Στις Βρυξέλλες για την πλέον δύσκολη στιγμή -που όμως από καιρό ανέμεναν- βρίσκονται οι Ευρωπαίοι ηγέτες, καθώς ο Τραμπ επιμένει στις πολιτικές και πρακτικές της πρώτης του θητείας και η Ευρώπη είναι αναγκασμένη να χτίσει άμυνα και πληρώσει αδρά για να συνεχίσει να διατηρεί τη θέση της στο διεθνές γεωπολιτικό σκηνικό.
Στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής που διεξάγεται σήμερα στις Βρυξέλλες, δεν αναμένονται μεγάλες συμφωνίες και συγκλήσεις, αλλά κινήσεις που θα χαράξουν την κατεύθυνση για μελλοντικές συμφωνίες. Παρά την επιτακτικότητα που δημιουργεί η στάση του Τραμπ απέναντι στην Ουκρανία και τη Ρωσία, η Ευρώπη δεν είναι σαφές αν θα μπορέσει να βιαστεί όσο χρειάζεται.
Η σύνοδος επισκιάζεται από τη συνεχιζόμενη αντίθεση της Ουγγαρίας, υπό την ηγεσία του πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, καθώς και από την αβεβαιότητα σχετικά με τη δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών στην υποστήριξη της Ουκρανίας υπό τη νέα κυβέρνηση Τραμπ. Η παρούσα έκθεση παρέχει αξιολόγηση των στρατηγικών προκλήσεων, των βασικών παικτών και των πιθανών αποτελεσμάτων της συνόδου.
Το πρόβλημα που ακούει στο όνομα Βίκτορ Όρμπαν μπορεί να προσλάβει πολλές και διαφορετικές εκφάνσεις, καθώς έχει συχνά αποτελέσει τον δούρειο ίππο άλλοτε του Τραμπ και άλλοτε του Πούτιν. Το πρόβλημα είναι ότι μπορεί να μην είναι ο μόνος…
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι συνηθισμένη στις κρίσεις. Αυτή θα μπορούσε να είναι η μεγαλύτερη απ’ όλες. Καθώς οι 27 ηγέτες της ΕΕ συγκεντρώνονται στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, γνωρίζουν ότι ολόκληρη η μεταπολεμική αρχιτεκτονική ασφαλείας, η οποία βασίζεται στην υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, θα μπορούσε να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή.
Auditor’s note: Τα προβλήματα και η λύση
Η λύση θα μπορούσε να προέλθει από την αναθέρμανση των σχεδίων για Ευρωστρατό, καθώς τότε θα ενεργοποιηθεί ενιαίο κοινοτικό ταμείο για μια σειρά από projects, στη χρηματοδότηση των οποίων θα μπορούσε να εμπλακεί και η ΕΚΤ, ενώ έτσι θα παρακαμφθούν ζητήματα όμως η άρνηση Όρμπαν, η διάσταση απόψεων για τη ρήτρα διαφυγής και θα περιοριστούν οι επιπτώσεις στο χρέος.
Μείζονα ζητήματα
Η έκτακτη σύνοδος κορυφής της ΕΕ αποτελεί κρίσιμη στιγμή για τη γεωπολιτική θέση του μπλοκ. Παρά το εμπόδιο που θέτει ο Όρμπαν, οι ηγέτες της ΕΕ είναι όλο και πιο διατεθειμένοι να εξετάσουν εναλλακτικούς μηχανισμούς για τη διατήρηση της υποστήριξης προς την Ουκρανία και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας. Το αποτέλεσμα της συνόδου θα καθορίσει την πορεία των μελλοντικών πολιτικών ασφαλείας της ΕΕ και την ικανότητά της να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στις εξωτερικές απειλές.
- Στήριξη της Ουκρανίας και Αμυντική Βοήθεια: Η ΕΕ εξετάζει διάφορους μηχανισμούς για την παροχή στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένου ενός προτεινόμενου δανείου €150 δισ. και πρόσθετης αμυντικής χρηματοδότησης.
- Αυτονομία της Ευρωπαϊκής Άμυνας: Η σύνοδος θα εξετάσει τρόπους ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένων κοινών αμυντικών προγραμμάτων και αυξημένης στρατιωτικής παραγωγής.
- Αντίσταση του Όρμπαν: Η Ουγγαρία παραμένει σημαντικό εμπόδιο, καθώς αντιτίθεται στον κοινό δανεισμό για αμυντικές δαπάνες και βοήθεια προς την Ουκρανία.
- Μεταστροφή της Αμερικανικής Πολιτικής: Η απόφαση του Τραμπ να αναστείλει τη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει επείγουσα ανάγκη εντός της ΕΕ για ανεξάρτητους μηχανισμούς στήριξης.
- Κυρώσεις στη Ρωσία: Οι ηγέτες της ΕΕ αναζητούν τρόπους διατήρησης των οικονομικών και εμπορικών περιορισμών στη Ρωσία, παρά τις πιέσεις του Όρμπαν για την άρση τους.
Στρατηγική ανάλυση
Θέσεις και Δηλώσεις Ηγετών:
- Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν τόνισε την ανάγκη για “μία απίστευτη αφύπνιση” στην ευρωπαϊκή άμυνα και κυριαρχία, προειδοποιώντας για την επείγουσα ανάγκη δράσης.
- Ο υποψήφιος καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτζ δήλωσε ότι η Ευρώπη είναι “πέντε λεπτά πριν τα μεσάνυχτα” και πρέπει να κινητοποιήσει γρήγορα τους πόρους της.
- Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ζήτησε άμεσες και μαζικές αμυντικές δαπάνες, προτείνοντας την ενεργοποίηση €800 δισ. για την ενίσχυση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της ΕΕ.
- Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στον συντονισμό της ευρωπαϊκής αντίδρασης, φιλοξενώντας έκτακτες συνομιλίες με τον Πρόεδρο Ζελένσκι και άλλους Ευρωπαίους ηγέτες.
- Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν συνεχίζει να αντιστέκεται στις πρωτοβουλίες της ΕΕ, ευθυγραμμιζόμενος με τη στάση του Τραμπ και αντιτιθέμενος στην περαιτέρω στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία.
Διαφωνίες
- Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει ταχθεί υπέρ της ενεργοποίησης της “ρήτρας διαφυγής” για τις αμυντικές δαπάνες, επιτρέποντας στα κράτη-μέλη να αυξήσουν τις αμυντικές τους επενδύσεις χωρίς να παραβιάζουν τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ.
- Ο Πρόεδρος του Eurogroup Πασκάλ Ντόναχιου έχει εκφράσει έντονες επιφυλάξεις, φοβούμενος ότι μια τέτοια πολιτική θα μπορούσε να οδηγήσει σε δημοσιονομική αποσταθεροποίηση και αύξηση του χρέους των κρατών-μελών.
- Διαφωνίες επίσης προκύπτουν μεταξύ των χωρών της Βόρειας Ευρώπης και του Νότου, με τις πρώτες να ανησυχούν για την επίπτωση στις αγορές και τις δεύτερες να επιμένουν στην ανάγκη για αυξημένη ευρωπαϊκή αμυντική συνεργασία.
Στο παιχνίδι και η ΕΚΤ… μέσω Στουρνάρα
- Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος και μέλος του ΔΣ της ΕΚΤ Γιάννης Στουρνάρας δήλωσε σε συνέντευξή του στο Politico ότι η χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής άμυνας πρέπει να ενταχθεί στη γενικότερη οικονομική πολιτική της ΕΕ, προειδοποιώντας ότι οι αμυντικές δαπάνες θα γίνουν “μόνιμο στοιχείο” στους ευρωπαϊκούς προϋπολογισμούς.
- Τόνισε την ανάγκη για “έξυπνους μηχανισμούς δανεισμού” ώστε να χρηματοδοτηθεί η στρατιωτική επέκταση χωρίς να διαταραχθούν οι οικονομίες της ΕΕ.
- Υπογράμμισε επίσης τις ανησυχίες για τις πληθωριστικές πιέσεις από την αύξηση των αμυντικών δαπανών, αλλά αναγνώρισε ότι η ασφάλεια πρέπει πλέον να αποτελεί προτεραιότητα στον δημοσιονομικό σχεδιασμό.
- Άφησε να εννοηθεί ότι η υποστήριξη της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μπορεί να να ενταχθεί στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΚΤ, εφόσον αυτό ζητήσουν οι ηγέτες, ανοίγοντας παράθυρο για συνεργασία και ενεργητικές πολιτικές από την κεντρική τράπεζα.
