Παρά τους δασμούς 25% που επέβαλε η κυβέρνηση Τραμπ στο εισαγόμενο αλουμίνιο με στόχο την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είδαν «επέλαση» επενδύσεων στον κλάδο. Αντί για νέα χυτήρια, ο κλάδος βλέπει λουκέτα, περικοπές και ανατιμήσεις. Ο λόγος δεν είναι άλλος από το κόστος ενέργειας, το οποίο καθιστά απαγορευτική την παραγωγή πρωτογενούς αλουμινίου στις ΗΠΑ — ιδιαίτερα σε σύγκριση με χώρες όπως ο Καναδάς, η Νορβηγία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Σύμφωνα με αναλυτές και εκπροσώπους της βιομηχανίας, οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στις ΗΠΑ, που εντείνονται από την αυξανόμενη ζήτηση λόγω της τεχνητής νοημοσύνης και της ανάπτυξης κέντρων δεδομένων, καθιστούν οικονομικά ασύμφορη την επανεκκίνηση ή κατασκευή νέων μονάδων, όπως επισημαίνει το CNBC.
Οι δασμοί ανεβάζουν τις τιμές — όχι την παραγωγή
Ο στόχος των δασμών ήταν να προστατευτεί η αμερικανική παραγωγή αλουμινίου από τις φθηνότερες εισαγωγές. Αυτό που συνέβη στην πράξη ήταν η αναδιαμόρφωση των παγκόσμιων ροών: λιγότερο αλουμίνιο κατευθύνεται στις ΗΠΑ, περισσότερες ποσότητες πηγαίνουν σε αγορές όπως η Ευρώπη. Οι τιμές ανέβηκαν, αλλά η εγχώρια παραγωγή δεν επωφελήθηκε.
Όπως εξηγεί ο Trond Olaf Christophersen, οικονομικός διευθυντής της νορβηγικής Hydro — ενός από τους μεγαλύτερους παραγωγούς αλουμινίου παγκοσμίως — οι αυξημένοι δασμοί μετακυλίονται τελικά στους καταναλωτές. «Είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτό θα καταλήξει σε υψηλότερες τιμές για τους Αμερικανούς καταναλωτές», λέει. Η Hydro, που δραστηριοποιείται και στις ΗΠΑ, χρησιμοποιεί τόσο εισαγόμενο καναδικό αλουμίνιο όσο και εγχώριο σκραπ, αλλά ακόμα κι εκεί, οι τιμές έχουν ανέβει εξαιτίας του λεγόμενου Midwest premium, που έχει ενσωματώσει το κόστος του δασμού.
Κλειστά χυτήρια και πανάκριβο ρεύμα
Η εικόνα της αγοράς στις ΗΠΑ είναι ζοφερή. Η Alcoa, ένας από τους σημαντικότερους αμερικανικούς παίκτες, ανακοίνωσε το 2023 το οριστικό κλείσιμο της μονάδας Intalco, ισχύος 279.000 τόνων. Ο λόγος; Η έλλειψη πρόσβασης σε μακροχρόνια, φθηνά συμβόλαια ρεύματος. Αντίστοιχα, η Century Aluminum αναγκάστηκε το 2022 να αναστείλει τη λειτουργία της μονάδας Hawesville στο Κεντάκι, λόγω της εκτίναξης του κόστους ενέργειας — το οποίο, σύμφωνα με την εταιρεία, «τριπλασιάστηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα».
Σύμφωνα με την Wood Mackenzie, οι αμερικανικές μονάδες πληρώνουν περίπου 550 δολάρια ανά τόνο αλουμινίου για ρεύμα, την ώρα που οι καναδικές πληρώνουν σχεδόν τα μισά. Η διαφορά αυτή είναι κρίσιμη, καθώς η παραγωγή πρωτογενούς αλουμινίου είναι εξαιρετικά ενεργοβόρα και λειτουργεί με πολύ χαμηλά περιθώρια κέρδους.
Αντίπαλος η τεχνολογία
Ακόμα και οι εναλλακτικές μορφές ενέργειας — όπως η αιολική και η ηλιακή — δεν σώζουν την κατάσταση, αφού η αυξημένη ζήτηση από την τεχνολογία «πίνει» τη νέα παραγωγή πριν αυτή καν φτάσει στη βιομηχανία. Οι κολοσσοί της τεχνολογίας είναι πρόθυμοι να πληρώσουν πολύ υψηλότερες τιμές για ρεύμα, καθώς τα περιθώρια κέρδους τους είναι διψήφια. Σε αντίθεση, οι παραγωγοί αλουμινίου κινούνται με περιθώρια 3% έως 8%.
«Ο κλάδος της τεχνολογίας έχει πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα πληρωμής από τη βιομηχανία του αλουμινίου», λέει ο Christophersen. «Για να χτίσουμε ένα νέο χυτήριο στις ΗΠΑ, θα χρειαζόμασταν φθηνό ρεύμα. Δεν βλέπουμε καμία πιθανότητα να το αποκτήσουμε στην παρούσα αγορά.»
Οι επιπτώσεις χτυπούν τους πελάτες
Η Hydro, η οποία δραστηριοποιείται στην παραγωγή εξαρτημάτων από αλουμίνιο (όπως πλαίσια παραθύρων και πρόσοψεις), έχει ήδη ανακοινώσει αυξήσεις τιμών, ενώ πελάτες της, όπως η Thule Group, δηλώνουν ότι θα αυξήσουν τις τιμές λιανικής έως και 10%, παρόλο που κατασκευάζουν το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων τους εντός ΗΠΑ. Η άνοδος των τιμών στις πρώτες ύλες, και ιδιαίτερα στο αλουμίνιο, αναγκάζει την αλυσίδα να μετακυλίσει το κόστος στον τελικό καταναλωτή.
Η εικόνα αυτή επιβεβαιώνεται και από αναλυτές της RBC Capital Markets, οι οποίοι επισημαίνουν ότι η «μετακύλιση» του κόστους στους πελάτες είναι πλήρης — οι τιμές της LME και τα περιφερειακά premiums περνούν εξολοκλήρου στον αγοραστή.
Αντί για αναγέννηση, ανακατανομή
Αντί για την πολυπόθητη αναγέννηση της εγχώριας παραγωγής, οι δασμοί οδήγησαν σε ένα «ξαναμοίρασμα της τράπουλας». Όπως εξηγεί ο CFO της Hydro, υπήρξε περίοδος όπου οι υπερβολικά υψηλοί δασμοί σε εισαγωγές από τον Καναδά ώθησαν καναδικούς παραγωγούς να στραφούν προσωρινά στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα ευρωπαϊκό μέταλλο να γεμίσει το κενό στις ΗΠΑ.
Ακόμη και η εγχώρια ανακύκλωση δεν προσφέρει διέξοδο: οι τιμές του αλουμινίου από σκραπ ανεβαίνουν κι αυτές, καθώς κινούνται παράλληλα με την Midwest premium. «Αγοράζουμε αμερικανικό σκραπ, αλλά το κόστος του ενσωματώνει έμμεσα τον δασμό», λέει ο Christophersen. «Στην πράξη, πληρώνουμε τον δασμό, αλλά τον περνάμε άμεσα στον πελάτη. Για εμάς δεν αλλάζει κάτι.»
