμμίζουν την ανάγκη υποστήριξης της παλαιστινιακής αντίστασης, αλλά χωρίς να επιδιώκουν άμεσα αντίποινα ή στρατιωτική επέμβαση κατά του Ισραήλ.
Διπλωματικές ενέργειες και διεθνής σκηνή
Το Ιράν συμμετείχε ενεργά στη διπλωματική σκακιέρα κατά τις πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, διατηρώντας επαφές με τους συμμάχους του, όπως η Ρωσία και η Κίνα, ενώ απέφυγε προκλητικές κινήσεις στις σχέσεις του με την Δύση. Η ηγεσία του Ιράν φαίνεται να επικεντρώνεται στην ενίσχυση της θέσης της χώρας στη διεθνή σκηνή και στις προσπάθειες να διατηρηθούν οι ισορροπίες, με αποφυγή πλήρους κλιμάκωσης.
Απειλές για αντίποινα
Αν και το Ιράν έχει διακηρύξει την προθυμία του να απαντήσει σε περίπτωση πλήρους πολέμου ή αν δεχτεί επίθεση, έως τώρα οι απειλές παραμένουν περισσότερο ρητορικές παρά επιχειρησιακές. Οι πολιτοφυλακές και οι παραστρατιωτικές οργανώσεις που στηρίζονται από το Ιράν, όπως αυτές στο Ιράκ και τον Λίβανο, έχουν δηλώσει έτοιμες για αντίποινα, αλλά το ίδιο το Ιράν φαίνεται να τηρεί στρατηγική αναμονής, παρακολουθώντας τις εξελίξεις και προσπαθώντας να διατηρήσει την επιρροή του στην περιοχή.
Υεμένη και ναυτιλιακές οδοί:
Το Ιράν παρακολουθεί στενά και υποστηρίζει πολιτοφυλακές όπως οι Χούθι στην Υεμένη, οι οποίοι έχουν απειλήσει να ενταχθούν στη σύγκρουση κατά του Ισραήλ και να πλήξουν ζωτικής σημασίας ναυτιλιακές οδούς στην περιοχή. Αυτή η απειλή αποτελεί σημαντικό μέρος της στρατηγικής του Ιράν να πιέσει τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, διατηρώντας ανοιχτό το ενδεχόμενο περαιτέρω αποσταθεροποίησης στη Μέση Ανατολή.
Συνολικά, η στάση του Ιράν μέχρι στιγμής δείχνει ότι ενώ διατηρεί έναν υποστηρικτικό ρόλο προς τους συμμάχους του, δεν έχει εμπλακεί άμεσα στις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αντιθέτως, επικεντρώνεται στην ενίσχυση των επιρροών του και παραμένει έτοιμο να απαντήσει εάν θεωρήσει ότι απειλούνται ζωτικά του συμφέροντα.
Ήρθε η ώρα για εκεχειρία;
Πιο φιλελεύθεροι Ισραηλινοί, που είναι καχύποπτοι απέναντι στον δεξιό συνασπισμό του Νετανιάχου, έχουν χαιρετίσει τις επιθέσεις, αλλά λένε ότι η χώρα πρέπει να εκμεταλλευτεί τη στιγμή και να πιέσει για διαπραγματεύσεις ειρήνης.
«Είναι η ώρα για συμφωνία», έγραψε η εφημερίδα Haaretz σε άρθρο, προτρέποντας για διπλωματικές κινήσεις που θα επιστρέψουν τους ομήρους και θα εφαρμόσουν το Ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο θα έσπρωχνε τη Χεζμπολάχ περίπου 30 χιλιόμετρα βόρεια του συνόρου μέχρι τον ποταμό Λιτάνι.
Άλλες φωνές στο Ισραήλ λένε ότι μόνο περισσότερη δύναμη θα φέρει αποτελέσματα. Μια χερσαία εισβολή ίσως είναι στα σκαριά.
«Το Ισραήλ θα έκανε καλά να μην επαναπαυτεί υπερβολικά στα επιτεύγματά του», έγραψε ο Yoav Limor στην εφημερίδα Israel Hayom. Ο στρατός θα πρέπει να είναι ανοιχτός σε μια χερσαία επιχείρηση «για να απομακρύνει τις απειλές από τα σύνορα και να επιδείξει την ανωτερότητά του στην ξηρά».
Νέες απειλές
Η Ισλαμική Αντίσταση στο Ιράκ, ένα δίκτυο πολιτοφυλακών που υποστηρίζεται από το Ιράν, θα θεωρούσε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα τον πρώτο στόχο επίθεσης εάν ξεσπάσει πλήρης πόλεμος με το Ισραήλ, σύμφωνα με τον ηγέτη μίας από τις ομάδες-μέλη, την Kataib Sayyid al-Shuhada.
Ο Αλάα αλ-Ουαλάι έγραψε στον λογαριασμό του στην πλατφόρμα X ότι ο συνασπισμός θεωρεί τα ΗΑΕ, τα οποία σύναψαν διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ το 2020, ως «προκεχωρημένη θέση των σιωνιστικών δυνάμεων στον Περσικό Κόλπο». Η οργάνωση δήλωσε την Παρασκευή ότι εξαπέλυσε επίθεση με drone στα Υψίπεδα του Γκολάν, τα οποία ελέγχει το Ισραήλ.
Εν τω μεταξύ, μια άλλη ομάδα συνδεδεμένη με το Ιράν δήλωσε στη λιβανέζικη εφημερίδα Al Akhbar ότι η συμμετοχή της Υεμένης στη σύγκρουση είναι «θέμα χρόνου». Μια πηγή ανέφερε στην εφημερίδα ότι η Υεμένη, σε συνεργασία με τις αντιστασιακές ομάδες του Λιβάνου και του Ιράκ, σκοπεύει να εντείνει τις επιθέσεις στις ναυτιλιακές οδούς της περιοχής.
