Οικονομικοί περιορισμοί, θεσμική αβεβαιότητα και διστακτικότητα των μετόχων ανακόπτουν την πρόοδο παρά τις υψηλές επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια — την ίδια στιγμή που η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργεί νέες προοπτικές.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα «2025 Energy & Natural Resources Executive Survey» της Bain & Company, παρά το ιστορικό υψηλό των παγκόσμιων επενδύσεων στην καθαρή ενέργεια το 2024, οι επικεφαλής των εταιρειών που ηγούνται της ενεργειακής μετάβασης εμφανίζονται πιο διστακτικοί σχετικά με το χρονοδιάγραμμα επίτευξης των στόχων για μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα (net-zero).
Σχεδόν το ήμισυ (44%) των στελεχών στον τομέα της ενέργειας και των φυσικών πόρων (ENR) πλέον εκτιμά ότι οι μηδενικές εκπομπές άνθρακα θα επιτευχθούν το νωρίτερο το 2070— ενώ μόνο το 31% είχε την ίδια άποψη το 2024. Αντίθετα, μόνο το 32% πια θεωρεί τον στόχο υλοποιήσιμο έως το 2050, σημειώνοντας σαφή μεταστροφή σε σχέση με προηγούμενες έρευνες, όπου το 40% έως 50% των ερωτηθέντων έκαναν προβλέψεις για μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα μέχρι το 2050.
Κατά μέσο όρο, τα στελέχη στους κλάδους του πετρελαίου και του φυσικού αερίου εκτιμούν ότι η ζήτηση για πετρέλαιο θα κορυφωθεί περίπου το 2038, γεγονός που υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο που θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν οι παραδοσιακές πηγές ενέργειας στην κάλυψη των παγκόσμιων αναγκών στο άμεσο μέλλον.
Η ετήσια έρευνα της Bain, στην οποία συμμετείχαν περισσότερα από 700 στελέχη από τους κλάδους του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, των χημικών, της εξόρυξης και της αγροτικής βιομηχανίας, παρέχει μια ολοκληρωμένη εικόνα των αντιλήψεων που επικρατούν ανάμεσα στους ηγέτες του κλάδου σχετικά με τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της ενεργειακής μετάβασης. Παράλληλα, προσφέρει χρήσιμα συμπεράσματα για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τις επενδύσεις τους, επιδιώκοντας να ισορροπήσουν την ενεργειακή και επιχειρηματική στρατηγική τους.
«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι η λεγόμενη ενεργειακή μετάβαση εμφανίζει στην πραγματικότητα μία διπλή πρόκληση που συνίσταται στην παροχή ολοένα και περισσότερης ενέργειας και παράλληλα στην επίτευξη της απανθρακοποίησης», δήλωσε ο Alessandro Cadei, Senior Partner και Head of Energy & Utilities EMEA στην Bain & Company. «Τα στελέχη παραμένουν αισιόδοξα για την προοπτική της απανθρακοποίησης, αν και τη θεωρούν ορατή αλλά όχι τόσο άμεση όσο αρχικά εκτιμούσαν. Ο κλάδος διανύει μια περίοδο έντονης καινοτομίας και μετασχηματισμού, με τα στελέχη να είναι πιο δραστήρια από ποτέ. Εν μέσω αυτής της πληθώρας προκλήσεων, η σταθερή προσήλωση στην υλοποίηση των στρατηγικών προτεραιοτήτων τους θα τους εξασφαλίσει ηγετική θέση στη νέα ενεργειακή εποχή».
Η οικονομική βιωσιμότητα ως βασική πρόκληση στην πορεία προς την ενεργειακή μετάβαση
Μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση, με έμφαση στην απόδοση των επενδύσεων (ROI), έχει σταδιακά αντικαταστήσει την τάση των τελευταίων ετών για επενδύσεις που βασίζονται σε κριτήρια ESG. Οι αυστηρότεροι προϋπολογισμοί και το ταχέως αυξανόμενο κόστος κεφαλαίου αναγκάζουν τις εταιρείες να λαμβάνουν δύσκολες αποφάσεις σχετικά με την κατανομή των επενδυτικών τους πόρων.
Σύμφωνα με τα στελέχη που συμμετείχαν στην έρευνα, το βασικό εμπόδιο για την ανάπτυξη έργων ενεργειακής μετάβασης (TGE) είναι η δυσκολία εξεύρεσης επαρκούς αριθμού πελατών διατεθειμένων να πληρώσουν υψηλότερο τίμημα για καλύτερη απόδοση επένδυσης (ROI). Επιπλέον, ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό στελεχών αναφέρει ότι η έλλειψη στήριξης από τους μετόχους αποτελεί σημαντική πρόκληση φέτος. Άλλα κρίσιμα εμπόδια περιλαμβάνουν την αβεβαιότητα σε επίπεδο πολιτικών, τις ρυθμιστικές απαιτήσεις και τη δυσκολία εξασφάλισης κεφαλαίων.
«Η ενεργειακή μετάβαση βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, με την οικονομική βιωσιμότητα να αποτελεί τη βασική πρόκληση για την ανάπτυξη βιώσιμων λύσεων», δήλωσε ο Ανδρέας Κυριλής, Senior Partner της Bain & Company Greece. «Παρότι οι εταιρείες συνεχίζουν να δίνουν προτεραιότητα στη μετάβαση προς καθαρές μορφές ενέργειας, η αύξηση του κόστους κεφαλαίου και η επιφυλακτικότητα των αγορών επηρεάζουν καθοριστικά τον ρυθμό των επενδύσεων. Η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των αγορών είναι κρίσιμος παράγοντας για τη συνέχιση της πορείας προς έναν κόσμο με μηδενικό ισοζύγιο άνθρακα».
Το κόστος των έργων συνεχίζει να αυξάνεται
Πάνω από το 75% των στελεχών αναφέρουν ότι το κόστος των έργων τους αυξήθηκε έστω και ελαφρώς τους τελευταίους 12 μήνες, ενώ το 10% κάνει λόγο για ακραίες αυξήσεις που ξεπέρασαν το 20%. Η καλύτερη κατανομή κεφαλαίου, ο περιορισμός του εύρους εργασιών και ο καλύτερος σχεδιασμός αποτελούν μερικούς από τους τρόπους που αξιοποιούνται για τη βελτίωση των επιδόσεων των έργων. Σχεδόν τα μισά στελέχη σκοπεύουν επίσης να αξιοποιήσουν τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, που θα συμβάλουν στην καλύτερη εκτέλεση των έργων ους.
Αισιοδοξία για την τεχνητή νοημοσύνη και τις αναδυόμενες τεχνολογίες
Παρά τη μείωση των προσδοκιών σχετικά με το χρονοδιάγραμμα επίτευξης του στόχου net-zero, τα στελέχη εμφανίζονται όλο και πιο αισιόδοξα για τις επιχειρηματικές προοπτικές που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες. Ο ενθουσιασμός για την τεχνητή νοημοσύνη και τα ψηφιακά εργαλεία βρίσκεται σε άνοδο, με το 72% των στελεχών να θεωρεί ότι αυτές οι τεχνολογίες θα διαμορφώσουν θετικά τον κλάδο τα επόμενα 5-10 χρόνια.
Παρότι στο παρελθόν οι εταιρείες μπορούσαν να αναβάλλουν σημαντικές τεχνολογικές επενδύσεις χωρίς σοβαρές επιπτώσεις, τα περισσότερα στελέχη της αγοράς πλέον αναγνωρίζουν ότι αυτή η περίοδος έχει λήξει και σχεδιάζουν βελτιώσεις σε βασικές λειτουργίες μέσω της τεχνολογίας, με τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων ERP να αποτελεί προτεραιότητα. Πάνω από το 60% των στελεχών αναμένει ότι η επόμενη αναβάθμιση ERP θα πραγματοποιηθεί μέσα στα επόμενα τρία χρόνια.
Τα στελέχη που συμμετείχαν στην έρευνα είναι επίσης πιο αισιόδοξα για τις δυνατότητες αποθήκευσης ενέργειας (47%), ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (45%), κυκλικότητας (39%), καθώς και για τη δέσμευση, αξιοποίηση και αποθήκευση άνθρακα (43%).
Συγκρατημένα αισιόδοξες οι εταιρείες κοινής ωφελείας για την κάλυψη της ζήτησης ενέργειας που προκαλείται από την τεχνητή νοημοσύνη
Σύμφωνα με την Bain, η ετήσια παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας από τα data centers ενδέχεται να διπλασιαστεί έως το 2027, φτάνοντας στο 2,6% της παγκόσμιας ζήτησης ενέργειας και δημιουργώντας ανάγκες για νέες πηγές παραγωγής ενέργειας, συνολικού κόστους άνω των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Οι εταιρείες κοινής ωφελείας αντιμετωπίζουν αυτήν την πρόκληση με ρεαλισμό, με τις περισσότερες να εκτιμούν ότι μπορούν να διαχειριστούν την αυξανόμενη ζήτηση. Ωστόσο, το 43% των στελεχών αναγνωρίζει ότι αυτό θα ισχύσει μόνο εάν οι συνθήκες παραμείνουν ευνοϊκές.
Οι τρεις κορυφαίες στρατηγικές που υιοθετούνται παγκοσμίως για την κάλυψη της αυξημένης ζήτησης λόγω της τεχνητής νοημοσύνης και των data centers περιλαμβάνουν επενδύσεις σε περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, παράταση της διάρκειας ζωής των υφιστάμενων ενεργειακών μονάδων και επέκταση της χρήσης φυσικού αερίου ως ενεργειακής πηγής.
Η πυρηνική ενέργεια θεωρείται πιθανός βασικός παράγοντας στη Βόρεια Αμερική, αν και οι εταιρείες σε άλλες περιοχές δεν την αξιολογούν ως ιδιαίτερα σημαντική.
Για τη χρηματοδότηση αυτών των επενδύσεων, οι εταιρείες κοινής ωφελείας στη Βόρεια Αμερική επιδιώκουν να μεταφέρουν μεγαλύτερο μέρος του κόστους στους πελάτες των data centers, μέσω αυξήσεων στις τιμές ρεύματος και συν-επενδύσεων σε ενεργειακά έργα.
