Σε περίοδο πολιτικής μεταβλητότητας εισήλθε αμετάκλητα η Αυστρία, καθώς η σαρωτική νίκη της ακροδεξιάς επιβάλλει νέο πολιτικό και κυβερνητικό status quo και δημιουργεί νέους κινδύνους.
Μπορεί το ακροδεξιό κόμμα που επικράτησε στις εκλογές της Κυριακής να μην είναι σε θέση να σχηματίσει κυβέρνηση, με το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα να διαμορφώνει ήδη ισορροπίες για την ανάληψη της εξουσίας, η εκθετική άνοδος όμως της ακροδεξιάς στη χώρα είναι γεγονός και μάλιστα επικίνδυνο,
Οι παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις της Αυστρίας δεσμεύτηκαν να εμποδίσουν το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας να σχηματίσει κυβέρνηση μετά τις εθνικές εκλογές της Κυριακής, σηματοδοτώντας την τελευταία προσπάθεια να ανακοπεί η αυξανόμενη λαϊκιστική τάση στην Ευρώπη.
Το πώς θα το επιτύχουν, ακολουθώντας μια στρατηγική που υιοθετήθηκε στη Γερμανία και τη Γαλλία, αναμένεται να γίνει αντικείμενο μακροχρόνιων διαπραγματεύσεων για σχηματισμό συνασπισμού που θα ξεκινήσουν τις επόμενες ημέρες.
Παρά το γεγονός ότι κέρδισε τις περισσότερες ψήφους για πρώτη φορά σε εθνικές εκλογές, ο διχαστικός ηγέτης του Κόμματος της Ελευθερίας, Χέρμπερτ Κικλ, φαίνεται απίθανο να παίξει ρόλο στο επόμενο υπουργικό συμβούλιο της Αυστρίας.
Όλα τα υπόλοιπα κόμματα που αναμένεται να κερδίσουν έδρες στο κοινοβούλιο έχουν δεσμευτεί να μην συνεργαστούν μαζί του, στερώντας από το κόμμα του το 50% που απαιτείται για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Το Λαϊκό Κόμμα και οι Σοσιαλιστές έτοιμοι για πλειοψηφία στο αυστριακό κοινοβούλιο, καθώς
τα δύο κόμματα θα έχουν 93 έδρες.
Αυτό αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο τα δεύτερα και τρίτα κόμματα, το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα του Καγκελαρίου Καρλ Νεχάμερ και οι Σοσιαλδημοκράτες, να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να κυβερνήσουν τη χώρα.
Η προοπτική αποκλεισμού της ακροδεξιάς από την κυβέρνηση είναι αποτέλεσμα της απλής αναλογικής, καθώς αν η Αυστρία είχε το ελληνικό εκλογικό σύστημα, τότε η ακροδεξιά θα σχημάτιζε αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Το πολιτικό σκηνικό
Παρόλο που το Κόμμα της Ελευθερίας μπορεί να «δημιουργήσει ένταση» δημοσίως για το γεγονός ότι δεν έλαβε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, ο Κικλ πιθανότατα θα αρκεστεί στην οικοδόμηση λαϊκής υποστήριξης στην αντιπολίτευση.
Ο σχηματισμός κυβερνήσεων συνασπισμού από τα δύο μεγαλύτερα παραδοσιακά κόμματα της Αυστρίας ήταν για χρόνια η κανονικότητα στην Αυστρία, συνθέτοντας περισσότερες από τις μισές κυβερνήσεις της από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά καιρούς, το Κόμμα της Ελευθερίας συμμετείχε σε έναν από αυτούς τους συνδυασμούς για τη διακυβέρνηση της χώρας — πιο πρόσφατα το 2017 στην κυβέρνηση του Σεμπάστιαν Κουρτς — αν και ποτέ ως η κυρίαρχη δύναμη.
Τα αποτελέσματα
Κατά τα τελικά αποτελέσματα, που δημοσιοποιήθηκαν πριν από λίγο, το FPÖ συγκέντρωσε 28,8%, αυξάνοντας τις δυνάμεις του κατά 12,6 μονάδες από τις εκλογές του 2019, επιβεβαιώνοντας τις δημοσκοπήσεις που το ήθελαν να πλησιάζει το 29%. Το ÖVP έχασε 11,1 μονάδες και περιορίστηκε στο 26,3%, ενώ το SPÖ έμεινε στο 21,1%, με ποσοστό κατά ο,08% χαμηλότερο από αυτό των προηγούμενων εκλογών. Οι φιλελεύθεροι NEOS πέρασαν στην τέταρτη θέση με 9,25% (+1,1%), αφήνοντας πίσω τους συγκυβερνώντες Πράσινους με 8,3% και απώλειες 5,6 μονάδων.
Η ισορροπία δυνάμεων στη Βουλή
Το Λαϊκό Κόμμα και οι Σοσιαλιστές αναμένεται να έχουν μαζί 93 έδρες, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα — ακριβώς αρκετές για πλειοψηφία — αλλά ενδέχεται να περιλάβουν και τρίτο κόμμα στον συνασπισμό τους, πιθανότατα το φιλελεύθερο NEOS
Με βάση τα ποσοστά, μαθηματικά είναι εφικτοί τρεις δικομματικοί συνασπισμοί: FPÖ-ÖVP, σχήμα που έχει επαναληφθεί ήδη δύο φορές και θα είχε 108 από τις 183 έδρες· ο κλασικός «μεγάλος» συνασπισμός ÖVP-SPÖ, αλλά με μόλις 93 έδρες και πλειοψηφία μίας έδρας και ο —μάλλον απίθανος— FPÖ-SPÖ και 97 έδρες.
Υπάρχει βεβαίως πιθανότητα τρικομματικού συνασπισμού, με την συμμετοχή κάποιου από τα μικρότερα κόμματα. Ο καγκελάριος Καρλ Νεχάμερ δεν έχει αποκλείσει την πιθανότητα νέου συνασπισμού με το Κόμμα της Ελευθερίας, απορρίπτει όμως τη συνεργασία με τον ίδιο τον Χέρμπερτ Κικλ, παρότι ο τελευταίος έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι επιθυμεί να γίνει «καγκελάριος του λαού».
Ο ομοσπονδιακός πρόεδρος Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν (Πράσινοι) άφησε ασαφές το σε ποιον θα αναθέσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ανέφερε ότι θα έχει συνομιλίες με όλα τα κόμματα. «Τώρα είναι η στιγμή να προσεγγίσουμε ο ένας τον άλλον, να βρούμε λύσεις και συμβιβασμούς. Μπορεί να χρειαστεί κάποιος χρόνος, αλλά θα πρόκειται για χρόνο που ξοδεύτηκε σωστά», δήλωσε ο πρόεδρος, ο οποίος παλαιότερα είχε υπονοήσει ότι θα μπορούσε να αρνηθεί να δώσει την εντολή στον Κικλ.
Θέλει καιρό να… ωριμάσει
Το προφίλ του ηγέτη της ακροδεξιάς Χέρμπερτ Κικλ
Ο θριαμβευτής των εκλογών είναι ίσως ο πιο πολωτικός πολιτικός στην Αυστρία. Η προκλητική ρητορική και οι τουλάχιστον αμφιλεγόμενες δηλώσεις του δεν επιτρέπουν να περάσει απαρατήρητος.
«Οι αιτούντες άσυλο θα πρέπει στο εξής να συγκεντρώνονται όλοι σε ένα σημείο», έχει πει αναφερόμενος στο μεταναστευτικό, κάτι που ερμηνεύθηκε ως έμμεση αναφορά σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ δηλώσεις του τύπου «περισσότερο θάρρος για το βιεννέζικο αίμα μας — οι πολλοί ξένοι δεν κάνουν καλό σε κανέναν», μάλλον δεν χρειάζονται σχολιασμό, ούτε η τοποθέτησή του ότι «οι νόμοι πρέπει να ακολουθούν την πολιτική και όχι η πολιτική τους νόμους» και ότι οι μετανάστες θα πρέπει να απελαύνονται ακόμη και χωρίς δικαστική διαδικασία.
Στο ίδιο πνεύμα, κατά τη διάρκεια μάλιστα της θητείας του ως υπουργού Εσωτερικών, έχει δηλώσει ότι οι συμφωνίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα «μας εμποδίζουν να κάνουμε αυτό που πρέπει». Τα πρόσφατα περιστατικά, με την ακύρωση των συναυλιών της Τέιλορ Σουίφτ στην Βιέννη, λόγω ισλαμιστικής απειλής και τον βοσνιακής καταγωγής Αυστριακό που βρέθηκε ένοπλος μπροστά στο ισραηλινό προξενείο του Μονάχου, έριξαν απλώς περισσότερο νερό στον μύλο του.
Ο “γάμος” με τους νεοναζί
Ενόψει των εκλογών, ο Χέρμπερτ Κικλ φρόντισε επίσης να «εξαφανίσει» οτιδήποτε κινείτο ακόμη δεξιότερά του, «υιοθετώντας» το «Κίνημα της Ταυτότητας» του Μάρτιν Ζέλνερ, το οποίο περιέγραψε ως «ενδιαφέρον εγχείρημα που αξίζει να στηριχθεί» και ως «μη-κυβερνητική οργάνωση».
Ανεξαρτήτως πάντως του πώς τον βλέπει ο Κικλ, ο Μάρτιν Ζέλνερ είναι ηγετική προσωπικότητα του νεοναζιστικού ακτιβισμού στην Ευρώπη, εμπνευστής του «Σχεδίου Μαδαγασκάρη» (προβλέπει υποχρεωτική απέλαση εκατομμυρίων μεταναστών σε κάποια χώρα που θα τους υποδεχτεί, έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων), το οποίο, όπως αποκαλύφθηκε, συζητούσε πριν από έναν χρόνο με Γερμανούς ομοϊδεάτες του από την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), σε μυστική συνάντηση στο Βρανδεμβούργο. Εκτοτε του έχει επιβληθεί απαγόρευση εισόδου στη Γερμανία.
Ο Κικλ υποστηρίζει τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τη συνέχιση των προμηθειών ενέργειας από τη Ρωσία. Τον Μάρτιο του 2022 είχε δηλώσει ότι ευθύνονται και οι δύο πλευρές για τον πόλεμο στη Ουκρανία και ότι οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία συνιστούν παραβίαση της ουδετερότητας της Αυστρίας, η οποία είναι γεγονός ότι δυσανασχετεί για την αποχώρηση του ρωσικού χρήματος. Όταν ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι μίλησε στο αυστριακό κοινοβούλιο, ο Χέρμπερτ Κικλ βγήκε επιδεικτικά από την αίθουσα.
Η στάση του εντάσσεται με συνέπεια στην προσπάθεια να «πουλήσει» τον εαυτό του ως αδιάφθορο και αντισυστημικό. Ο Χέρμπερτ Κικλ, ο οποίος σπούδασε Φιλοσοφία και Ιστορία, αλλά δεν πήρε ποτέ πτυχίο, θήτευσε ως λογογράφος στο πλευρό του Γεργκ Χάιντερ και τελικά κατάφερε να ξεπεράσει τον δάσκαλό του.
