Κινήσεις που στόχο έχουν να ανατρέψουν το status quo της “κανονικότητας” του πολέμου στην Ουκρανία, φαίνεται ότι κάνει η Ρωσία, καθώς ανακοίνωσε την αναστολή ισχύος της συμφωνίας για τον ασφαλή διάδρομο εξαγωγής σιτηρών από την Μαύρη Θάλασσα, στο πλαίσιο της στρατηγικής της να οδηγήσει τη Δύση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, χωρίς τη συμμετοχή της Ουκρανίας.
Η Ρωσία αποχώρησε από τη συμφωνία που επέτρεπε τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών από λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας μετά από επιδρομές με drone εναντίον πλοίων του πολεμικού ναυτικού της, μια κίνηση που απειλεί να επιδεινώσει την παγκόσμια επισιτιστική κρίση και να εκτινάξει ξανά τις τιμές στα ύψη.
Αν και σε πρώτη ανάγνωση η Μόσχα φαίνεται να απαντά στις προκλήσεις της κλιμάκωσης της ουκρανικής αντεπίθεσης, στην πραγματικότητα, η Μόσχα έχει από καιρό σχεδιάσει την στρατηγική επανεστίαση σε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, πάνω σε μια νέα συμφωνία για τον καθορισμό σφαιρών επιρροής, τύπου Γιάλτας. Ο Βλάντιμιρ Πούτιν αντιλαμβάνεται πλέον ότι η εμπλοκή της Τουρκίας σε κορυφαίο διαμεσολαβητικό ρόλο στην περιοχή, παίζοντας ταυτόχρονα και στα δύο στρατόπεδα, περιόριζε de facto το πλαίσιο του διαλόγου και το εύρος των απαιτήσεων της. Έτσι τώρα, επ αφορμής της νέας ουκρανικής επίθεσης στο πλοίο Admiral Makarov, η Μόσχα βρίσκει το απαραίτητο πρόσχημα για την αποδέσμευση από τη συμφωνία για τον ασφαλή διάδρομο για την εξαγωγή σιτηρών από τη Μαύρη Θάλασσα.
Παράλληλα, η Ρωσία επέμεινε στο εμπεδωμένο μοτίβο αντιποίνων κατά των χτυπημάτων στην Κριμαία, που προσαρτήθηκε από τον Βλαντιμίρ Πούτιν το 2014. Οι δυνάμεις του Κρεμλίνου εξαπέλυσαν ένα μπαράζ επιθέσεων κατά του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας και άλλων βασικών υποδομών μετά το προηγούμενο πλήγμα υψηλού προφίλ που αποδόθηκε στην Ουκρανία, μια έκρηξη στη γέφυρα του στενού Κερτς μεταξύ ηπειρωτικής Ρωσίας και Κριμαίας.
Με δεδομένο ότι η Μόσχα ζητά αναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας για τον ασφαλή διάδρομο στη Μαύρη Θάλασσα εδώ και καιρό και καθώς οι δηλώσεις των κορυφαίων αξιωματούχων της και του Βλάντιμιρ Πούτιν εστιάζονται στην δημιουργία διαύλου επικοινωνίας με τη Δύση, είναι προφανές. Ταυτόχρονα, επιχειρεί με την αποσάθρωση των ενεργειακών υποδομών της Ουκρανίας, να καταστήσει πραγματική την απειλή δευτερογενούς ενεργειακής κρίσης στην ΕΕ, αναγκάζοντας έτσι τους Ευρωπαίους ηγέτες υπαναχωρήσουν και να δεχθούν απευθείας διαπραγματεύσεις,
Το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας χαρακτήρισε την αναστολή της συμφωνίας για τα σιτηρά « επ’ αόριστον», περιορίζοντας δραστικά την προοπτική για συνομιλίες για παράταση της συμφωνίας πέρα από την αρχική ημερομηνία λήξης της 19ης Νοεμβρίου. Η συμφωνία συνήφθη τον Ιούλιο με μεσολάβηση από τα Ηνωμένα Έθνη και την Τουρκία. Η συμφωνία ασφαλούς διέλευσης ήταν ζωτικής σημασίας για να επιτραπεί η ροή εκατομμυρίων τόνων σιτηρών που είχαν συσσωρευτεί στην Ουκρανία από την εισβολή της Ρωσίας, εκτός από τη συγκομιδή νέων καλλιεργειών.
Επισιτιστική κρίση και πληθωρισμός
Οι εξελίξεις αυτές επαναφέρουν επί τάπητος τα σενάρια για επισιτιστική κρίση και νέες πληθωριστικές πιέσεις, αυτή τη φορά από την πλευρά των τροφίμων, καθώς και ανησυχία για την επάρκεια των σιτηρών.
Στην τακτική νυχτερινή του ομιλία προς το έθνος, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskiy είπε ότι περίπου 170 πλοία είναι επί του παρόντος καθηλωμένα, με μερικά από αυτά να περιμένουν για περισσότερες από τρεις εβδομάδες. Αυτό, είπε, σημαίνει ότι περισσότεροι από 2 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων βρίσκονται στη θάλασσα.
Οκτώ μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στη γείτονά της, ο πόλεμος παίρνει μια ακόμη πιο σκληρή τροπή με τον χειμώνα μόλις λίγες εβδομάδες μακριά.
Crisis Playbook
Εκατομμύρια Ουκρανοί μένουν χωρίς ρεύμα λόγω της συνεχούς διακοπής ρεύματος λόγω των βομβαρδιστικών εκστρατειών της Ρωσίας, το Ιράν προμηθεύει οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη στις δυνάμεις του Πούτιν και Ρώσοι αξιωματούχοι ισχυρίστηκαν -σε σχόλια που απέρριψε το Κίεβο- ότι η Ουκρανία σχεδιάζει μια «βρώμικη βόμβα».
Όμως, η αποσύνδεση μιας συμφωνίας που θεωρείται ζωτικό βήμα για την ανακούφιση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης απειλεί να επεκτείνει τη σημασία της σύγκρουσης βαθύτερα πέρα από την Ευρώπη.
Οι αγορές είχαν προεξοφλήσει
Ο Πούτιν έχει επανειλημμένα παραπονεθεί για τη συμφωνία, λέγοντας ότι δεν αποστέλλονταν αρκετές αποστολές σε φτωχά έθνη. Η Ρωσία είπε επίσης ότι τα δικά της σιτηρά και γεωργικά προϊόντα δεν είχαν την ίδια πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές.
Ωστόσο, οι ισχυρισμοί ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν επωφελούνται από τη συμφωνία για τον ασφαλή διάδρομο δεν υποστηρίζονται από δεδομένα, που δείχνουν ότι ένα σημαντικό τμήμα των αποστολών έχει πάει σε αυτές τις χώρες.
Οι αγρότες και οι έμποροι σιτηρών παρακολουθούν με αγωνία τις συζητήσεις. Οι προθεσμιακές πωλήσεις είχαν ήδη τελειώσει λόγω των ανησυχιών ότι η συμφωνία θα λήξει, και η Ουκρανία είχαν επίσης εκφράσει ανησυχίες σχετικά με την αυξανόμενη συσσώρευση πλοίων που περιμένουν για επιθεώρηση ως μέρος της συμφωνίας.
Ωστόσο, το ενδεχόμενο παρατεταμένης αναστολής θα μπορούσε για άλλη μια φορά να προκαλέσει σοκ στις παγκόσμιες αγορές. Ενώ οι τιμές των σιτηρών έχουν υποχωρήσει τους τελευταίους μήνες,
Η άνοδος του δολαρίου έχει αφήσει τους εισαγωγείς να δυσκολεύονται να πραγματοποιήσουν πληρωμές και να αυξάνει τον κίνδυνο ελλείψεων.
Βέβαια, η αρχική κρίση ανάγκασε την Ουκρανία και τους εμπορικούς της εταίρους να αναζητήσουν και εναλλακτικές οδεύσεις. Έτσι, μέρος των εξαγωγών πραγματοποιείται δια ξηράς, με τρένα και φορτηγά, καθώς και μέσω άλλων λιμανιών, οδοί που ανεβάζουν το κόστος.
