Εντελώς ρευστό παραμένει το πολιτικό σκηνικό στην Ισπανία, καθώς οι εκλογές είχαν μεν νικητή, χωρίς ωστόσο να προκύπτει κυβέρνηση αυτοδύναμα ή μέσω συνεργασίας, από καμία πλευρά και χωρίς καμία δυναμική για “μεγάλο συνασπισμό’. Πλέον, αμφότεροι οι υποψήφιοι θα συναντηθούν με τον βασιλιά ο οποίος θα αποφασίσει σε ποιόν θα χορηγήσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Σε δεύτερη φάση έρχεται η ψήφος εμπιστοσύνης, ενώ αν αυτό δεν ακτατεί εφικτό υπάρχει και η αποδοχή του πρωθυπουργού, διαδικασία που συνίσταται στην εκδήλωση αποδοχής μέσω “ναι” και “όχι” στη Βουλή, δια βοής.
Οι δημοσκοπήσεις διαψεύστηκαν στην Ισπανία και η προοπτική κυβερνητικής εναλλαγής μέσω της ανόδου του PP στην εξουσία και της απομάκρυνσης των Σοσιαλιστών παραμένει ανοιχτό στοίχημα, με σαφώς λιγότερες πιθανότητες. Το δράμα προβλέπεται να συνεχιστεί εν μέσω θέρους, ενώ πολιτικοί αναλυτές δεν αποκλείουν νέες εκλογές τα Χριστούγεννα.
Αν και το δεξιό Λαϊκό Κόμμα (PP) έχει ελέγχει περισσότερες έδρες, δεν καταφέρνει να κατακτήσει την απαραίτητη πλειοψηφία των 176 εδρών, ούτε με τη συμμετοχή του ακροδεξιού VOX.
Η ατελέσφορη εθνική ψηφοφορία είχε ως αποτέλεσμα ένα διχασμένο κοινοβούλιο χωρίς σαφή κυβερνητική πλειοψηφία. Το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα εξασφάλισε τις περισσότερες ψήφους, αλλά δεν έχει αρκετές έδρες για να σχηματίσει κυβέρνηση μόνο της ή ακόμη και με το ακροδεξιό κόμμα Vox, τον προτιμώμενο εταίρο σε έναν κεντρο-ακροδεξιό συνασπισμό.
Δύσκολο να κυβερνήσει το PP
Το βράδυ της Κυριακής, ο ηγέτης των συντηρητικών Alberto Núñez Feijóo είπε ότι θα επιχειρήσει να σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας και απαίτησε «κανείς να μην μπει στον πειρασμό να αποκλείσει την Ισπανία».
Ο Feijóo υποστήριξε ότι η χώρα διοικούνταν πάντα από τον ηγέτη που εξασφαλίζει τις περισσότερες ψήφους και επέμεινε ότι η μελλοντική κυβέρνηση πρέπει να είναι «σύμφωνη με την εκλογική νίκη».
Αλλά σε κοινοβουλευτικές δημοκρατίες όπως η Ισπανία, ο αρχηγός της κυβέρνησης δεν είναι απαραίτητα το άτομο που κερδίζει τις περισσότερες ψήφους στις εκλογές. αλλά ενίοτε αυτός που μπορεί να εξασφαλίσει την υποστήριξη του μεγαλύτερου μεριδίου των βουλευτών — και αυτή τη στιγμή ο Feijóo δεν έχει την υποστήριξη που απαιτείται για να καταστήσει βιώσιμη την υποψηφιότητά του για πρωθυπουργός.
Η δεύτερη ευκαιρία και οι νάρκες για τους Σοσιαλιστές
Ο σοσιαλιστής ηγέτης και νυν πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσες, εν τω μεταξύ, έχει μια πιθανή —αν και εξαιρετικά περίπλοκη— διαδρομή προς τη νίκη.
Οι Σοσιαλιστές του Sánchez και οι προτιμώμενοι εταίροι του, ο αριστερός συνασπισμός Sumar της Yolanda Díaz, ελέγχουν 153 έδρες στο κοινοβούλιο. Αν και η αριστερή συμμαχία είναι απίθανο να εξασφαλίσει την απαιτούμενη των 176 βουλευτών στην πρώτη ψήφο εμπιστοσύνης, εν τούτοις θα μπορούσαν να κερδίσουν στο δεύτερο γύρο, στον οποίο ο υποψήφιος για να ηγηθεί η νέα κυβέρνηση πρέπει να λάβει περισσότερα ¨ναι” από “όχι”.
Ο Sánchez θα πρέπει να κινηθεί γρήγορα για να αποδείξει ότι η προσπάθειά του να παραμείνει στην εξουσία είναι ρεαλιστική.
Ο ρόλος του βασιλιά
Αν και το Κοινοβούλιο θα συνέλθει σε σώμα στις 17 Αυγούστου, για την ορκωμοσία των Βουλευτών, έως τότε, οι Φεϊχού και Σάντσεθ θα πρέπει μέχρι τότε να έχυν διαμορφώσει τις ισορροπίες που θα τους επιτρέψουν να διεκδικήσουν εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον Βασιλιά Φελίπε ΣΤ’.
Μετά την έναρξη της νέας Κοινοβουλευτικής περιόδου ο βασιλιάς της Ισπανίας Φελίπε ΣΤ’ θα καλέσει τους ηγέτες των πολιτικών ομάδων για διαβουλεύσεις στο Παλάτι Ζαρζουέλα και θα τους ρωτήσει ποιος πιστεύουν ότι έχει τη μεγαλύτερη υποστήριξη για να σχηματίσει κυβέρνηση.
Ο Feijóo θα προσπαθήσει να προωθήσει το σενάριο ότι ως αρχηγός του κόμματος που έλαβε τις περισσότερες ψήφους, θα πρέπει να λάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.
Αν και μέχρι τώρα ο πρωθυπουργός της Ισπανίας ήταν πράγματι πάντα αυτός που συγκέντρωνε τις περισσότερες ψήφους στις εκλογές, σύμφωνα με το Σύνταγμα, ευθύνη του βασιλιά θα είναι να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε όποιον ηγέτη μπορεί να δείξει ότι έχει την υποστήριξη για να αποκομίσει τη στήριξη της Βουλής.
Ο μόνος τρόπος που θα μπορούσε να το κάνει αυτό ο Φεϊχού είναι να απέχει από την ψηφοφορία το δεξιό κόμμα της Καταλονίας και να συμμαχήσει με το VOX.
Έτσι, ο Sánchez θα πρέπει να διασφαλίσει ότι όταν εμφανιστεί στο Zarzuela Palace, θα έχει να παρουσιάσει μια πειστική λίστα υποστηρικτών, κατά προτίμηση με αρκετούς άλλους ηγέτες κομμάτων που δηλώνουν ανοιχτά την προθυμία τους να υποστηρίξουν την υποψηφιότητά του.
Οι διαπραγματεύσεις
Εφόσον ο Σάντσεθ καταφέρει να πείσει τον βασιλιά για τη βιωσιμότητα της υποψηφιότητάς του, λαμβάνοντας την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, ο απερχόμενος πρωθυπουργός θα έχει αρκετές εβδομάδες για να διαπραγματευτεί με πιθανούς υποστηρικτές.
Το 2019, ο Sánchez κατάφερε να σχηματίσει την πρώτη αριστερή κυβέρνηση συνεργασίας στην Ισπανία συνάπτοντας συμφωνίες με περιφερειακά κόμματα που υποστήριξαν την υποψηφιότητά του στο κοινοβούλιο με αντάλλαγμα παραχωρήσεις, έργα υποδομών νέοι σιδηρόδρομοι και νοσοκομεία.
Ωστόσο, η ακραία πόλωση που καταγράφηκε σε αυτές τις εκλογές να συμβάλλει στην ανάκαμψη της καταποντισμένης δεξιάς, ενώ μικρότερα κόμματα δεν κατάφεραν να μπουν στη Βουλή.
Αυτή τη φορά, ο Sánchez θα χρειαστεί βασκικές και καταλανικές αυτονομιστικές ομάδες όπως η EH Bildu και η Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας. Θα πρέπει επίσης να πείσει το Junts – το κόμμα που ίδρυσε ο πρώην Πρόεδρος της Καταλονίας Carles Puigdemont – να μην τον καταψηφίσει.
Αν και η αριστερή κυβέρνηση συνασπισμού του Sánchez έχει προσπαθήσει να αποκαταστήσει τους δεσμούς και να υιοθετήσει μια πιο ήπια προσέγγιση με τους Καταλανούς αυτονομιστές τα τελευταία τέσσερα χρόνια, οι σχέσεις δεν είναι σε καμία περίπτωση ιδανικές.
Ο ρόλος του αυτοεξόριστου Πουτζντεμόν
Ο Πουτζντεμόν, που έφυγε από την Ισπανία αμέσως μετά το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας το 2017, παραμένει αυτοεξόριστος στο Βέλγιο. Ο πολιτικός, ο οποίος είναι επί του παρόντος μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του αφαιρέθηκε πρόσφατα η νομική ασυλία από ανώτατο δικαστήριο της ΕΕ, ανοίγοντας το δρόμο για την έκδοσή του στην Ισπανία.
Την Κυριακή, η υποψήφια των Junts, Míriam Nogueras, δήλωσε στον Τύπο το κόμμα της «έχει καταλάβει το αποτέλεσμα» και θα «εκμεταλλευτεί την ευκαιρία». Αλλά άφησε να εννοηθεί ότι οι διαπραγματεύσεις με τους Σοσιαλιστές δεν θα ήταν εύκολες και ότι ένα θετικό αποτέλεσμα δεν ήταν καθόλου σίγουρο.
«Αυτή είναι μια πιθανότητα για αλλαγή, για ανάκτηση της ενότητας», δήλωσε, ξεκαθάρισε όμως ότι για να συναινέσουν στην υποψηφιότητα Σάντσεθ τα ανταλλάγματα θα είναι… μεγάλα.
Τα off-scenarios και η επόμενη μέρα για Σάντσεθ και Φεϊχού
Εάν τελικά ο Σάντσεθ λάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον βασιλιά, αλλά δεν λάβει ψήφο εμπιστοσύνης ή αποδοχή από τη Βουλή, η Ισπανία θα κατευθυνθεί σε νέες εκλογές.
Ο βασιλιάς είναι υποχρεωμένος να διαλύσει το νομοθετικό σώμα δύο μήνες μετά την πρώτη αποτυχημένη ψηφοφορία και πρέπει να διεξαχθεί νέα ψηφοφορία 54 ημέρες μετά την ολοκλήρωση της κοινοβουλευτικής περιόδου – έτσι οι Ισπανοί θα προσέλθουν ξανά στις κάλπες στα τέλη του τρέχοντος έτους ή, πιο πιθανό, στις αρχές του 2024.
Κατά τη διάρκεια αυτής της μακράς περιόδου, ο Sánchez θα παρέμενε ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός με περιορισμένες εξουσίες: Αυτό σημαόινει ότι δεν μπορεί να νομοθετήσει παρά μόνο σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Σε αυτή τη φάση, ο Sánchez βρίσκεται φαίνεται φαβορί για να την πρωθυπουργία της Ισπανίας, το άμεσο μέλλον για τον υποψήφιο του PP τον Φεϊχό είναι εξαιρετικά θολό και αβέβαιο.
Ενδεικτικό είναι ότι όταν ο Feijóo προσπάθησε να εκφωνήσει μια ομιλία στους υποστηρικτές του, το βράδυ της Κυριακής, το πλήθος κατέπνιξε τον λόγο του ζητωκραυγάζοντας το όνομα της λαϊκίστριας προέδρου της περιφέρειας της Μαδρίτης, Isabel Díaz Ayuso.
Πριν από τις εκλογές, η Ayuso, η οποία είναι εξαιρετικά δημοφιλής μεταξύ των ψηφοφόρων του Λαϊκού Κόμματος, υπονοούσε ότι η υποστήριξή της στην ηγεσία του Feijóo συνδέθηκε με τη νίκη του σε αυτές τις εκλογές. Οι εξελίξεις δείχνουν ότι το μέλλον του Φεϊχού εξαρτάται από τη δυνατότητά του να εξασφαλίσει τόσο την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, όσο και τις απαραίτητες ισορροπίες για να το κάνει. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν φαίνεται ιδιαίτερα πιθανό…
