Κοινωνική δυναμική για ανατροπή του πολιτικού σκηνικού στη σκιά του κινδύνου που σηματοδοτεί η έξαρση του θυμού και η άνοδος της αντισυστημικής ψήφου καταγράφει δημοσκόπηση της Metron Analysis που παρουσιάστηκε στην έναρξη του συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών, θέτοντας πλέον επί τάπητος το ζήτημα κυβερνήσεων συνεργασίας, με τα δημοσκοπικά δεδομένα να καθιστούν επιτακτική την ανάγκη διάνοιξης αποτελεσματικών διαύλων επικοινωίας.
Το ζήτημα των κυβερνήσεων συνεργασίας αναδεικνύει μετ επιτάσεως και με ολοκληρωμένη κοινωνική, μακροπολιτική και μικροπολιτική αιτιολόγηση, φέρνει στο προσκήνιο η έρευνα της έρευνας της Metron Analysis «Πριν και Μετά την 28η Φεβρουαρίου 2025: ο Καταιγισμός των Εξελίξεων-Ελλάδα, Ευρώπη, Δύση σε σημείο καμπής», που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του τριήμερου συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών «Η Ελλάδα Μετά VIIΙ: Η Ευρώπη, η Ελλάδα και ο καταιγισμός των νέων προκλήσεων: Αναζητώντας πλαίσιο αναφοράς».
Ζήτημα συνεννόησης των τριών κομμάτων που έχον κυβερνήσει την Ελλάδα έθεσε και η Ντόρα Μπακογιάννη, υποστηρίζοντας την ανάγκη να πέσουν οι τόνοι και να επικρατήσει ο πολιτικός ρεαλισμός και ιδιαίτερα με γνώμονα την Εξωτερική πολιτική και τις διμερείς σχέσεις με την Τουρκία.
Μεταξύ άλλων, η Δημοσκόπηση καταδεικνύει απαξίωση των θεσμών, θέτει ζήτημα κυβερνησιμότητας και πολιτικής επάρκειας των κυβερνητικών κομμάτων.
Η έρευνα
Η έρευνα επιχειρεί να ανιχνεύσει το ρευστό τοπίο που διαμορφώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο και στο εσωτερικό της χώρας με ορόσημα δύο γεγονότα μεγάλης εμβέλειας: για την Ελλάδα οι συγκεντρώσεις για τα Τέμπη, για τον πλανήτη η σύγκρουση Τραμπ-Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο – σε μια συγκυρία όπου συμπυκνώνονται (και συμβολικά) διαδικασίες πολλαπλής αποσταθεροποίησης.
Με αφετηρία το ερώτημα εάν βρισκόμαστε σε σημείο καμπής, σε Ελλάδα, Ευρώπη και Δύση, για το εσωτερικό της χώρας αποτυπώνεται ένα συναισθηματικό υπόστρωμα που σημαδεύεται από την Απαισιοδοξία (49% στις συνολικές αναφορές) και τον Θυμό (43%).
Τα κύρια αντιλαμβανόμενα προβλήματα αφορούν την Οικονομία-Ακρίβεια (63% στις συνολικές αναφορές) και το Κράτος Δικαίου (46%), το οποίο συνδέεται σαφώς με τις μαζικές κινητοποιήσεις για τα Τέμπη που θεωρείται ότι έγιναν με κυρίαρχο αίτημα την απόδοση δικαιοσύνης. Ταυτόχρονα, η ικανοποίηση από το πόσο δημοκρατικά κυβερνάται η χώρα κινείται «κάτω από τη βάση» (μέση τιμή 4,1 σε μια κλίμακα 1-10), και συνδέεται με μια οιονεί αντισυστημική προδιάθεση, η οποία περιορίζει το κοινό επιρροής των «συστημικών» πολιτικών δυνάμεων (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ). Μεταξύ Δεκεμβρίου 2024 και Μαρτίου 20215 το κοινό επιρροής (potentiality) της ΝΔ έχει μειωθεί κατά 15 μονάδες (από 44 σε 29) και τώρα καταγράφεται στην τρίτη θέση, ενώ του ΠΑΣΟΚ που καταγράφεται στην πρώτη θέση έχει μειωθεί κατά 7 μονάδες (από 47 σε 44). Επιπλέον, οι 2 στους 3 διαφωνούν με την άποψη ότι πέραν του σημερινού πρωθυπουργού η χώρα δεν διαθέτει πολιτικό προσωπικό ικανό γι’ αυτόν τον ρόλο, ενώ κυριαρχούν οι αρνητικές αξιολογήσεις για το κράτος.
Αίτημα αλλαγών
Καταγράφεται όμως κι ένα αίτημα αλλαγών: η πλειοψηφία προτιμά κυβερνήσεις συνεργασίας (57%) και θεωρεί αναγκαία την απλοποίηση διαδικασιών στη Δικαιοσύνη (83%) ή την ενίσχυση της βιομηχανίας αντί της «μονοκαλλιέργειας» μιας οικονομίας υπηρεσιών (71%).
Ως προς το διεθνές περιβάλλον, σύμφωνα με τη έρευνα της Metron Analysis, η πολιτική Τραμπ επιδρά ήδη στις αντιλήψεις των πολιτών. Θεωρείται απειλή για τη χώρα μας (με 31%, μετά την «παραδοσιακή» απειλή της Τουρκίας με 52%) και αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά ιδίως τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ευρώπη αλλά και της Δύσης με τον υπόλοιπο κόσμο. Έτσι, αναδεικνύεται μια σαφής προτίμηση για μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ έναντι της συνεργασίας με τις ΗΠΑ (63% έναντι 34%).
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η 28η Φεβρουαρίου δεν είναι μια τομή, αλλά μια συμπύκνωση διεργασιών που επωάζονταν επί μακρόν και τώρα εισβάλλουν στην πολιτική σκηνή. Στην Ελλάδα βαθαίνει η κρίση πολιτικής εμπιστοσύνης, ο ευρω-ατλαντικός δεσμός διαρρηγνύεται και αποσταθεροποιείται η Δύση, που θεωρείται ότι έχει μπει σε πορεία παρακμής (για το 59%). Φαίνεται να διαμορφώνεται ένας κόσμος πιο αυταρχικός, πιο περίκλειστος, πιο κυνικός. Ένας κόσμος που δεν «χωράει» στις προδιαγραφές της μεταπολεμικής κανονικότητας που επιβλήθηκαν πρώτιστα από τις ΗΠΑ. Είναι όμως ο κόσμος με τον οποίο είμαστε αναγκασμένοι να αντιμετωπίσουμε.
1. Εσωτερική Πολιτική και Κοινωνική Κατάσταση στην Ελλάδα
- Διάχυτη απαισιοδοξία και θυμός:
- 49% εκφράζουν απαισιοδοξία για το μέλλον.
- 43% δηλώνουν θυμωμένοι, κυρίως λόγω κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων.
- Βασικά προβλήματα:
- Οικονομία και ακρίβεια (63%) παραμένουν το κυρίαρχο ζήτημα.
- Κράτος Δικαίου (46%), με σαφή σύνδεση στις μαζικές κινητοποιήσεις για τα Τέμπη, που είχαν ως κεντρικό αίτημα την απόδοση δικαιοσύνης.
- Δημοκρατική διακυβέρνηση και αντισυστημική στάση:
- Η ικανοποίηση για τη δημοκρατική λειτουργία της χώρας βρίσκεται «κάτω από τη βάση» (μέση τιμή 4,1/10).
- Ενισχύεται η αντισυστημική διάθεση, με μείωση της επιρροής των παραδοσιακών πολιτικών δυνάμεων (ΝΔ και ΠΑΣΟΚ).
2. Πολιτικό Τοπίο και Κομματικές Μετακινήσεις
- Δραματική πτώση στην επιρροή των «συστημικών» κομμάτων:
- ΝΔ: Μείωση 15 μονάδων σε potential voters (44% → 29%).
- ΠΑΣΟΚ: Παραμένει στην κορυφή αλλά με απώλεια 7 μονάδων (47% → 44%).
- Αποδοκιμασία της πολιτικής ηγεσίας:
- 2 στους 3 διαφωνούν ότι ο σημερινός πρωθυπουργός είναι ο μόνος ικανός πολιτικός ηγέτης.
3. Αίτημα για Αλλαγές
- 57% προτιμούν κυβερνήσεις συνεργασίας.
- 83% ζητούν απλοποίηση διαδικασιών στη Δικαιοσύνη.
- 71% τάσσονται υπέρ της ενίσχυσης της βιομηχανίας έναντι της οικονομίας των υπηρεσιών.
4. Διεθνές Περιβάλλον και Γεωπολιτική Αντίληψη
- Νέες απειλές για την Ελλάδα:
- Τουρκία παραμένει η μεγαλύτερη απειλή (52%).
- Πολιτική Τραμπ θεωρείται απειλή για την Ελλάδα (31%).
- Ρήξη στις διατλαντικές σχέσεις:
- 63% υποστηρίζουν τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ.
- Μόνο 34% προτιμούν διατήρηση της στενής συνεργασίας με τις ΗΠΑ.
- Διάχυτη αίσθηση παρακμής της Δύσης:
- 59% πιστεύουν ότι η Δύση βρίσκεται σε πορεία αποσταθεροποίησης.
- Αντίληψη για έναν κόσμο πιο αυταρχικό, απομονωτικό και κυνικό.
Συμπεράσματα
- Η 28η Φεβρουαρίου 2025 δεν αποτελεί τομή, αλλά σημείο συμπύκνωσης εξελίξεων που προϋπήρχαν.
- Ελλάδα: Εντείνεται η κρίση πολιτικής εμπιστοσύνης και ενισχύεται η αντισυστημική στάση.
- Ευρώπη – Δύση: Οι διατλαντικές σχέσεις κλονίζονται και αναδύεται η ανάγκη στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ.
- Παγκόσμιο περιβάλλον: Υπάρχει η αίσθηση ότι ο κόσμος κινείται προς μια νέα, λιγότερο φιλελεύθερη και περισσότερο αυταρχική εποχή.
