Την κατ αρχήν έγκριση έλαβε ο μηχανισμός του ReArm EU από τις 27 χώρες της ΕΕ, ο οποίος θα διαχειρίζεται 150 δισ. ευρώ, ενώ η τελική απόφαση αναμένεται εντός της επόμενης εβδομάδας
Τα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδωσαν αρχική έγκριση σε ένα αμυντικό ταμείο ύψους €150 δισ. το οποίο θα διανέμει χρηματοδότηση σε χώρες που επιθυμούν να επενδύσουν σε αμυντικές δυνατότητες, όπως πυρομαχικά, drones και την προστασία κρίσιμων υποδομών, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν το θέμα.
ΕΙδικότερα, οι μόνιμοι εκπρόσωποι της ΕΕ κατέληξαν σε Σε επί της αρχής συμφωνία όσον αφορά το κείμενο του κανονισμού SAFE, που αφορά το αμυντικό ταμείο των 150 δισ. ευρώ και ανοίγει τον δρόμο για κοινές επενδύσεις στην άμυνα και με τη συμμετοχή τρίτων χωρών.
Το ReArmEU αναμένεται να λάβει επίσημη έγκριση την επόμενη εβδομάδα, ανέφερε ένα από τα εν λόγω άτομα, το οποίο μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας.
Το πρόγραμμα προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, τον Μάρτιο, ως απάντηση στην απόσυρση των ΗΠΑ από την ευρωπαϊκή ασφάλεια υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ. Το ταμείο έρχεται να προστεθεί σε νέους δημοσιονομικούς κανόνες που επιτρέπουν στα κράτη-μέλη μεγαλύτερη ευελιξία για αμυντικές δαπάνες, οι οποίοι θα μπορούσαν να κινητοποιήσουν συνολικά έως και €800 δισ.
Ήδη δεκαέξι κράτη-μέλη έχουν ζητήσει την ενεργοποίηση της λεγόμενης “εθνικής ρήτρας διαφυγής”, σύμφωνα με υψηλόβαθμο αξιωματούχο της ΕΕ.
Κεφάλαια 150 δισ. από τις αγορές
Η Επιτροπή θα αντλήσει τα €150 δισ. από τις κεφαλαιαγορές και θα διανείμει τα ποσά ως δάνεια προς τα κράτη-μέλη κατόπιν αιτήματος, για τη χρηματοδότηση συγκεκριμένων προϊόντων που λείπουν περισσότερο από την ευρωπαϊκή ήπειρο, σύμφωνα με ένα από τα άτομα. Αυτά περιλαμβάνουν πυραύλους, χερσαίες δυνατότητες και συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας.
Ορισμένες χώρες εκτός ΕΕ είναι επιλέξιμες να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα, υπό την προϋπόθεση ότι οι σχετικές δαπάνες δεν υπερβαίνουν το 35% του συνολικού κόστους, ανέφερε η ίδια πηγή. Θα ζητείται τέλος συμμετοχής από αυτές τις χώρες, σύμφωνα με τον αξιωματούχο, ο οποίος σημείωσε ότι οι λεπτομέρειες ακόμα διευθετούνται.
Το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία για αμυντική συνεργασία τη Δευτέρα, με την Ένωση να δεσμεύεται να διερευνήσει τρόπους για να επιτραπεί στο Λονδίνο η πρόσβαση στο πρόγραμμα.
Παράθυρο για την Τουρκία, παρά τις επιφυλάξεις
Παρά τις ανησυχίες Ελλάδας και Κύπρου, το τελικό κείμενο που προέκυψε μετά από διαβουλεύσεις εβδομάδων και έχει ήδη διανείμει η πολωνική προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. στα κράτη-μέλη για τελική αξιολόγηση, περιλαμβάνει ρήτρες για την κλιμακωτή συμμετοχή τρίτων χωρών, ανοίγοντας έτσι παράθυρο και για την Τουρκία.
Οι βασικές επιφυλάξεις αφορούν τις συμφωνίες που θα επιδιώξει να συνάψει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τρίτες χώρες —ανάμεσά τους και την Άγκυρα— για κοινές προμήθειες αμυντικού υλικού. Κράτη-μέλη ζητούν οι συμφωνίες αυτές να υπόκεινται σε ομοφωνία, ώστε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να έχει αποφασιστικό ρόλο. Ωστόσο, αυτή η απαίτηση θεωρείται δύσκολα εφαρμόσιμη στην πράξη.
Το θέμα της συμμετοχής τρίτων χωρών αποτέλεσε αντικείμενο έντονων διαπραγματεύσεων, με αιχμή τα κριτήρια επιλεξιμότητας και την αναλογία χρηματοδότησης. Η Γαλλία ηγήθηκε της προσπάθειας ενίσχυσης των ευρωπαϊκών αμυντικών βιομηχανιών, επιδιώκοντας περιορισμό της εξάρτησης από εξωτερικούς προμηθευτές.
Σχετικά με την Τουρκία, το ελληνικό και το κυπριακό επιχείρημα για την ανάγκη πλήρους ευθυγράμμισης με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας της Ε.Ε. εισακούστηκε, χωρίς όμως να οδηγήσει σε ρητή εξαίρεση. Η πλειοψηφία των κρατών-μελών δεν επιθυμούσε διατύπωση που θα απέκλειε ευθέως την Άγκυρα, προτιμώντας μια πιο ευέλικτη φόρμουλα.
Η στάση αυτή συνδέεται και με τη στρατηγική στόχευση αρκετών κρατών-μελών —όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Πολωνία— που ήδη συνεργάζονται ενεργά με την τουρκική αμυντική βιομηχανία και επιθυμούν να διατηρήσουν ανοικτές τις γραμμές συνεργασίας εντός ΝΑΤΟϊκού πλαισίου.
Το τελικό κείμενο προβλέπει ότι η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση μπορεί να διοχετευθεί σε προϊόντα όπου τουλάχιστον το 65% της αξίας προέρχεται από εταιρείες που εδρεύουν στην Ε.Ε., την Ουκρανία, την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία ή την Ελβετία. Η συμμετοχή τρίτων χωρών περιορίζεται στο 35% της συνολικής αξίας, εκτός εάν υπάρχει υπογεγραμμένη συμφωνία με την Κομισιόν —όπως συνέβη προσφάτως με το Ηνωμένο Βασίλειο. Το περιεχόμενο τέτοιων συμφωνιών θα αποσαφηνιστεί με ειδική τεχνική ρύθμιση στο μέλλον.
Έπειτα από γαλλική παρέμβαση, η συμμετοχή υπεργολάβων τρίτων χωρών σε κοινά αμυντικά σχήματα ορίστηκε στο 15%, με δυνατότητα αύξησης στο 35%, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης συμφωνίας με ανάδοχο της Ε.Ε. ή ρητής δέσμευσής του να εξετάσει εντός διετίας την αντικατάσταση του εξωτερικού υπεργολάβου με λύση εντός του ευρωπαϊκού μπλοκ.
Στα πρότυπα του RRF
Το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο θα είναι παρόμοιο με εκείνο που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid για τη στήριξη των προγραμμάτων βραχυχρόνιας απασχόλησης και συναφών μέτρων των κρατών-μελών.
Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαρακτήρισε αυτή τη στιγμή ως «ευκαιρία μιας γενιάς» και είχε προηγουμένως δηλώσει ότι οι αμυντικές επενδυτικές ανάγκες της ΕΕ ανέρχονται σε περίπου €500 δισ. για την επόμενη δεκαετία.
Οι Financial Times ανέφεραν πρώτοι τη συμφωνία για την έναρξη του προγράμματος.
Ο Επίτροπος Άμυνας της ΕΕ, Αντριούς Κουμπίλιους, δήλωσε τη Δευτέρα ότι η Επιτροπή θα παρουσιάσει πρόταση στις 17 Ιουνίου με στόχο την απλοποίηση των διαδικασιών και την άρση των κανονιστικών εμποδίων, ώστε να ενισχυθούν οι κοινές προμήθειες αμυντικού υλικού και να διευκολυνθούν οι μεταφορές εντός της Ένωσης.
Ο στόχος είναι η ταχεία χορήγηση αδειών για έργα όπως η κατασκευή νέων μονάδων ή η επέκταση υφιστάμενων, σημείωσε. Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης περιορισμούς περιβαλλοντικού χαρακτήρα που αντιμετωπίζει η αμυντική βιομηχανία.
