Το εξαιρετικό επίπεδο των διμερών σχέσεων Ελλάδας-ΗΠΑ επιβεβαίωσαν στη συνάντησή τους οι υπουργοί Εξωτερικών Νίκος Δένδιας και Μάικ Πομπέο, εμβαθύνοντας στα αντικείμενα της στρατηγικής συνεργασίας. Αίσθηση προκάλεσαν, ωστόσο, ο χαρακτηρισμός της συμφωνίας των Πρεσπών ως “ιστορικής” και η μετέπειτα ανάκλησή του με “ορθή επανάληψη” του δελτίου Τύπου.
Η ανακολουθία αυτή, προκάλεσε σχολιασμό στα Social Media και πυροδότησε πολιτική αντιπαράθεση στο εσωτερικό. Το κείμενο των κοινών δηλώσεων ήταν γραμμένο στα αγγλικά, αρχικά, που συνεπάγεται είτε ότι εστάλη από τις υπηρεσίες του State Department ως “final draft” και δεν το είδαν στο ΥΠΕΞ, είτε ότι θεωρήθηκε ότι δεν θα γίνει αντιληπτό… Σε κάθε περίπτωση, το περιστατικό έχει προκαλέσει αίσθηση σε κοινωνικούς, διπλωματικούς και πολιτικούς κύκλους και σχολιάζεται έντονα.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην κοινή δήλωση, «Ελλάδα και ΗΠΑ επαναβεβαίωσαν την κοινή τους πεποίθηση ότι τα ζητήματα θαλασσίων ζωνών πρέπει να επιλύονται ειρηνικά και με βάση το διεθνές δίκαιο», αλλά και την επιθυμία τους να συνεχίσουν και να ενισχύσουν τη συνεργασία τους στο πλαίσιο του σχήματος “3+1″». Η Ελλάδα και οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασαν ακόμη την πρόθεσή τους να ενισχύσουν περαιτέρω τη στρατηγική εταιρική σχέση άμυνας και ασφάλειας.
Μείζονα ζητήματα για τις ΗΠΑ είναι τα ναυπηγεία, τα ελληνικά εξοπλιστικά προγράμματα και η χρήση εγκαταστάσεων. Από ελληνικής πλευράς, στην κορυφή της ατζέντας βρίσκεται η απελευθέρωσης της visa και οι περιφερειακές συνεργασίες.
Περιφερειακή Συνεργασία
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα μοιράστηκαν απόψεις για την Ανατολική Μεσόγειο και επιβεβαίωσαν την πεποίθησή τους ότι τα ζητήματα θαλάσσιας οριοθέτησης πρέπει να επιλυθούν ειρηνικά σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Ηνωμένες Πολιτείες χαιρέτισαν την επιβεβαιωμένη ετοιμότητα της Ελλάδας να συνεργαστεί με άλλες χώρες της περιοχής για την επίτευξη συμφωνιών θαλάσσιας οριοθέτησης μέσω διαλόγου και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα επανέλαβαν επίσης την αφοσίωσή τους στην ενίσχυση της στενής συνεργασίας τους ως Συμμάχων του ΝΑΤΟ, χρησιμοποιώντας όλα τα κατάλληλα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, προκειμένου να διασφαλιστεί η σταθερότητα και η ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή.
Οι δύο πλευρές επανέλαβαν την επιθυμία τους να συνεχίσουν και να ενισχύσουν τη συνεργασία τους σε διάφορους τομείς στο πλαίσιο της μορφής 3+1 (Κύπρος, Ελλάδα, Ισραήλ και Ηνωμένες Πολιτείες), η οποία ξεκίνησε στην Ιερουσαλήμ τον Μάρτιο του 2019, καθώς αυτή η συνεργασία μπορεί να συμβάλλει στην προώθηση της ειρήνης, της σταθερότητας, της ασφάλειας και της ευημερίας στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή. Οι ΗΠΑ και η Ελλάδα επαναλαμβάνουν την υποστήριξή τους για την ενσωμάτωση όλων των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων σε ευρωπαϊκούς και διατλαντικούς θεσμούς σύμφωνα με την επιλογή των πολιτών τους. Τόνισαν τις προσπάθειες της Ελλάδας προς το σκοπό αυτό, σημειώνοντας τη συνεχιζόμενη συνάφεια της ιστορικής συμφωνίας των Πρεσπών και της επακόλουθης προσχώρησης της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, υπογραμμίζοντας τη σημασία της συνεπούς εφαρμογής της με καλή πίστη.
Άμυνα και Ασφάλεια
Η Ελλάδα και οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασαν την πρόθεσή τους να ενισχύσουν περαιτέρω τη στρατηγική εταιρική σχέση άμυνας και ασφάλειας, επεκτείνοντας και εμβαθύνοντας τη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας ΗΠΑ-Ελλάδας, η οποία ανανεώθηκε τελευταία φορά τον Οκτώβριο του 2019 και συμβάλλει σημαντικά στην ασφάλεια και των δύο εθνών. Στον επόμενο Στρατηγικό Διάλογο, και οι δύο πλευρές σκοπεύουν να συζητήσουν πώς να αλληλοβοηθούνται περισσότερο στη διατήρηση ισχυρών, ικανών και διαλειτουργικών στρατών.
Επιβολή του Νόμου και Αντιτρομοκρατία
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα αναφέρθηκαν στη συνεργασία τους στον τομέα της ασφάλειας στη βάση ενός κοινού ενδιαφέροντος για την προστασία της ασφάλειας και των δύο εθνών από τρομοκράτες, διεθνικές εγκληματικές οργανώσεις και άλλους παράγοντες απειλής. Παρά την παγκόσμια πανδημία, η εξαιρετική συνεργασία επιβολής του νόμου μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας για συλλήψεις, κατασχέσεις και εκδόσεις συνεχίστηκε αμείωτη. Επιπλέον, οι δύο χώρες εξέτασαν τη συνεχιζόμενη βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών στους τομείς της προστασίας των συνόρων και της αντιτρομοκρατίας, καθώς και της συνεργασίας βάσει των διεθνών προτύπων. Δεσμεύτηκαν για την πλήρη εφαρμογή της κοινής δήλωσης του 2016 σχετικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης (Visa Waiver Program), συμπεριλαμβανομένης της έναρξης έκδοσης μιας ενημερωμένης εθνικής ταυτότητας και της πλήρους συγκέντρωσης και ανάλυσης δεδομένων επιβατών.
Εμπόριο και Eπενδύσεις
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα προσβλέπουν στην ενίσχυση του εμπορίου και των επενδύσεων μεταξύ των δύο χωρών. Οι δύο κυβερνήσεις σημείωσαν ότι η Ελλάδα βελτίωσε σημαντικά την προστασία και την επιβολή της πνευματικής ιδιοκτησίας το 2019, με αποτέλεσμα την απομάκρυνση της Ελλάδας από την Ειδική Έκθεση 301 του Γραφείου Εμπορίου των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα χαιρέτισαν τις νέες επενδύσεις και εξαγορές από αμερικανικές εταιρείες στην Ελλάδα και επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους να ενθαρρύνουν αυτήν την τάση. Οι δύο κυβερνήσεις προσβλέπουν στην αύξηση της συνεργασίας στο εμπόριο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα αποδίδουν μεγάλη σημασία στη συνεργασία για την τεχνητή νοημοσύνη, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, το 5G και την ιδιωτικοποίηση στρατηγικών υποδομών. Οι δύο χώρες παραμένουν προσηλωμένες στην ενίσχυση της ικανότητας των γυναικών να ευημερούν στο εργατικό δυναμικό, να πετυχαίνουν ως επιχειρηματίες και να είναι σε καλύτερη θέση ώστε να ευημερήσουν οικονομικά.
Ενέργεια
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα καλωσόρισαν την ολοκλήρωση του ελληνικού τμήματος του Δια-Αδριατικού Αγωγού και ανυπομονούσαν να συζητήσουν στον προσεχή Στρατηγικό Διάλογο την αμοιβαία υποστήριξή τους για τον διασυνδετή Ελλάδας-Βουλγαρίας, το έργο της μονάδας επανακατασκευής κινητής αποθήκευσης στην Αλεξανδρούπολη, τον υπόγειο χώρο αποθήκευσης φυσικού αερίου της Καβάλας, το έργο Διασύνδεση Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας και άλλα εμπορικά βιώσιμα έργα, τα οποία θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τον αγωγό αερίου EastMed.
Και οι δύο πλευρές χαιρέτισαν την επίσημη καθιέρωση του φόρουμ αερίου EastMed στις 22 Σεπτεμβρίου ως περιφερειακού οργανισμού και της συνεχιζόμενης επιτυχούς συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας μέσω της διαδικασίας 3 + 1. Η Ελλάδα και οι Ηνωμένες Πολιτείες υπογράμμισαν τη συμμετοχή της ExxonMobil σε συνεργασία με την Total and Hellenic Petroleum σε υπεράκτια εξερευνητικά τεμάχια στα ανοικτά των ακτών της Κρήτης, καθώς και τις πιθανές ευκαιρίες για επενδύσεις των ΗΠΑ στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με τον πρόσφατα επικυρωμένο ελληνικό νόμο «Εκσυγχρονισμού της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας».
Δεσμοί από άνθρωπο σε άνθρωπο
Οι ΗΠΑ και η Ελλάδα επιβεβαίωσαν την κεντρικότητα των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων στις διμερείς τους σχέσεις. Ανυπομονούν να σηματοδοτήσουν την 200η επέτειο της ελληνικής ανεξαρτησίας το 2021, καθώς και να ανταλλάξουν εκθέσεις και να συνεργαστούν σε επίπεδο μουσείων.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα επιβεβαίωσαν την πρόθεσή τους να ενισχύσουν τους δεσμούς μεταξύ των ΗΠΑ και των ελληνικών πανεπιστημίων και να δημιουργήσουν νέα κοινά προγράμματα διπλού πτυχίου και σπουδών στο εξωτερικό. Και οι δύο χώρες θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τις συνεχιζόμενες εκπαιδευτικές και ακαδημαϊκές ανταλλαγές, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος Fulbright στην Ελλάδα, που σηματοδότησε την 72η επέτειό του το 2020.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα συμφώνησαν να συνεχίσουν τη μακροχρόνια συνεργασία τους για την προστασία της πολιτιστικής ιδιοκτησίας της Ελλάδας. Και οι δύο χώρες συμφώνησαν επίσης να συνεργαστούν για την ανάπτυξη ικανοτήτων στους δημιουργικούς κλάδους, συμπεριλαμβανομένου του τομέα του κινηματογράφου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα συμφώνησαν επίσης να διερευνήσουν συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα στον πολιτισμό και την τεχνολογία.
