Δυναμική γεωοικονομική παρέμβαση στο εμπόριο ετοιμάζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς προωθεί την επιβολή ενιαίου τέλους διεκπεραίωσης για τα εκατομμύρια μικρά δέματα που εισέρχονται ετησίως στην ενιαία αγορά, κυρίως από την Κίνα.
Η κίνηση αυτή σηματοδοτεί μια καμπή στην αντιμετώπιση του πλημμύρας της ευρωπαϊκής αγοράς με φθηνά και συχνά μη συμμορφούμενα προϊόντα από διαδικτυακές πλατφόρμες όπως η Temu και η Shein. Το μέτρο έχει ως στόχο τη θωράκιση της τελωνειακής ασφάλειας, τη διασφάλιση της δίκαιης φορολόγησης και την αποκατάσταση ισότιμων όρων ανταγωνισμού με τους ευρωπαίους λιανεμπόρους.
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εντάσσεται σε ένα ευρύτερο θεσμικό σχέδιο μεταρρύθμισης της Τελωνειακής Ένωσης και περιλαμβάνει την καθιέρωση τέλους περίπου 2 ευρώ ανά δέμα. Παράλληλα προβλέπεται η σταδιακή κατάργηση του ορίου αφορολόγητων εισαγωγών αξίας κάτω των 150 ευρώ (γνωστού ως “de minimis”) μέχρι το 2028, επιβάλλοντας πλήρη τελωνειακή και φορολογική συμμόρφωση στους γίγαντες του παγκόσμιου e-commerce. Η ενίσχυση των τελωνειακών ελέγχων και η δημιουργία ψηφιακής ευρωπαϊκής πλατφόρμας καταγραφής εισαγωγών αποτελούν κρίσιμες προϋποθέσεις για την εφαρμογή του νέου πλαισίου.
Η νέα πολιτική της ΕΕ επιδιώκει να καλύψει ένα σοβαρό ρυθμιστικό και δημοσιονομικό κενό, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ασφάλεια των ευρωπαίων καταναλωτών, την προστασία των επιχειρήσεων που τηρούν τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και την ενίσχυση των ίδιων των εσόδων της Ένωσης. Η πρόκληση έγκειται στην ισόρροπη εφαρμογή της, χωρίς να θιγεί υπέρμετρα η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών ούτε να δημιουργηθεί στρέβλωση στην εφοδιαστική αλυσίδα. Ωστόσο, η δυναμική αύξηση του διασυνοριακού ηλεκτρονικού εμπορίου και οι σοβαρές αδυναμίες εποπτείας που έχουν παρατηρηθεί επιτάσσουν μια τέτοια συστημική παρέμβαση.
Οι κινήσεις αυτές μπορούν να ερμηνευτούν και ως “θυσία” προς την Ουάσιγκτον για την απεμπλοκή των διμερών διαπραγματεύσεων.
Βασικά στοιχεία της πρότασης
- Ενιαίο τέλος διεκπεραίωσης:
Το σχέδιο προτείνει ένα πάγιο τέλος περίπου 2 ευρώ ανά δέμα που εισέρχεται απευθείας σε καταναλωτές μέσα στην ΕΕ — με προνομιακό συντελεστή 0,50 ευρώ για δέματα που αποστέλλονται σε ευρωπαϊκά κέντρα αποθήκευσης (warehouses). - Αντικείμενο των δεμάτων:
Η πρόταση αφορά δωρεάν από το τέλος δεκτών αποστολών αξίας κάτω των 150 ευρώ — δηλαδή πολλά μικροδελτία, απευθείας στον τελικό καταναλωτή, χωρίς απαλλαγή από τα μεταφορικά κόστη ή τη διαδικασία εισαγωγής.
Αιτίες και αναγκαιότητα
Ένταση των τελωνειακών συστημάτων
- Η εισροή περίπου 4,6 δισεκατομμυρίων μικρών δεμάτων το 2024 (δηλαδή περίπου 12 εκατομμυρίων/μέρα), με πάνω από 90% προέλευση από την Κίνα, έχει εξαντλήσει σημαντικά τους πόρους των τελωνείων (EUR-Lex, The Guardian).
Ασφάλεια και συμμόρφωση προϊόντων
- Έχει καταγραφεί αυξημένος αριθμός μη συμμορφούμενων και επικίνδυνων προϊόντων (π.χ. παιδικά παιχνίδια, ηλεκτρικά προϊόντα με ελαττώματα):
- Η πλατφόρμα Temu έχει βρεθεί υπό διερεύνηση, ενώ η Shein έχει επιβάλει αυστηρότερους κανόνες συμμόρφωσης στους πωλητές της
- Η Επιτροπή εκτιμά ότι περιπτώσεις επικίνδυνων ή πλαστογραφημένων προϊόντων αυξάνονται συνεχώς.
Ανταγωνισμός και φοροδιαφυγή
- Τα χαμηλής ποιότητας, αφορολόγητα δελτία δημιουργούν άδικο ανταγωνισμό στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.
- Με την κατάργηση της εξαίρεσης (“de minimis”), οι πλατφόρμες θα γίνουν «υποτιθέμενοι εισαγωγείς», υπεύθυνοι για VAT και τελωνειακές διαδικασίες.
Αναλυτικός σχεδιασμός της πρότασης
Τέλος διεκπεραίωσης (€2 / €0,50)
- €2 ανά δέμα που αποστέλλεται απευθείας σε καταναλωτές.
- €0,50 ανά δέμα που καταλήγει σε ευρωπαϊκά warehouses, για ευκολότερη επιθεώρηση και αποσυμφόρηση των τελωνείων.
Κατάργηση του «de minimis»
- Αφαιρείται η απαλλαγή τέλους για δελτία μικρότερα των 150€, υποχρεώνοντας τις πλατφόρμες να καταχωρούνται για ΒΑΤ (VAT) και να αναλαμβάνουν τον ρόλο του εισαγωγέα.
Στρατηγικό πλαίσιο
Η πρωτοβουλία αποτελεί μέρος ευρύτερης Μεταρρύθμισης της Τελωνειακής Ένωσης (Customs Union Reform). Περιλαμβάνει:
- Δημιουργία Ευρωπαϊκής Τελωνειακής Αρχής (EUCA)
- Κεντρικό Χώρο Δεδομένων Τελωνείων
- Σαφή αρμοδιότητα πλατφορμών ως υπεύθυνων εισαγωγέων
- Χρήση του τέλους για χρηματοδότηση ελέγχων και για ενίσχυση του προϋπολογισμού της ΕΕ.
Είδη δαπανών και αποδέκτες
- Κάλυψη λειτουργικών εξόδων: Τα χρήματα θα χρησιμοποιηθούν για:
- Επιθεωρήσεις και δοκιμές από τελωνεία και υπηρεσίες αγοράς
- Αντιμετώπιση εισαγωγής επικίνδυνων προϊόντων
- Βελτίωση του συντονισμού και των υποδομών στη ζώνη Σένγκεν.
- Αναπλήρωση εσόδων ΕΕ: Προς χρηματοδότηση των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF), αναζητούνται απευθείας πηγές εσόδων — το τέλος αποτελεί καλή αρχή.
Χρονοδιάγραμμα και επόμενα βήματα
- Τρέχουσα φάση: Η πρόταση παρουσιάστηκε πρόσφατα (20 Μαΐου 2025) και στάλθηκε στους θεσμούς των οργάνων της ΕΕ μετά από πιέσεις από κράτη όπως η Γαλλία.
- Είσοδος σε εφαρμογή: Εκτιμάται ότι η φάση υιοθέτησης μπορεί να βγει γρήγορα — με πιθανολογούμενη εφαρμογή ήδη το 2026, σε εθνικό επίπεδο (π.χ. Γαλλία έχει προχωρήσει με δικό της πλάνο).
- Τελική κατάργηση της “de minimis”: Ορίζεται με ορίζοντα το 2028, όταν το νέο καθεστώς θα ισχύει πλήρως σε όλα τα κράτη μέλη.
Επιπτώσεις για τις πλατφόρμες (Temu, Shein) και τους καταναλωτές
- Δραματική αύξηση κόστους: Πλατφόρμες όπως Temu και Shein θα επιβαρυνθούν σημαντικά από το νέο τέλος — με επιπλέον 2€ ανά πακέτο προς χρέωση εισαγωγής.
- Υποχρέωση συμμόρφωσης: Πλέον θα αναλαμβάνουν την ευθύνη VAT και θα αποκτούν επικαιροποιημένα δεδομένα και έλεγχο εισαγωγών — κάτι που αυξάνει τη διαφάνεια αλλά και το κόστος λειτουργίας.
- Προστασία ευρωπαίων λιανεμπόρων: Θα ισορροπήσει την αγορά, περιορίζοντας την αθέμιτη προνομιακή προσφορά πολύ φθηνών προϊόντων από πηγές εκτός ΕΕ.
- Αύξηση τιμών για καταναλωτές;: Το τέλος πιθανότατα θα μετακυλιστεί στις logistics αλυσίδες, επηρεάζοντας άμεσα ή έμμεσα τους αγοραστές.
