Τη διαφοροποίηση του διεθνούς περιβάλλοντος κινδύνων αποτυπώνει το νέο Risk Barometer της Allianz για το 2024, η οποία όμως αναδεικνύει και το χάσμα που χωρίζει την Ελλάδα από τις ανεπτυγμένες οικονομίες, όπως αυτό καταγράφεται μέσα από τους ανησυχίες των επιχειρήσεων. Στην πρώτη θέση κατατάσσονται διεθνώς στην πρώτη θέση τις κυβερνοεπιθέσεις, για την Ελλάδα όμως το τοπίο είναι διαφορετικό καθώς κορυφαία απειλή είναι οι φυσικές καταστροφές και ακολουθείται από την κλιματική αλλαγή, ενώ τα cyber-incidents βρίσκονται στην τρίτη θέση.
Σύμφωνα με την έκθεση Allianz Risk Barometer, τα περιστατικά κυβερνοασφάλειας, όπως οι επιθέσεις με ransomware, οι παραβιάσεις δεδομένων και οι διαταραχές στον τομέα της πληροφορικής, αποτελούν τον μεγαλύτερο προβληματισμό για τις εταιρίες παγκοσμίως το 2024. Στην Ελλάδα, η έρευνα αναδεικνύει ως κυρίαρχο φόβο τις φυσικές καταστροφές, ακολουθούμενες από τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής. Τα περιστατικά κυβερνοασφάλειας κατατάσσονται στην τρίτη θέση, ενώ το ενδεχόμενο ενεργειακής κρίσης στην τέταρτη.
Ο στενά συνδεδεμένος κίνδυνος της Διακοπής εργασιών βρίσκεται στη δεύτερη θέση. Οι Φυσικές καταστροφές (ανεβαίνοντας από τη θέση #6 στη #3 σε σχέση με πέρσι), οι Πυρκαγιές, Εκρήξεις (ανεβαίνοντας από τη θέση #9 στη #6), και η Πολιτική αστάθεια και η βία (ανεβαίνοντας από τη θέση #10 στη #8) σημειώνουν τη μεγαλύτερη άνοδο ανάμεσα στους κορυφαίους παγκόσμιους επιχειρηματικούς κινδύνους, σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από τις εκτιμήσεις περισσότερων από 3.000 επαγγελματιών διαχείρισης κινδύνων.
Εξετάζοντας τα δεδομένα που αφορούν στις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, προκύπτει πως ο κύριος κίνδυνος που αντιμετωπίζουν είναι οι φυσικές καταστροφές, που συμπεριλαμβάνουν καταιγίδες, πλημμύρες σεισμούς, πυρκαγιές και ακραία καιρικά φαινόμενα. Ο κίνδυνος αυτός δημιουργεί σημαντικές προκλήσεις στη λειτουργία και τη συνέχεια της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας. Επιπλέον, κυριότεροι κίνδυνοι για τις ελληνικές επιχειρήσεις που συμπληρώνουν τη κορυφαία πεντάδα περιλαμβάνουν: την Κλιματική αλλαγή (φυσικοί, λειτουργικοί και οικονομικοί κίνδυνοι λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη), την Κυβερνοασφάλεια (εγκλήματα στον κυβερνοχώρο, διακοπές στα δίκτυα και τις υπηρεσίες Πληροφορικής, κακόβουλο λογισμικό/αφαίρεση δεδομένων, παραβιάσεις δεδομένων, πρόστιμα και κυρώσεις), την Ενεργειακή κρίση (έλλειψη/διακοπή των αλυσίδων εφοδιασμού, διακυμάνσεις τιμών), και τις Μακροοικονομικές εξελίξεις (πληθωρισμός, ύφεση, νομισματικές πολιτικές, προγράμματα λιτότητας).
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι απειλές που απασχόλησαν τον επιχειρηματικό κόσμο πέρσι και αφορούσαν σε ζητήματα περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής, συνεχίζουν να επηρεάζουν τις επιχειρήσεις. Αυτό υποδεικνύει την ανάγκη για τις ασφαλιστικές εταιρίες να υιοθετήσουν μια πιο λεπτομερή και στοχευμένη προσέγγιση όσον αφορά στη μεγαλύτερη προστασία των επιχειρήσεων σε αυτόν τον τομέα.
Επιπλέον, σύμφωνα με την έκθεση της Allianz, οι απειλές που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις ποικίλουν ανάλογα με το μέγεθος κάθε οργανισμού. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο κύριος κίνδυνος που αντιμετωπίζουν τόσο οι μεγάλες όσο και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν ουσιαστικά και τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής επιχειρηματικότητας, είναι τα περιστατικά κυβερνοασφάλειας.
Η εικόνα στην Ελλάδα
Οι φυσικές καταστροφές και η κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα να κυριαρχούν στους κινδύνους, με τις κυβερνοεπιθέσεις και την ενεργειακή κρίση να έπονται. Αν και η Ελλάδα βρίσκεται σε νέα πολιτική φάση, καθώς προέρχεται από εθνικές και αυτοδιοικητικές εκλογές και καλείται να αντιμετωπίσει μόνο τις ευρωεκλογές, οι επιχειρήσεις ανησυχούν ιδιαίτερα για πολιτικό ρίσκο και τις κοινωνικές αναταραχές. Μάλιστα, ανησυχούν γι αυτά περισσότερο απ΄ότι για τη διακοπή της εφοδιαστικής αλυσίδας και τις αλλαγές στη νομοθεσία (φορολογία, κλπ). Οι επιχειρήσεις φαίνεται να μην ανησυχούν ιδιαίτερα για τις τεχνολογικές εξελίξεις, το AI και τα αυτόνομα οχήματα, γεγονός που καταδεικνύει τα χαμηλά επίπεδα διείσδυσης τους στην καθημερινότητα και την οικονομική ζωή.
Γεωπολιτική αβεβαιότητα
Ο κ. Πέτρος Παπανικολάου, CEO της Allianz Commercial ανέφερε: «Οι κύριοι κίνδυνοι και η αύξηση στα ποσοστά των κινδύνων αυτών, όπως προκύπτουν στο φετινό Allianz Risk Barometer, αντικατοπτρίζουν τα καίρια ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι εταιρίες σε όλο τον κόσμο τη δεδομένη στιγμή – την ψηφιοποίηση, την κλιματική αλλαγή, καθώς και την αβεβαιότητα στο γεωπολιτικό περιβάλλον. Πολλοί από αυτούς τους κινδύνους έχουν ήδη εμφανείς επιπτώσεις, με τα έντονα καιρικά φαινόμενα, τις επιθέσεις ransomware και τις περιφερειακές συγκρούσεις να αναμένεται να δοκιμάσουν περαιτέρω την ανθεκτικότητα των αλυσίδων εφοδιασμού και των μοντέλων επιχειρήσεων το 2024. Οι ασφαλιστές και οι πελάτες των ασφαλιστικών εταιριών πρέπει να είναι ενήμεροι και να προσαρμόσουν αναλόγως τις ασφαλιστικές τους καλύψεις».
Οι μεγάλες επιχειρήσεις, οι μεσαίες αλλά και οι μικρότερες αντιμετωπίζουν τους ίδιους κινδύνους – οι οποίοι αφορούν κυρίως σε επιθέσεις στο πεδίο της κυβερνοασφάλειας, τη διακοπή της δραστηριότητάς τους και τις φυσικές καταστροφές. Ωστόσο, το χάσμα ανθεκτικότητας μεταξύ μεγάλων και μικρότερων εταιριών διευρύνεται, καθώς η επίγνωση των κινδύνων στους μεγαλύτερους οργανισμούς έχει αυξηθεί μετά την πανδημία, αναβαθμίζοντας την ανθεκτικότητά τους, όπως σημειώνεται στην έκθεση. Αντίστοιχα, οι μικρότερες επιχειρήσεις συχνά δεν έχουν τον χρόνο και τους πόρους για να αναγνωρίσουν και να προετοιμαστούν αποτελεσματικά για μια ευρύτερη γκάμα σεναρίων κινδύνου με αποτέλεσμα να χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να επανέλθουν σε πλήρη λειτουργία μετά από ένα απρόβλεπτο περιστατικό.
Οι τάσεις στον κυβερνοχώρο το 2024
Τα περιστατικά στην κυβερνοασφάλεια (36%) αποτελούν για τρίτη συνεχόμενη χρονιά τον πιο σημαντικό κίνδυνο παγκοσμίως, ωστόσο για πρώτη φορά σημειώνουν τόσο σαφή διαφορά (5 ποσοστιαίες μονάδες). Ειδικότερα, αποτελούν τον κύριο κίνδυνο σε 17 χώρες, μεταξύ των οποίων η Αυστραλία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιδία, η Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ. Η παραβίαση δεδομένων θεωρείται ο πιο ανησυχητικός κίνδυνος στο πεδίο της κυβερνοασφάλειας σύμφωνα με τους ανταποκριτές του Allianz Risk Barometer (59%) και ακολουθούν οι επιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές και τα φυσικά αγαθά (53%). Η πρόσφατη αύξηση στις επιθέσεις με ransomware κατατάσσεται τρίτος κίνδυνος (53%), καθώς το 2023 παρατηρήθηκε μια ανησυχητική επανεμφάνιση της δραστηριότητας, με αύξηση της δραστηριότητας αποζημιώσεων ασφαλίστρων πάνω από 50% σε σύγκριση με το 2022.
«Οι εγκληματίες στον κυβερνοχώρο εξερευνούν τρόπους για να χρησιμοποιήσουν νέες τεχνολογίες, όπως η Δημιουργική Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), προκειμένου να αυτοματοποιήσουν και επιταχύνουν επιθέσεις, δημιουργώντας πιο αποτελεσματικό κακόβουλο λογισμικό και εφαρμογές ηλεκτρονικού «ψαρέματος». Ο αυξανόμενος αριθμός περιστατικών που προκαλούνται από την ανεπαρκή ασφάλεια, ιδίως σε κινητές συσκευές, η έλλειψη εκατομμυρίων επαγγελματιών κυβερνοασφαλείας και ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι μικρότερες εταιρίες λόγω της εξάρτησής τους από την εξωτερική υποστήριξη IT, αναμένεται επίσης να καθορίσουν τη δραστηριότητα στον κυβερνοχώρο το 2024» εξηγεί ο κ. Scott Sayce, Global Head of Cyber της Allianz Commercial.
Διακοπή λειτουργίας των επιχειρήσεων και φυσικές καταστροφές
Παρά τη μείωση περιστατικών διακοπής της λειτουργίας των αλυσίδων εφοδιασμού μετά την πανδημία το 2023, η Διακοπή της δραστηριότητας των επιχειρήσεων (31%) διατηρεί τη θέση της ως ο δεύτερος μεγαλύτερος κίνδυνος για το 2024. Αυτό το αποτέλεσμα αντανακλά τη συνδεσιμότητα σε ένα όλο και πιο ασταθές παγκόσμιο επιχειρηματικό περιβάλλον, καθώς και μια ισχυρή εξάρτηση από τις αλυσίδες εφοδιασμού για κρίσιμα προϊόντα ή υπηρεσίες. Η βελτίωση της διαχείρισης της επιχειρηματικής συνέχειας, η εντοπισμός των αιτιών που προκαλούν συμφόρηση στις αλυσίδες εφοδιασμού και η ανάπτυξη εναλλακτικών προμηθευτών συνεχίζουν να αποτελούν βασικές προτεραιότητες στη διαχείριση κινδύνων για τις επιχειρήσεις το 2024.
Οι Φυσικές καταστροφές (26%) σημείωσαν μεγάλη άνοδο τριών θέσεων, ανεβαίνοντας στη θέση #3. Το 2023 ήταν ένα έτος ρεκόρ για πολλούς τομείς. Ήταν το πιο θερμό έτος από την έναρξη των μετρήσεων, ενώ οι αποζημιώσεις ζημιών υπερέβησαν τα 100 δις. δολάρια για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, αγγίζοντας κυριολεκτικά το υψηλότερο ποσό ζημιών, ύψους 60 δισ. δολαρίων, από σοβαρές καταιγίδες. Σε όλο τον κόσμο, οι φυσικές καταστροφές είναι ο #1 κίνδυνος σε χώρες όπως η Κροατία, η Ελλάδα, το Χονγκ Κονγκ, η Ουγγαρία, η Μαλαισία, το Μεξικό, το Μαρόκο, η Σλοβενία και η Ταϊλάνδη, πολλές από τις οποίες είχαν επηρεαστεί από ορισμένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα του 2023. Στην Ελλάδα ειδικότερα, η πυρκαγιά κοντά στην Αλεξανδρούπολη τον Αύγουστο ήταν η μεγαλύτερη που καταγράφηκε ποτέ στην Ε.Ε..
Ανάγκη κινητοποίησης των ασφαλιστικών στην Ελλάδα
Με τον κίνδυνο των φυσικών καταστροφών να αυξάνεται σταθερά στην Ελλάδα, οι ειδικοί της Allianz επισημαίνουν πως ο ασφαλιστικός κλάδος θα πρέπει να κινηθεί με γοργούς ρυθμούς, ώστε να μπορέσει να προλάβει τις εξελίξεις. Σύμφωνα με τον Χρήστο Θεοδωρίδη, Διευθυντή Marketing, Επικοινωνίας, CRM & CCC της Allianz Ευρωπαϊκή Πίστη «Οι φυσικές καταστροφές, βασική απόρροια της κλιματικής αλλαγής, υπαγορεύουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να τις εξετάζουμε στο εξής, ώστε να μπορούμε να προφυλάσσουμε καλύτερα τους πελάτες μας. Η προσέγγισή μας οφείλει να είναι ολιστική, να περιλαμβάνει τόσο την ατομική πρόληψη, την ευαισθητοποίηση της κοινότητας σχετικά με τους κινδύνους και τα απαραίτητα μέτρα αντιμετώπισης, καθώς και τη δημιουργία πολύ εστιασμένων ασφαλιστικών προγραμμάτων, ικανά να μειώσουν τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών».
Διαφορές ανά περιφέρεια – Άνοδος και πτώση των κινδύνων
Η Κλιματική αλλαγή (18%) μπορεί να παραμένει στην ίδια θέση (#7) από έτος σε έτος, ωστόσο αποτελεί έναν από τους τρεις κύριους επιχειρηματικούς κινδύνους σε χώρες όπως η Βραζιλία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Τουρκία και το Μεξικό. Οι ζημιές στα περιουσιακά στοιχεία των εταιριών από τα ολοένα και πιο συχνά και έντονα καιρικά φαινόμενα αποτελεί κύρια απειλή. Οι τομείς των δημόσιων υπηρεσιών, της ενέργειας και της βιομηχανίας δέχονται τις περισσότερες απειλές. Επιπλέον, οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τη μετάβαση σε μηδενικές εκπομπές ρίπων και οι κίνδυνοι ευθύνης αναμένεται αυξηθούν στο μέλλον, καθώς οι εταιρίες επενδύουν σε νέες, κυρίως μη δοκιμασμένες τεχνολογίες χαμηλής εκπομπής άνθρακα για τον μετασχηματισμό του επιχειρηματικού τους μοντέλου.
Δεν προκαλεί έκπληξη, αν λάβουμε υπόψη τις διαρκείς συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, καθώς και τις εντάσεις μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, που οι Πολιτικοί κίνδυνοι και η Βία (14%) ανεβαίνουν στη θέση #8 από τη θέση #10. Το 2024 αποτελεί έτος εκλογικής διαδικασίας για μεγάλο μέρος των πολιτών ολόκληρου του πλανήτη, καθώς έως και το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού θα μπορούσε να πάει στις κάλπες, συμπεριλαμβανομένων των Ινδία, Ρωσία, ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο. Η δυσαρέσκεια για τα πιθανά αποτελέσματα, σε συνδυασμό με τη γενική οικονομική αβεβαιότητα, το υψηλό κόστος ζωής και την αυξανόμενη αποπροσανατολισμένη πληροφορία που τροφοδοτείται από τα κοινωνικά δίκτυα, σημαίνει ότι αναμένεται να αυξηθεί η κοινωνική πόλωση, προκαλώντας περισσότερες κοινωνικές αναταραχές σε πολλές χώρες.
Αποκατάσταση οικονομικής προβλεψιμότητας
Ωστόσο, οι ειδικοί του Allianz Risk Barometer δηλώνουν πως υπάρχει κάποια ελπίδα ότι το 2024 θα μπορούσαν να καταλαγιάσουν οι έντονες οικονομικές διακυμάνσεις που σημειώθηκαν μετά το σοκ που προκάλεσε η πανδημία του Covid-19, με αποτέλεσμα οι Μακροοικονομικές εξελίξεις (19%) να πέσουν στη θέση #5 από τη θέση #3. Ωστόσο, οι προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης παραμένουν αδύναμες – πολύ κάτω από 1% στις μεγάλες οικονομίες το 2024, σύμφωνα με την Allianz Research.
«Ωστόσο, η αδύναμη αυτή ανάπτυξη είναι ένα αναγκαίο κακό: τα υψηλά ποσοστά πληθωρισμού θα αποτελέσουν τελικά παρελθόν», τονίζει ο κ. Ludovic Subran, Chief Economist της Allianz και συνεχίζει «Αυτό θα δώσει στις κεντρικές τράπεζες κάποιο περιθώριο για ελιγμούς – χαμηλότερα επιτόκια αναμένονται στο δεύτερο μισό του έτους. Ούτε λεπτό αργότερα όμως, καθώς δεν μπορούν να αναμένονται να υπάρξουν κίνητρα από τη δημοσιονομική πολιτική. Μια επιφύλαξη σχετικά με αυτό είναι ο σημαντικός αριθμός των σημείων που θα διεξαχθούν εκλογές το 2024 και ο κίνδυνος περαιτέρω αναταραχών ανάλογα με ορισμένα αποτελέσματα».
Έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού (12%) θεωρείται μικρότερος κίνδυνος σε σχέση με το 2023, πέφτοντας από τη θέση #8 στη θέση #10. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία την αναγνωρίζουν ως έναν από τους πέντε κορυφαίους επιχειρηματικούς κινδύνους. Με δεδομένο ότι σε πολλές χώρες του πλανήτη τα επίπεδα ανεργίας παραμένουν χαμηλά, οι επιχειρήσεις επιδιώκουν να καλύψουν περισσότερες θέσεις εργασίας σε σχέση με τους διαθέσιμους ανθρώπους για να τις καλύψουν. Οι ειδικοί στον τομέα της πληροφορικής ή των δεδομένων θεωρούνται οι πιο δύσκολοι να βρεθούν, καθιστώντας αυτό το ζήτημα κρίσιμο παράγοντα για την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο.
