Η δυναμική αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη και η αναστολή έναρξης του εμπορικού πολέμου με τις ΗΠΑ οδηγούν αναπόδραστα σε μείωση επιτοκίων, καθώς η ΕΚΤ επιχειρεί να επανεκκινήσει την ανάπτυξη και να παράσχει θφηνή ρευστότητα στο σύστημα προκειμένου να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει ενδεχόμενη κλιμάκωση των εντάσεων με τις ΗΠΑ.
Ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη αναμένεται να κινηθεί σε χαμηλότερα επίπεδα απ’ ό,τι είχε προβλεφθεί προηγουμένως, λόγω της αύξησης των δασμών στις ΗΠΑ, σύμφωνα με έρευνα του Bloomberg, η οποία ενισχύει το σενάριο για μείωση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αυτή την εβδομάδα.
Παράλληλα, με δεδομένο ότι οι ΗΠΑ έχουν επιβάλλει ήδη δασμό 10% στην Ευρώπη και καθώς το δολάριο υποχωρεί σταθερά, η ΕΚΤ -αν και επισήμως δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητές της- πολιτικά υποκινούμενη μπορεί να δράσει προληπτικά, συμβάλλοντας στην σταθεροποίηση της ισοτιμίας του ευρώ με το δολάριο, ώστε να αντιμετωπιστεί το πρώτο κύμα ανατιμήσεων.
Συνολικά για το 2025, οι αναλυτες προβλέπουν δύο ακόμη μειώσεις επιτοκίων, μια τον Απρίλιο (αυτή την εβδομάδα) και μια τον Ιούνιο, με στόχο την υποχώρηση στο ουδέτερο επίπεδο του 2%, όπως έχει εξ αρχής δηλώσει ο Έλληνας κεντρικός τραπεζίτης Γιάννης Στουρνάρας. Πλέον, αναλυτές εκτιμούν ότι τα επιτόκια της ΕΚΤ μπορεί να υποχωρήσουν και στο 1,5% εντός του έτους, επίπεδο που θεωρείται επεκτατικό και θα είχε έντονο αντίκτυπο στις τράπεζες, τις ασφαλιστικές και τον πληθωρισμό.
Επιβραδύνει ο πληθωρισμός
Οι αναλυτές προβλέπουν ότι ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο στο 1,9% το 2026 και στο 2% το 2027 — αναθεώρηση προς τα κάτω κατά 0,1 ποσοστιαία μονάδα για κάθε έτος. Αναμένουν επίσης ότι η οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 0,8% το 2025, ελαφρώς λιγότερο από τις προηγούμενες εκτιμήσεις, πριν η δυναμική επιταχυνθεί. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η πραγματικότητα για την Ελλάδα και λίγες ακόμη χώρες της Ευρωζώνης είναι διαφορετική, με τον πληθωρισμό να καλπάζει 30% υψηλότο από τον μέσο όρο και σωρευτικά τις ανατιμήσεις να υπερβαίνουν το 45%.
Αν και η έρευνα δεν λαμβάνει υπόψη την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αναστείλει προσωρινά την αύξηση των δασμών για μεγάλο μέρος του κόσμου, ρίχνει φως στις πιθανές επιπτώσεις της πολιτικής του.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει επιβάλει δασμούς ύψους 145% στην Κίνα και 10% σε άλλους εμπορικούς εταίρους, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα εν λόγω μέτρα ισχύουν για περίοδο 90 ημερών ώστε να επιτραπούν διαπραγματεύσεις.
Το σοκ στους επενδυτές έχει πλήξει τις χρηματιστηριακές αγορές και έχει αυξήσει τις προσδοκίες ότι η ΕΚΤ θα μειώσει τα επιτόκια για έβδομη φορά αυτή την εβδομάδα. Σε ξεχωριστή έρευνα του Bloomberg, οι οικονομολόγοι προβλέπουν δύο επιπλέον μειώσεις των επιτοκίων τον Απρίλιο και τον Ιούνιο.
«Ακόμη και με την προσωρινή αναστολή των δασμών, η μείωση των επιτοκίων τον Απρίλιο έχει νόημα», δήλωσε ο οικονομολόγος της JPMorgan Chase, Greg Fuzesi. «Η μείωση τον Ιούνιο επίσης ίσως να μην προκαλέσει έντονες αντιδράσεις», αν και η πορεία πέρα από αυτό θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη των εμπορικών συνομιλιών με τις ΗΠΑ.
Ορισμένοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έδειξαν ετοιμότητα για δράση πριν την έναρξη της «σιωπηρής περιόδου» της ΕΚΤ την περασμένη εβδομάδα. Ο διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας, Francois Villeroy de Galhau, δήλωσε ότι υπάρχει ακόμη περιθώριο για μείωση επιτοκίων, με τους δασμούς του Τραμπ να ενισχύουν το επιχείρημα για άμεση δράση. Ο Olli Rehn της Φινλανδίας και ο Gediminas Simkus της Λιθουανίας υποστήριξαν επίσης νέα μείωση αυτή την εβδομάδα.
Ο πρόεδρος της Bundesbank, Joachim Nagel, περιορίστηκε να δηλώσει ότι η ΕΚΤ θα δράσει «υπεύθυνα» με βάση τα δεδομένα και τις εξελίξεις. Ο Robert Holzmann της Αυστρίας εξέφρασε την άποψη ότι δεν υπάρχουν προς το παρόν επαρκείς λόγοι για μείωση των επιτοκίων λόγω της μεγάλης αβεβαιότητας.
Πριν την ανακοίνωση του Τραμπ, η πρόεδρος της ΕΚΤ, Christine Lagarde, είχε δηλώσει στους ευρωβουλευτές ότι οι δασμοί θα πλήξουν την ανάπτυξη της Ευρωζώνης, ενώ θα αυξήσουν προσωρινά τον πληθωρισμό.
Οι επιπτώσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές ήταν έντονες. Χαρακτηριστικά, το ευρώ ανέβηκε σε υψηλό τριετίας την Παρασκευή — γεγονός που συνεπάγεται φθηνότερες εισαγωγές στην Ευρωζώνη και υποχώρηση των τιμών. Οι τιμές ενέργειας επίσης μειώθηκαν.
Επιπλέον, η ΕΕ έχει αποφύγει την άμεση υιοθέτηση αντίμετρων που θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν περαιτέρω τον πληθωρισμό. Για την Evelyn Herrmann της Bank of America, αυτό αφήνει περιθώρια για επιπλέον μειώσεις επιτοκίων ακόμη και μετά από αυτήν την εβδομάδα:
«Αν οι τιμές ενέργειας και οι συναλλαγματικές ισοτιμίες δεν αλλάξουν σημαντικά, θα είναι δύσκολο για την ΕΚΤ να μην αναθεωρήσει καθοδικά τις προβλέψεις για τον πληθωρισμό τον Ιούνιο», είπε. «Σε μια τέτοια περίπτωση, θα είναι δύσκολο να αποφύγει περαιτέρω μείωση των επιτοκίων.»
Μια επιπλέον μείωση κατά 25 μονάδες βάσης τον Ιούνιο θα φέρει το επιτόκιο καταθέσεων στο 2%, περίπου στο μέσο μιας γκάμας εκτιμήσεων για το λεγόμενο «ουδέτερο επιτόκιο» — ένα θεωρητικό επίπεδο που ούτε περιορίζει ούτε ενισχύει την οικονομική δραστηριότητα. Η μείωση κάτω από αυτό πιθανόν να απαιτεί εντονότερη ανησυχία για την πορεία της οικονομίας, η οποία μέχρι στιγμής διατηρείται σε ισορροπία χάρη στην υπόσχεση για μεγαλύτερες δημοσιονομικές δαπάνες από τη Γερμανία.
Επιτόκια στο 1,5%;
Όπως και η Herrmann, οι οικονομολόγοι της Deutsche Bank και της Goldman Sachs εκτιμούν ότι τα επιτόκια θα μειωθούν στο 1,5% φέτος λόγω των αδύναμων προοπτικών ανάπτυξης και πληθωρισμού. Άλλοι όμως είναι πιο επιφυλακτικοί.
«Είναι απίθανο η ΕΚΤ να αντιδράσει άμεσα στις ανακοινώσεις δασμών και επομένως οι αγορές ίσως είναι υπερβολικά αισιόδοξες αναμένοντας νέα μείωση τον Ιούνιο», δήλωσαν οι αναλυτές της RBC Capital Markets, Peter Schaffrik και George Moran. «Πιστεύουμε ότι η ΕΚΤ θα προχωρήσει με προσοχή και οι ανοδικοί κίνδυνοι για τον πληθωρισμό καθιστούν δύσκολη τη συνέχιση των μειώσεων.»
Ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ολλανδίας, Klaas Knot, υπογράμμισε την περασμένη εβδομάδα ότι οι αντικρουόμενες τάσεις στην οικονομική πολιτική καθιστούν δυσκολότερη για την ΕΚΤ την εκτίμηση των προοπτικών ανάπτυξης της περιοχής.
Αν και οι δασμοί αποτελούν «αρνητικό σοκ ζήτησης» βραχυπρόθεσμα, οι πληθωριστικές επιπτώσεις ενδέχεται να επικρατήσουν μακροπρόθεσμα, τόνισε σε εκδήλωση στο Άμστερνταμ. Λαμβάνοντας υπόψη και τη μετατόπιση της δημοσιονομικής πολιτικής, η ΕΚΤ θα πρέπει να είναι «ιδιαίτερα σε εγρήγορση», πρόσθεσε.
