Συνολικό πακέτο συμφωνιών ύψους 1 τρισ. δολαρίων ανακοίνωσαν την Τρίτη ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και Πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν την Τρίτη, στο Ριάντ, χωρίς ωστόσο να δώσουν επαρκείς λεπτομέρειες, ενώ οι εξαγγελίες δεν αντέχουν σε ουσιατική κριτική.
Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν εξήραν την Τρίτη, στο Ριάντ, τη δέσμευσή τους για εμπορικές συμφωνίες ύψους 1 τρισ. δολαρίων — ένα εντυπωσιακό νούμερο, το οποίο όμως δεν αντέχει εύκολα στον έλεγχο.
«Με τη βοήθεια των λαών της Μέσης Ανατολής, των ανθρώπων σε αυτήν την αίθουσα, των εταίρων σε ολόκληρη την περιοχή, η χρυσή εποχή της Μέσης Ανατολής μπορεί να προχωρήσει πλάι μας», δήλωσε ο Τραμπ σε επενδυτική σύνοδο κορυφής ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας για την ανακοίνωση των σχεδιαζόμενων συμφωνιών. «Θα εργαστούμε μαζί. Θα είμαστε μαζί. Θα πετύχουμε μαζί. Θα νικήσουμε μαζί. Και θα είμαστε για πάντα φίλοι».
Όμως η φαντασμαγορική εκδήλωση —στην οποία συμμετείχαν κορυφαίοι αξιωματούχοι και επιχειρηματίες όπως ο δισεκατομμυριούχος σύμβουλος του Τραμπ Έλον Μασκ και ο διευθύνων σύμβουλος της Nvidia, Τζένσεν Χουάνγκ— αποτελεί τεστ για τον Αμερικανό πρόεδρο και τον πρίγκιπα διάδοχο, καθώς αμφότεροι έχουν κατ επανάληψη αποτύχει στο realitycheck των δηλώσεών τους.
Αμφότεροι οι ηγέτες υποστήριξαν ότι η Σαουδική Αραβία θα επενδύσει 1 τρισ. δολάρια στις ΗΠΑ, ωστόσο η σήμανση στη διάσκεψη ανέφερε ότι το συνολικό ύψος των συμφωνιών αγγίζει τα 300 δισ. δολάρια. Λίγες ώρες νωρίτερα, ο Λευκός Οίκος είχε κάνει λόγο για 600 δισ. δολάρια επενδύσεις.
Η απόκλιση είναι σημαντική: το ποσό του 1 τρισ. δολαρίων αντιστοιχεί σχεδόν στο σύνολο του ΑΕΠ της Σαουδικής Αραβίας.
Ο Τραμπ, ο οποίος επιδίωξε να παρουσιάσει τη διάσκεψη ως τεκμήριο ότι εγκαινιάζει μια νέα εποχή ευημερίας, πέτυχε τουλάχιστον μια συμβολική νίκη, καθώς ο πρίγκιπας διάδοχος εξέφρασε πρόθεση αύξησης των σαουδαραβικών επενδύσεων.
«Αν κοιτάξει κανείς άλλες προεδρίες, δεν φτάνουν το 1 τρισ. ούτε μέσα σε χρόνια», είπε ο Τραμπ. «Εμείς το κάναμε αυτό ουσιαστικά σε δύο μήνες».
Η εστίαση του Τραμπ στις άμεσες ξένες επενδύσεις στις ΗΠΑ δεν είναι τυχαία. Ο πρώην μεγαλοεπενδυτής ακινήτων δίνει έμφαση στις οικονομικές συμφωνίες και παρουσιάζεται ως ο απόλυτος διαπραγματευτής των ΗΠΑ.
Ο Σαουδάραβας συγγραφέας και αναλυτής Άλι Σιχάμπι, που παρευρέθηκε στο παλάτι Al-Yamamah ως ένας από τους προσκεκλημένους αξιωματούχους για να υποδεχθούν τον Τραμπ, σημείωσε ότι πρέπει να βλέπει κανείς πέρα από το χρηματικό ύψος των εξαγγελιών.
«Η επίσκεψη υπογραμμίζει τη δύναμη της σχέσης και προσθέτει βάρος δημιουργώντας έναν διαρκώς διευρυνόμενο ιστό δεσμών στους τομείς της οικονομίας, της πολιτικής και της ασφάλειας», δήλωσε.
Οι διακηρύξεις του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή και το Ισραήλ
Ο Αμερικανός πρόεδρος βλέπει εδώ και καιρό τις οικονομικές σχέσεις ως μέσο επίτευξης ασφάλειας, αν και ο λόγος του για ακόμη μια φορά εμπεριείχε σημεία όπου η ρητορική ξεπερνά την πραγματικότητα. Παρουσίασε τη συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας στις Συμφωνίες του Αβραάμ, τις οποίες είχε μεσολαβήσει η πρώτη του κυβέρνηση μεταξύ αραβικών κρατών και του Ισραήλ, ως δεδομένη.
«Αυτό θέλω, αυτό θέλετε κι εσείς, και έτσι θα γίνει», είπε ο Τραμπ.
Ωστόσο παραμένουν βαθιές διαφωνίες σχετικά με την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους και τη μοίρα των προσφύγων από τη Γάζα, καταδεικνύοντας το μέγεθος της δουλειάς που απομένει.
Οι επιχειρηματικές συμφωνίες και οι συμμετέχοντες
Πέρα από το φόντο με τις μελωδίες των Lee Greenwood και Village People, ανακοινώθηκαν σημαντικές συμφωνίες στο συνεδριακό κέντρο. Μεταξύ των παρευρισκομένων ήταν οι Λάρι Φινκ (BlackRock), Άντι Τζάσι (Amazon), ενώ συμμετείχαν επίσης διευθύνοντες σύμβουλοι όπως η Τζέιν Φρέιζερ (Citigroup) και ο Στίβεν Σβαρτσμαν (Blackstone).
Το επενδυτικό πακέτο περιλαμβάνει αμυντικές πωλήσεις αξίας σχεδόν 142 δισ. δολαρίων από τις ΗΠΑ προς τη Σαουδική Αραβία, παρέχοντας «τεχνολογία αιχμής πολεμικών συστημάτων και υπηρεσιών από περισσότερες από δώδεκα αμερικανικές εταιρίες», σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο. Στο πακέτο περιλαμβάνονται συστήματα της πολεμικής αεροπορίας, θαλάσσιας ασφάλειας και επικοινωνιών.
Ο Λευκός Οίκος παρουσίασε επίσης σχέδια σαουδαραβικών εταιρειών για αγορά αμερικανικού εξοπλισμού. Περιλαμβάνονται εξαγωγές στροβίλων φυσικού αερίου και άλλων προϊόντων από την GE Vernova ύψους 14,2 δισ. δολαρίων.
Η Boeing προγραμματίζει την εξαγωγή επιβατικών αεροσκαφών 737-8 αξίας 4,8 δισ. δολαρίων για τη σαουδαραβική AviLease.
Η Google, η Oracle, η Salesforce, η AMD, η Uber και η σαουδαραβική DataVolt θα επενδύσουν 80 δισ. δολάρια σε «καινοτόμες μετασχηματιστικές τεχνολογίες και στις δύο χώρες». Η DataVolt προχωρά με σχέδια επένδυσης 20 δισ. δολαρίων σε κέντρα δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης και ενεργειακές υποδομές στις ΗΠΑ.
Ο Λευκός Οίκος παρουσίασε επίσης επενδυτικά ταμεία που θα εστιάσουν σε ενεργειακά, αεροδιαστημικά και αθλητικά έργα στις ΗΠΑ, τονίζοντας ότι αυτά θα διοχετεύσουν «σημαντικό κεφάλαιο στην αμερικανική βιομηχανία».
Επιταγή χωρίς ακτίκρυσμα
Μία τουλάχιστον προγραμματισμένη επένδυση αφορά την υγειονομική περίθαλψη: η σαουδαραβική Shamekh IV Solutions θα επενδύσει 5,8 δισ. δολάρια, συμπεριλαμβανομένου εργοστασίου στο Μίσιγκαν για παραγωγή ενδοφλέβιων υγρών. Η εταιρεία στοχεύει να αντιμετωπίσει τις παγκόσμιες ελλείψεις σε ενδοφλέβιες λύσεις που χρησιμοποιούνται για φαρμακευτική και διατροφική υποστήριξη ασθενών.
Ο τρόπος με τον οποίο ο Τραμπ αντιλαμβάνεται την εξωτερική πολιτική βασίζεται έντονα στη «δική του εκδοχή της οικονομικής διπλωματίας, η οποία είναι να αναζητά κεφάλαια από πλούσια κράτη του Κόλπου και τα τεράστια κρατικά επενδυτικά τους ταμεία», δήλωσε ο Στίβεν Κουκ, ανώτερος αναλυτής στο Council on Foreign Relations.
Ωστόσο, οι δεσμεύσεις του πρίγκιπα διαδόχου για επενδύσεις μπορεί να έρχονται σε σύγκρουση με τα δικά του σχέδια για οικονομικό μετασχηματισμό της χώρας και απεξάρτηση από το πετρέλαιο. Οι φιλοδοξίες του —συμπεριλαμβανομένου του φουτουριστικού έργου Neom— αναμένεται να κοστίσουν σχεδόν 2 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Bloomberg.
Η φιλοξενία του Τραμπ αποτελεί κρίσιμη ευκαιρία για τη Σαουδική Αραβία ώστε να προσελκύσει μέρος αυτού του αναγκαίου κεφαλαίου από τις ΗΠΑ και άλλους επενδυτές. Ο στόχος του Ριάντ είναι να προσελκύσει 100 δισ. δολάρια σε άμεσες ξένες επενδύσεις ετησίως έως το 2030 — αλλά το 2024 προσέλκυσε μόλις 20,7 δισ., το χαμηλότερο ποσό από το 2020.
Οι τιμές του πετρελαίου κοντά στα 62 δολάρια το βαρέλι ασκούν επιπλέον πίεση στα δημοσιονομικά της Σαουδικής Αραβίας, καθώς, σύμφωνα με την Bloomberg Economics, το βασίλειο χρειάζεται τιμή τουλάχιστον 96 δολαρίων για να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό του.
