Το Χρηματιστήριο της Αθήνας βρίσκεται σε τροχιά αναβάθμισης στις ανεπτυγμένες αγορές, προοπτική που αν και αποτελεί κυβερνητικό στόχο, δεν θα είναι αρκετή για να διασφαλίσει τη βιωσιμότητα του σε ένα ιδιαίτερα απαιτητικό διεθνοποιημένο περιβάλλον με αγορές γίγαντες και σκληρά γεωοικονομικά τρίγωνα.
Ημερομηνία λήξης φαίνεται ότι έχει η αυτόνομη πορεία του Χρηματιστηρίου της Αθήνας, καθώς ανεξάρτητα από την προοπτική αναβάθμισης, η βιωσιμότητα της αγοράς εξαρτάται από τη διαρκή πρόσβαση σε επενδυτικά κεφάλαια, η οποία δεν είναι διασφαλισμένη για τις αγορές της περιφέρειας εξαιτίας και του κατακερματισμού των αγορών.
Φέτος το 2024, η διοίκηση του Χ.Α έχει δηλώσει ότι αναμένει την απόδοση status “under review for possible upgrade” από τουλάχιστον έναν οίκο, με πιθανότερη την S&P, η οποία μετέβαλε ήδη σε θετικές τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Ακόμα και η ολοκλήρωση της διαδικασίας αναβάθμισης του Χ.Α στις ανεπτυγμένες αγορές δεν θα είναι αρκετή για να διασφαλίσει την βιωσιμότητα της αγοράς, καθώς κάτι τέτοιο απαιτεί ουσιαστικές παρεμβάσεις στο sell side, ήτοι στις εισηγμένες εταιρίες για την εδραίωση σχέσης εμπιστοσύνης με το buy side και τη διασφάλιση διαρκούς ροής κεφαλαίων. Σε αυτό άλλωστε συμφώνησαν τόσο ο πρόεδρος του Χ.Α Γιώργος Χατζηνικολάου, όσο και ο πρώην CEO Σωκράτης Λαζαρίδης στο πλαίσιο του συνεδρίου Εισηγμένες Εταιρίες που διοργάνωσε η Νομική Βιβλιοθήκη.
Η βασική πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει η διοίκηση του Χρηματιστηρίου της Αθήνας σήμερα είναι ο κατακερματισμός των ευρωπαϊκών αγορών, ο οποίος έχει περιορίσει τις περιφερειακές αγορές στην πρόσβαση σε adhoc κερδοσκοπικά κεφάλαια, που δεν επιτρέπει την προσέλκυση πιο μακροπρόθεσμων κεφαλαίων σε μαζική βάση, στερώντας βάθος και δημιουργώντας ένα μοτίβο υψηλής μεταβλητότητας και ευθραυστότητας, το οποίο θέτει αυτομάτως περιορισμούς στη διάθεση των μετόχων να αυξήσουν τη διασπορά. Το ίδιο το ζήτημα του κατακερματισμού των ευρωπαϊκών αγορών έθεσε και ο Χρήστος Χατζηεμμαουήλ μέλος του Συμβουλίου Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδος, στο συνέδριο της Νομικής Βιβλιοθήκης. Από την πλευρά του ο Γ. Χατζηνικολάου αναφέρθηκε στη διαφορά λειτουργίας με τα αμερικανικά χρηματιστήρια, η οποία εντοπίζεται στους φορείς εκκαθάρισης και διακανονισμού συναλλαγών (clearing and settlement). Όπως επισήμανε ο πρόεδρος του Χ.Α, στις ΗΠΑ υπάρχουν δύο ενιαίοι φορείς, με πολλούς stakeholders, ενώ στην Ευρώπη η κάθε χώρα -σχεδόν- έχει δικούς της, με αποτέλεσμα να περιπλέκονται οι διαδικασίες, να αυξάνεται το κόστος και να καθίσταται ασύμφορη η επένδυση σε μικρές και περιφερειακές αγορές. Επίσης, ο κ. Χατζηνικοάου κατέδειξε τη ρηχή αγορά Παραγώγων, ως ένδειξη απουσίας ισχυρών μακροχρόνιων επενδυτών, καθώς οι προθεσμιακές αγορές αποτελούν διεθνώς το προοίμιο της τοποθέτησης στις αγορές αξιών και το βασικό εργαλείο αντιστάθμισης κινδύνου.
Το “Σουηδικό θαύμα”
Στη Σουηδία, η μεταρρύθμιση του κανονισμού λειτουργίας αγορών πλαισιώθηκε από μια σειρά από μέτρα ενίσχυσης της επενδυτικής κουλτούρας, διασφαλίζοντας τη διαρκή εσωτερική ροή κεφαλαίων προς το Χρηματιστήριο, το οποίο τροφοδοτείται με κεφάλαια από καταθέσεις, συνταξιοδοτικά ταμεία και τη δημιουργία εσωτερικών συντεχνειακών επενδυτικών funds. Επίσης, δόθηκαν επενδυτικά φορολογικά κίνητρα σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, με αποτέλεσμα να ενισχυθεί η ρευστότητα της αγοράς, που συνέβαλε στην σταθεροποίησή της. Οι Σουηδοί, αν και δεν κατάφεραν να συγκρατήσουν δικές τους μεγάλες εταιρίες που προτίμησαν τη Wall Street ως μείζονα αγορά, εν τούτοις κατάφεραν να προσελκύσουν μικρότερες εταιρίες και ιδιαίτερα στον αγροτοδιατροφικό τομέα, από τη γειτονική Γερμανία.
Σύμφωνα με την πρόεδρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Βασιλική Λαζαράκου, σε ευρωπαϊκό επίπεδο φαίνεται να δημιουργείται δυναμική αντιμετώπισης προβλημάτων που έχουν καταστήσει τον κατακερματισμό κανονικότητα, με νέες ντιρεκτίβες να αναμένονται εντός του έτους. Η ίδια δήλωσε ότι στην Ευρώπη, αυτή την περίοδο μελετάται προσεκτικά το μοντέλο που υιοθέτησε το Σουηδικό Χρηματιστήριο, το οποίο έφτασε να πραγματοποιήσει πάνω από 500 IPO’s την τελευταία 10ετία. Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι το Χρηματιστήριο της Σουηδίας εντάσσεται στον όμιλο του Nasdaq, διαθέτοντας έτσι προνομιακές προσβάσεις σε υποδομές, προϊόντα, τεχνογνωσία και επενδυτικά pools.
Ο νέος κανονισμός λειτουργίας
Στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, αυτή την εβδομάδα αναμένεται η έγκριση του νέου Κανονισμού Λειτουργίας από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ο οποίος θέτει νέα όρια για τη βελτίωση του προφίλ ελεύθερης διασποράς στην αγορά, ενώ διαφοροποιεί και τα όρια για είσοδο νέων εταιριών και βελτιστοποιεί τις διαδικασίες, σε μια προσπάθεια να καταστήσει το Χ.Α πιο ολοκληρωμένη και ελκυστική αγορά. Ωστόσο, η έναρξη εφαρμογής του νέου κανονισμού λειτουργίας παραπέμπεται για το 2025.
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, πάντως, τροποποιείται το όριο του free float των εισηγμένων ανά κεφαλαιοποίηση, με τις μικρές -έως 200 εκατ.- να υποχρεούται σε ελεύθερη διασπορά τουλάχιστον 25%, και τις μεγαλύτερες 15%. Παράλληλα περιλαμβάνει κινήσεις για την ενίσχυση της εμπορευσιμότητας, υποχρεώνοντας εταιρίες με χαμηλή διασπορά και περιορισμένη κινητικότητα να προσλάβουν δύο market makers. Πρέπει να σημειωθεί ότι για εταιρίες που έχουν αυξημένους όγκους συναλλαγών και κατατάσσονται στην κατηγορία μεγάλης συναλλακτικής δραστηριότητας δεν θα ισχύουν τα κριτήρια διασποράς, ανεξαρτήτως κεφαλαιοποίησης. Παράλληλα, αίρεται ο περιορισμός των κερδοφόρων χρήσεων για την εισαγωγή εταιριών στο Χ.Α, με την προϋπόθεση να υποβάλλουν αξιόπιστο αναπτυξιακό business plan. Με τον τρόπο αυτό ανοίγει η πόρτα για εισαγωγή εταιριών με υψηλούς τζίρους, από κλάδους που δεν αντιπροσωπεύονται στο Χ.Α, καθώς εμφανίζουν ζημιές και αρκούνται στην τραπεζική χρηματοδότηση και σε εξωχρηματιστηριακά μετοχικά σχήματα, περιορίζοντας τη διαφάνεια.
