Κρίση deaja vu βιώνει η ευρωπαϊκή φωτοβολταϊκή βιομηχανία, καθώς οι συνθήκες για τον κλάδο επιδεινώνονται ραγδαία με τις ΗΠΑ και την Κίνα να αποτελούν τους μεγάλους κερδισμένους, ενώ την ίδια στιγμή ο στόχος της στρατηγικής αυτονομίας και ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης απομακρύνεται…
Μπορεί το 2023 να ήταν ρεκόρ για εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών πάνελ στην Ευρώπη, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες του κλάδου έγιναν πιο εύρωστες, μάλλον το αντίθετο. Η μεγάλη ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ευρώπη κατέστη εφικτή λόγω της μεγάλης εισροής κινεζικών πάνελ, με αποτέλεσμα να πιεστούν τα περιθώρια των ευρωπαϊκών βιομηχανιών αντί να βελτιωθούν.
Η ευρωπαϊκή αγορά ηλιακής ενέργειας φαίνεται ότι διέρχεται τη μεγαλύτερη κρίση της για πάνω από μια δεκαετία. Το σκηνικό που διαμορφώνεται είναι μη-βιώσιμο. Η Ευρώπη, που επενδύει μαζικά στις ΑΠΕ κινδυνεύει να δημιουργήσει μια τρομερή τρύπα: Να πληρώνει για πράσινη ενέργεια και τα λεφτά των ευρωπαίων φορολογουμένων -μέσω επιδοτήσεων και έργων- να καταλήγουν στην Κίνα και τις ΗΠΑ. Πρόκειται για μια υποδόρια και ύπουλη μορφή ενεργειακής εξάρτησης, η οποία θα καταλήξει να υπονομεύει την δημοσιονομική σταθερότητα και ενεργειακή αυτονομία της ΕΕ.
Η ηλιακή ενέργεια βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της επέκτασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια λόγω της πτώσης του κόστους, αλλά ο τρόπος που προωθήθηκε πολιτικά αποδείχθηκε υπονομευτικός για την εγχώρια βιομηχανία. Οι χώρες πιέζονται να καλύψουν τους ενεργειακούς στόχους, ενώ ταυτόχρονα πιέζονται για δημοσιονομική συμμόρφωση, έτσι αναγκάζονται να επιλέξουν τα φθηνότερα, δεν έχουν περιθώρια στήριξης της δικής του βιομηχανία φωτοβολταϊκών. Ταυτόχρονα, ΗΠΑ και Κίνα με επιδοτήσεις κυριαρχούν στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα.
Λουκέτα και… μετανάστευση βιομηχανιών
Η ελβετική βιομηχανία Meyer Burger Technology AG ανακοίνωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να κλείσει ένα εργοστάσιο και να μεταφέρει τη δραστηριότητα στις ΗΠΑ, όπου η κυβέρνηση Μπάιντεν πέρασε το Inflation Reduction Act, που παρέχει τεράστια κίνητρα στη βιομηχανία. Η φυγή εργοστασίων δεν είναι το μόνο πρόβλημα, άλλες εταιρίες δεν έχουν αυτή την… πολυτέλεια και βρίσκονται αντιμέτωπες με το φάσμα της χρεοκοπίας.
Τον Σεπτέμβριο, η νορβηγική Norsun AS – η οποία κατασκευάζει πλινθώματα και γκοφρέτες που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ηλιακών κυττάρων – ανακοίνωσε προσωρινή διακοπή της παραγωγής και απολύσεις. Η γερμανική εταιρεία παραγωγής δομοστοιχείων Solarwatt GmbH δήλωσε ότι θα περικόψει το 10% του εργατικού της δυναμικού τον Νοέμβριο, το οποίο προηγουμένως είχε σκοπό να επεκτείνει.
Η φινλανδική εταιρεία ηλιακής ενέργειας Valoe Oyj υπέβαλε αίτηση αναδιάρθρωσης χρέους τον Δεκέμβριο για να αποφύγει την αφερεγγυότητα. Η αυστριακή παραγωγός φωτοβολταϊκών Energetica Industries GmbH άνοιξε τη διαδικασία πτώχευσης εκείνο τον μήνα.
Η κατάσταση επιδεινώνεται ραγδαία και η πρωτοβουλία της Γερμανία να στηρίξει τη βιομηχανία των ΑΠΕ με 15 δισ., αντισταθμίζοντας υπερβάλλοντα κόστη και αναπληρώνοντας κέρδη, δεν έχει ευωδθεί ακόμη, ενώ δεν είναι σαφές αν θα θεωρηθεί βιώσιμη και θα περάσει από την Κομισιόν.
Ο ρόλος των ΗΠΑ
Ένας βασικός παράγοντας που περιέπλεξε τα πράγματα ήταν η απαγόρευση από τις ΗΠΑ το 2022 για πάνελ με εξαρτήματα από την περιοχή Xinjiang της Κίνας. Η κίνηση στόχευε στον αποκλεισμό της καταναγκαστικής εργασίας, αλλά προκάλεσε πλημμύρα εξοπλισμού στην Ευρώπη.
Η ερευνητική εταιρεία Rystad Energy υπολόγισε τον περασμένο Ιούλιο ότι πάνελ κινεζικής κατασκευής αξίας περίπου 7 δισεκατομμυρίων ευρώ είχαν συσσωρευτεί σε ευρωπαϊκές αποθήκες, ικανά να παράγουν περίπου την ίδια ποσότητα ενέργειας με όλα τα πάνελ που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή το 2022.
Η κινεζική… “βοήθεια”
Στην Ευρώπη καταγράφηκε ρεκόρ εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών, καθώς οι κυβερνήσεις έχουν δεσμευτεί και ανταποκρίνονται στους στόχους για την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, αυτό κατέστη δυνατό εν μέρει από μια εισροή κινεζικού εξοπλισμού, προκαλώντας πτώση των κερδών των τοπικών κατασκευαστών. Παρά την επιμονή να πιέσουμε για περισσότερες εγχώριες ενεργειακές υποδομές, οι κυβερνήσεις άργησαν να στηρίξουν την βιομηχανία που εξελίσσεται σε… προβληματική.
Προθέσεις και… wishful thinking
Η ΕΕ έχει δηλώσει ότι σκοπεύει να καλύψει τουλάχιστον το 40% των αναγκών της για καθαρή τεχνολογία στην εγχώρια αγορά έως το 2030, μια φιλοδοξία που διαμορφώθηκε σε μεγάλο βαθμό από τα διδάγματα από την ενεργειακή κρίση μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Αυτή τη στιγμή, ωστόσο, οι εγχώριοι προμηθευτές καλύπτουν λιγότερο από το 2% της ευρωπαϊκής ζήτησης για ηλιακή ενέργεια, σύμφωνα με την επιχειρηματική ένωση SolarPower Europe, και περίπου το 90% των εξαρτημάτων προέρχονται από την Κίνα. Ορισμένοι κατασκευαστές όπως η Meyer Burger κοιτάζουν επενδύσεις στις ΗΠΑ, αφού ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού του προέδρου Τζο Μπάιντεν ενίσχυσε τις φορολογικές περικοπές και τα κίνητρα για τους τελικούς καταναλωτές.
