Δήλωση με την οποία τοποθετήθηκε επί των εξελίξεων στο ζήτημα των παρακολουθήσεων από την ΕΥΠ έκανε ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, αποδεχόμενος ως ζήτημα μόνο την παρακολούθηση του Νίκου Ανδρουλάκη -για περίοδο τριών μηνών-, ενώ επιχειρεί να ξεπεράσει τα προβλήματα που εγείρονται με την αποδοχή πρότασης για -απόρρητη- εξεταστική επιτροπή και την κατάθεση ενός πλαισίου τεσσάρων σημείων για αλλαγές.
Στις προσδοκίες για ανάληψη πολιτικής ευθύνης -σε υψηλό αλλά όχι στο ανώτατο- πολιτικό επίπεδο, ανταποκρίθηκε με δήλωσή του ο Κυριάκος Μητσοτάκης, αναφορικά με το σκάνδαλο παρακολουθήσεων τις ΕΥΠ. Παράλληλα, ο Έλληνας πρωθυπουργός περιορίζει το ζήτημα στην παρακολούθηση του Νίκου Ανδρουλάκη την περίοδο που ήταν ευρωβουλευτής, αλλά πριν εκλεγεί αρχηγός του ΚΙΝ.ΑΛ. Επίσης, κατέθεσε πρόταση τεσσάρων σημείων για την μεταρρύθμιση του πλαισίου λειτουργίας της ΕΥΠ και το εσωτερικού κανονισμού της.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με τη δήλωσή του επιχειρεί να αναγνωρίσει τη “φωτιά” που ξέσπασε από τους “λανθασμένους χειρισμούς” της ΕΥΠ, αλλά ταυτόχρονα επιδιώκει να εμφανιστεί ως “πυροσβέστης”, αποδεχόμενος ο ίδιος μόνο τον αντίκτυπο και όχι την ουσία της πολιτικής ευθύνης που απορρέει. Επίσης, ο πρωθυπουργός περιορίζει το θέμα στην παρακολούθηση του Νίκου Ανδρουλάκη -όχι ως προέδρου του ΚΙΝ.ΑΛ, αλλά ως ευρωβουλευτή-, ενώ δεν εντάσσει το μέγα θέμα της παρακολούθησης δημοσιογράφων και ειδικότερα του Θανάση Κουκάκη, σε αυτό το πλαίσιο.
Αναφορικά με τις ευθύνες, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποδίδει την επιχειρησιακή ευθύνη, όπως ξεκάθαρα λέει, στον παραιτηθέντα διοικητή της ΕΥΠ, Παναγιώτη Κοντολέωντα και την πολιτική στον γενικό γραμματέα του γραφείου πρωθυπουργού Γρηγόρη Δημητριάδη. Εμφανίζει εαυτόν ως απομηχανής θεό που παρέχει τη λύτρωση-λύση, ενώ ισχυρίζεται ότι δεν γνώριζε.
Στο ζήτημα των μεταρρυθμίσεων έθεσε εκ νέου το θέμα της δημιουργίας Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, το οποίο έχει αποφασιστεί αλλά δεν έχει συσταθεί ποτέ, με ευθύνη του Μεγάρου Μαξίμου, το οποίο επιμένει στη δομή του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας και της λειτουργίας του ΚΥΣΕΑ (το οποίο έχει μεταβληθεί από Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικών και Άμυνας σε Κυβερνητικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, το οποίο όμως δεν έχει προγραμματισμένες συνεδριάσεις, σαφή δομή και κύκλο λειτουργίας.
Auditor’s note: Θεωρίες συνομωσίας
Εντύπωση προκαλεί η δήλωση του πρωθυπουργού για ενδεχόμενο σχέδιο δυνάμεων εκτός της χώρας για την αποσταθεροποίησή της. Τέτοια σενάρια κυκλοφόρησαν και μετά την πτώση του Μάριο Ντράγκι, ο οποίος έχασε τη στήριξη των μείζονων κυβερνητικών εταίρων, αλλά διατήρησε πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο.
Και αν κάποιες σκοτεινές δυνάμεις εκτός Ελλάδας απεργάζονται οποιοδήποτε σχέδιο αποσταθεροποίησης της χώρας, να ξέρουν ότι η Ελλάδα είναι και ισχυρή και θεσμικά θωρακισμένη.
αναφέρει μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργόςΣε μια πρώτη ανάγνωση, η τοποθέτηση αυτή, δίνει τα στοιχειώδη “πολεμοφόδια” στον κομματικό μηχανισμό για να απαντήσει στα social media. Τέτοιοι ασαφείς ισχυρισμοί, όταν αναφέρονται από τα πλέον επίσημα χείλη, εκτιμάται ότι δίνουν τροφή σε σενάρια συνομωσίας, τα οποία αναμένεται να κατακλείσουν τις προσεχείς ημέρες τα social media, μεταβάλλοντας την ατζέντα από σκάνδαλο, σε επιχείρηση αποσταθεροποίησης της κυβέρνησης και της χώρας και τα θύματα, σε εργαλεία ξένων παραγόντων.
Τί δεν είπε ο Μητσοτάκης
Ο πρωθυπουργός δεν απαντά στα μείζονα ερωτήματα για
- τις σχέσεις του Γρηγόρη Δημητριάδη και τις ΕΥΠ με συγκεκριμένες εταιρίες και πρόσωπα, καθώς και
- για ζητήματα για την απόκτηση και χρήση του λογισμικού predator.
- Αναπάντητο μένει επίσης το μείζον ερώτημα της παρακολούθησης δημοσιογράφων, που άπτεται και της ποιότητας της Δημοκρατίας.
- Δεν αναφέρθηκε στις διαψεύσεις από Ουκρανία και Αρμενία για τις διαρροές περί δικούς τους αιτήματος παρακολούθησης του Νίκου Ανδρουλάκη
- Ούτε όμως στα πως και τα γιατί της παρακολούθησής του.
Ο πρωθυπουργός δεν έκανε καμία αναφορά στη
- διοικητική διερεύνηση ευθυνών της Εισαγγελέως της ΕΥΠ, που υπέγραψε την παρακολούθηση πολιτικού προσώπου.
Επίσης, ξεκαθάρισε ότι αρνείται να εκχωρήσει την δικαιοδοσία της ΕΥΠ σε άλλο υπουργείο και προτείνει αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο εποπτείας και λειτουργίας, με γνώμονα την ενίσχυση της λογοδοσίας αλλά όχι της διαφάνειας.
Το αντιπύρ του Μητσοτάκη
Πολιτικά, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, καλύφθηκε πίσω από δύο τείχη: Αφενός, η παρακολούθηση -στο τμήμα που αυτή αφορά την επισύνδεση- ήταν νόμιμη, έχοντας λάβει υπογραφή ανώτατης Εισαγγελέως, ενώ η διαδικασία διέπετε από τον νόμο που πέρασε το 2018 η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.
Για τα αναπάντητα ερωτηματικά, ο Κυριάκος Μητσοτάκης παραπέμπει στην σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής στη Βουλή, η οποία όμως θα είναι… απόρρητη, όπως ξεκάθαρα αναφέρει. Αυτό συνεπάγεται ότι η δημόσια κάθαρση θα περιοριστεί στις απαντήσεις που ο ίδιος έδωσε!
Η μεταρρύθμιση
Όπως σε όλες τις αντίστοιχες περιπτώσεις ανάληψης πολιτικής ευθύνης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, τις ντύνει με την αναγκαία μεταρρυθμιστική προσπάθεια, η οποία στοχεύει στην αντιμετώπιση των παθογενειών, ώστε να καλυφθεί απριόρι από τα βέλη για την υπεράσπιση του καθεστώτος που δημιούργησε το πρόβλημα.
Παράλληλα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, όπως πάντα, υπερασπίζεται τα στελέχη των κρατικών υπηρεσιών, αναφερόμενος στο μετρήσιμα αποδοτικό έργο τους. Στην περίπτωση της ΕΥΠ αναφέρθηκε στην επιτυχή αντιμετώπιση του προσφυγικού το 2020 στον Έβρο.
Έτσι, στο επόμενο βήμα, αναφέρθηκε στη μεταρρύθμιση του πλαισίου λειτουργίας της ΕΥΠ, η οποία θα κινηθεί σε τέσσερις άξονες:
- Ενίσχυση της λογοδοσίας της ΕΥΠ και της εποπτείας του κοινοβουλίου μέσω της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας.
- Αναβάθμιση του ρόλου του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας για την καλύτερη αξιοποίηση των πληροφοριών και της ΕΥΠ.
- Θωράκιση του πλαισίου νομίμων επισυνδέσεων για πολιτικά πρόσωπα.
- Αλλαγές στο εσωτερικό της ΕΥΠ για την ενίσχυση του εσωτερικού ελέγχου, της διαφάνειας, της εξωστρέφειας και της εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού της.
Auditor’s note: Προβλέψιμη αντίδραση μέσου εύρους
Το Crisis Monitor εντόπισε εγκαίρως την προσπάθεια διάχυσης της ευθύνης και συντήρησης του υφιστάμενου καθεστώτος μέσω της προώθησης, εντός πακέτο μέσης λύσης, που περιλαμβάνει λύσεις με ευρωπαϊκό μανδύα, όπως η ενίσχυση της λογοδοσίας, αλλά χωρίς να αλλάζουν οι νόμοι που διέπουν την ποινική αντιμετώπιση λαθών του μηχανισμού.
Η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη
Στη Δημοκρατία μας δεν επιτρέπεται να υπάρχουν σκιές. Γι’ αυτό και θέλω να σας μιλήσω ανοιχτά για τις πρόσφατες εξελίξεις.
Πριν από λίγες μέρες, ενημερώθηκα ότι τον Σεπτέμβριο του 2021, και ενόσω ήταν ακόμα Ευρωβουλευτής, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών είχε προβεί σε νόμιμη επισύνδεση στο κινητό τηλέφωνο του Νίκου Ανδρουλάκη.
Η διαδικασία είχε την έγκριση ανώτατης εισαγγελέως, όπως ακριβώς ορίζει η διάταξη που ψηφίστηκε το 2018 από την προηγούμενη κυβέρνηση. Διήρκεσε τρεις μήνες και διεκόπη αυτόματα, όπως προβλεπόταν από τον νόμο, λίγες μέρες αφότου εκλέχτηκε ο κ. Ανδρουλάκης πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ.
Παρότι όλα έγιναν νόμιμα, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών υποτίμησε την πολιτική διάσταση της συγκεκριμένης ενέργειας. Ήταν τυπικά επαρκής, όμως πολιτικά μη αποδεκτή. Δεν θα έπρεπε να έχει συμβεί, προκαλώντας ρωγμές στην εμπιστοσύνη των πολιτών στις Υπηρεσίες Εθνικής Ασφάλειας.
Γιατί αν και αφορούσε προβεβλημένο πολιτικό πρόσωπο, ο χειρισμός της υπήρξε ελλιπής. Ακριβώς γι’ αυτό απομακρύνθηκε αμέσως ο Διοικητής της ΕΥΠ. Ενώ και ο Γενικός Γραμματέας του Γραφείου του Πρωθυπουργού ανέλαβε την αντικειμενική πολιτική ευθύνη.
Και επειδή η λέξη ευθύνη προέρχεται από το επίθετο ευθύς, επαναλαμβάνω ευθέως: αυτό που έγινε μπορεί να ήταν σύμφωνο με το γράμμα του νόμου, ήταν όμως λάθος. Δεν το γνώριζα και, προφανώς, δεν θα το επέτρεπα ποτέ!
Η υπόθεση ανέδειξε, ωστόσο, την έλλειψη πρόσθετων «φίλτρων» στη λειτουργία των υπηρεσιών πληροφοριών. Γιατί η παρακολούθηση ενός πολιτικού προσώπου ασφαλώς και προυποθέτει εγγυήσεις πέραν από την κρίση ακόμη και ενός έμπειρου και ικανού δικαστικού λειτουργού.
Από την άλλη πλευρά, όμως, θέλω να είμαι επίσης σαφής: η προσφορά της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών είναι σημαντική. Αποτυπώνεται εμφατικά στην ετοιμότητα της Ελλάδος να αντιμετωπίσει προκλήσεις όπως αυτές στον Έβρο ή στο Αιγαίο. Στη διαρκή διπλωματική και αμυντική μας θωράκιση. Αλλά και στην καθημερινή μάχη της κοινωνίας με την τρομοκρατία και το έγκλημα.
Ένα ολίσθημα, συνεπώς, δεν μπορεί να σκιάσει ένα έργο με μετρήσιμο εθνικό όφελος. Και δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να αντιληφθεί πόσο πολύτιμες είναι οι αξιόπιστες πληροφορίες στον σύνθετο κόσμο στον οποίο ζούμε.
Η υπηρεσία αυτή είναι επιφορτισμένη με την εθνική ασφάλεια και την προστασία της πατρίδας από γεωπολιτικές κινήσεις, αλλά και από ασύμμετρες και υβριδικές απειλές. Γι’ αυτό και στις περισσότερες ευρωπαϊκές Δημοκρατίες ανάλογες δομές υπάγονται στον αρχηγό της κυβέρνησης ή του κράτους, καθώς το εύρος του αντικειμένου τους ξεπερνά τα όρια του ενός Υπουργείου.
Όσο πολύτιμη όμως και αν ήταν η συνεισφορά της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών στην ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας, άλλο τόσο γίνεται καθαρό ότι απαιτείται όχι μόνο η βελτίωση της επιχειρησιακής της επάρκειας, αλλά και η συνολική επαναξιολόγηση του πλαισίου ελέγχου και εποπτείας της.
Ο νέος Διοικητής είναι ένας από τους πιο έμπειρους Έλληνες διπλωμάτες και διαθέτει όλα τα εχέγγυα για να φέρει εις πέρας αυτή την αποστολή.
Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση συμφώνησε αμέσως στη σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής, η οποία προφανώς και θα λειτουργήσει υπό συνθήκες που η φύση του αντικειμένου που θα ερευνήσει επιβάλλει.
Γιατί μία τέτοια υπεύθυνη διαδικασία δεν μπορεί, δεν πρέπει να μετατραπεί σε κατασκοπευτικό σήριαλ προς κομματική κατανάλωση. Ούτε, πολύ περισσότερο, να αποτελέσει αιτία υποβάθμισης της εθνικής συμβολής της ΕΥΠ και υπονόμευσης πτυχών της εθνικής ασφάλειας.
Πρέπει η αλήθεια να αναδειχθεί στις διαστάσεις που πραγματικά έχει. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις διαχρονικές παθογένειες της υπηρεσίας πληροφοριών.
Προσωπικά θα είμαι ανοιχτός σε κάθε δημιουργική ιδέα που ενσωματώνει βέλτιστες πρακτικές από το εξωτερικό και θα ενισχύει τους μηχανισμούς λογοδοσίας μιας τόσο κρίσιμης υπηρεσίας για την ασφάλεια της χώρας.
Πρόθυμα, λοιπόν, θα συζητήσω προτάσεις που θα ενισχύουν τη διαφάνεια στη δράση των μυστικών μας υπηρεσιών χωρίς, προφανώς, να εμποδίζουν την αποστολή τους. Ξεκινώντας, σίγουρα, από τις αυστηρότερες δικλίδες σε ό,τι αφορά τις νόμιμες επισυνδέσεις. Αυτό πρέπει να γίνει και θα γίνει αμέσως με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου.
Έτσι, καταθέτω σήμερα 4 πεδία αλλαγών που θα προτείνει η κυβέρνηση:
1ον. Ενίσχυση της λογοδοσίας της ΕΥΠ και της εποπτείας του κοινοβουλίου μέσω της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας.
2ον. Αναβάθμιση του ρόλου του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας για την καλύτερη αξιοποίηση των πληροφοριών και της ΕΥΠ.
3ον. Θωράκιση του πλαισίου νομίμων επισυνδέσεων για πολιτικά πρόσωπα.
4ον. Αλλαγές στο εσωτερικό της ΕΥΠ για την ενίσχυση του εσωτερικού ελέγχου, της διαφάνειας, της εξωστρέφειας και της εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού της.
Θα είμαι ειλικρινής μαζί σας. Υπάρχουν πολλοί εχθροί της πατρίδας που καραδοκούν και θα ήθελαν μία αδύναμη Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών. Και αν κάποιες σκοτεινές δυνάμεις εκτός Ελλάδας απεργάζονται οποιοδήποτε σχέδιο αποσταθεροποίησης της χώρας, να ξέρουν ότι η Ελλάδα είναι και ισχυρή και θεσμικά θωρακισμένη.
Ζούμε σε έναν επικίνδυνο κόσμο. Είμαστε όμως μια Δημοκρατική πολιτεία. Και έχουμε ιερή υποχρέωση να ισορροπούμε ανάμεσα στην ασφάλεια του τόπου και των πολιτών και στην προστασία των θεμελιωδών αρχών που προστατεύουν την ιδιωτική σφαίρα και το απόρρητο των επικοινωνιών.
Εδώ και τρία χρόνια, άλλωστε, έχουμε αποδείξει ότι διδασκόμαστε από τις αστοχίες μας για να γινόμαστε καλύτεροι. Εγώ, προσωπικά, δεν κρύφτηκα ποτέ μπροστά σε δυσκολίες ή ευθύνες. Σε μία συχνά μοναχική αλλά σταθερή μάχη αυτοκριτικής και προσπάθειας διαρκούς βελτίωσης.
Χάνοντας, ίσως, προς στιγμήν κάποιες μάχες με χρόνιες παθογένειες. Κερδίζοντας, όμως, τον πόλεμο των μεγάλων στοιχημάτων. Και κυρίως, χωρίς να χάνω ποτέ μα ποτέ τον στόχο μιας ισχυρής, Δημοκρατικής, ευρωπαϊκής και εθνικά αυτοδύναμης Ελλάδας.
Σε αυτόν τον δρόμο θα συνεχίσω να πορεύομαι, ωστε να χτίσουμε όλοι μαζί ακόμη πιο στέρεους και ανθεκτικούς στο χρόνο Δημοκρατικούς θεσμούς.
