Η Ελλάδα παραμένει, για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, στις τελευταίες θέσεις της κατάταξης για την Ελευθερία του Τύπου στην Ευρώπη, σύμφωνα με την έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF) για το 2025.
Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 89η θέση παγκοσμίως στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου του 2025, υποχωρώντας μάλιστα μία θέση σε σχέση με το 2024. Αυτή η βαθμολογία την τοποθετεί πίσω από χώρες όπως η Αλβανία, ο Νίγηρας και η Μποτσουάνα, επιβεβαιώνοντας την απογοητευτική κατάσταση που επικρατεί στον ελληνικό Τύπο. Η χώρα παραμένει ουραγός στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε ένα κρίσιμο ζήτημα, που αφορά την ανεξαρτησία των ΜΜΕ και την ελευθερία της δημοσιογραφίας, με την κατάσταση να επιδεινώνεται χρόνο με το χρόνο.
Η Ελλάδα κατατάσσεται σε μια κατηγορία χωρών όπου η Ελευθερία του Τύπου αντιμετωπίζει σοβαρές απειλές από τη διαπλοκή των ΜΜΕ με την πολιτική και οικονομική εξουσία. Η συγκέντρωση των μέσων ενημέρωσης στα χέρια λίγων μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, που συχνά έχουν στενές σχέσεις με την πολιτική ελίτ, δημιουργεί ένα κλίμα πολωμένων και συχνά χειραγωγούμενων μέσων ενημέρωσης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη πολυφωνίας και την εξάρτηση των δημοσιογράφων από οικονομικούς πόρους, οι οποίοι καθορίζονται από το σύστημα διαφημίσεων και την επιρροή που ασκούν οι μεγάλοι επιχειρηματίες.
Το κύριο πρόβλημα, σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα (RSF), είναι ο οικονομικός στραγγαλισμός των ΜΜΕ. Η παγκόσμια οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με τη μείωση των διαφημιστικών εσόδων και την κυριαρχία των τεχνολογικών κολοσσών, έχει οδηγήσει σε καταστροφή πολλών ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης. Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, κατατάσσονται στην 57η θέση, με τον οικονομικό δείκτη να καταγράφει δραματική πτώση. Στην Ελλάδα, η κατάσταση είναι εξίσου ανησυχητική, καθώς πολλά ΜΜΕ αγωνίζονται για την επιβίωσή τους, ενώ ταυτόχρονα μειώνεται η δυνατότητά τους να προσφέρουν αξιόπιστη και ανεξάρτητη δημοσιογραφία.
Επιπλέον, η πολιτική πίεση και οι στρατηγικές αγωγές κατά της δημόσιας συμμετοχής (SLAPPs) αποτελούν σημαντική απειλή για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα. Δημοσιογράφοι και ΜΜΕ που προσπαθούν να αντισταθούν στην πολιτική πίεση και να ασκήσουν κριτική σε κυβερνητικές πολιτικές ή επιχειρηματικά συμφέροντα, αντιμετωπίζουν επιθέσεις με νομικά μέσα που αποσκοπούν στο να τους εξουθενώσουν οικονομικά. Αυτές οι αγωγές συχνά έχουν αποτέλεσμα να κλείσουν μέσα ενημέρωσης, ενώ η παραπληροφόρηση και η χειραγώγηση της κοινής γνώμης εντείνονται.
Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο σοβαρή λόγω της έλλειψης προστασίας για τους δημοσιογράφους στην Ελλάδα. Ορισμένοι δημοσιογράφοι, όπως ο Γιώργος Καραϊβάζ, που δολοφονήθηκε το 2021, δεν έχουν βρει δικαιοσύνη, ενώ οι φυσικές επιθέσεις σε δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων ή σε αθλητικές εκδηλώσεις είναι συχνές. Η παρακολούθηση των δημοσιογράφων από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ), με την εγκατάσταση του λογισμικού Predator, είναι ενδεικτική της κακής κατάστασης στην προστασία της δημοσιογραφικής ανεξαρτησίας και ελευθερίας.
Το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα είναι επίσης απογοητευτικό. Παρά τις συνταγματικές εγγυήσεις για την ελευθερία του Τύπου, οι νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη διασφάλιση της προστασίας από την παρακολούθηση, όπως οι νόμοι που πέρασαν μετά το σκάνδαλο Predatorgate, δεν πληρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Η πρόσφατη ποινικοποίηση της διάδοσης «ψευδών» πληροφοριών έχει ενισχύσει τον κίνδυνο φυλάκισης δημοσιογράφων, ενώ νέες ρυθμίσεις αυξάνουν τις πιέσεις για περιορισμό της ελευθερίας του λόγου.
Η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα αποτελεί ζήτημα που σχετίζεται με το ευρύτερο πολιτικό και κοινωνικό κλίμα. Οι επιθέσεις από αριστερούς και δεξιούς ακτιβιστές κατά μέσων ενημέρωσης, οι οποίοι τους βλέπουν ως «ιδεολογικούς εχθρούς», καθώς και η συχνή αστυνομική βία κατά τη διάρκεια δημοσιογραφικών καλύψεων, είναι καθημερινά φαινόμενα. Το κράτος δεν έχει καταφέρει να προστατεύσει τη δημοσιογραφική ανεξαρτησία και να επιβάλει τη δικαιοσύνη.
Με την Ελλάδα να κατατάσσεται πίσω από χώρες όπως η Αλβανία και η Μποτσουάνα, η αναγνώριση αυτών των προβλημάτων πρέπει να γίνει άμεσα προκειμένου να σταματήσει η επιδείνωση και να ληφθούν σοβαρά μέτρα για την προστασία της ελευθερίας του Τύπου.
Αν και η κατάσταση φαίνεται ζοφερή, κάποιες χώρες της Ευρώπης, όπως η Πολωνία και η Αυστρία, δείχνουν θετικά σημάδια ανόρθωσης, υπογραμμίζοντας τη δυνατότητα για ανάκαμψη ακόμη και σε περιβάλλοντα όπου η ελευθερία του Τύπου είναι απειλούμενη. Στην κορυφή της κατάταξης παραμένουν η Νορβηγία και η Εσθονία, ενώ η Ελλάδα κατατάσσεται πίσω από την Αλβανία και τον Νίγηρα, υπογραμμίζοντας τη συνεχιζόμενη διάβρωση της ελευθερίας του Τύπου και την αποτυχία της πολιτικής ηγεσίας να αντιμετωπίσει τις εγγενείς προκλήσεις.
