Έντονο είναι το παρασκήνιο που κρύβεται πίσω από τη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ. Για πρώτη φορά αναφέρεται ολοκληρωμένα την ανακοίνωση του γραφείου Τύπου του πρωθυπουργού το όνομα της γειτονικής χώρας.
Το τελικό ανακοινωθέν, στο οποίο αναφέρεται άπαξ η ονομασία της χώρας, ως Βόρεια Μακεδονία, στον διάλογο Μητσοτάκη-Ζάεφ που δίδεται στη δημοσιότητα, όμως δεν υπάρχει αναφορά από τα χείλη του πρωθυπουργού στο όνομα της χώρας. Είναι λοιπόν προφανές ότι το κείμενο αποτέλεσε αντικείμενο σκληρών διαβουλεύσεων μεταξύ των επιτελείων των δύο χωρών. Εν τέλει, μετά από μαραθώνιες διαβουλεύσεις συμφωνήθηκε η αναφορά του ονόματος της γειτονικής χώρας στην αρχή της ανακοίνωσης και όχι στην προσφώνηση του Έλληνα πρωθυπουργού προς τον ομόλογό του.
Αξίζει να σημειωθεί ότι επρόκειτο για συνάντηση εργασίας, στο περιθώριο της συμμετοχής του Ζόραν Ζάεφ στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών και όχι για επίσημη επίσκεψη. Αν και στο επίκεντρο των συνομιλιών βρέθηκαν οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας και η τήρηση της Συμφωνίας των Πρεσπών, εν τούτοις στο ανακοινωθέν δεν γίνει αναφορά στην εκπλήρωση των ελληνικών υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτή. Η ελληνική κυβέρνηση καθυστερεί επιδεικτικά την κύρωση πρωτοκόλλων και την ψήφιση εφαρμοστικών νόμων για τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Επίσης, ζήτημα εγείρεται για την απόφαση του Μαξίμου να μην υπάρξουν ζωντανές δηλώσεις. Η κίνηση αυτή είχε στόχο να μην καταγραφεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης να αναφέρεται στη γειτονική χώρα με το όνομά της. Η απόφαση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις σε διπλωματικό επίπεδο. Από ελληνικής πλευράς επιχειρήθηκε να τεθεί στο ίδιο πλαίσιο με τη συμπεριφορά απέναντι στην πρωθυπουργό της Σερβίας. Ωστόσο, η Σέρβα πρωθυπουργός, Άνα Μπρνάμπιτς δεν είναι ομότιμη του Ζόραν Ζάεφ, καθώς δεν είναι εκλεγμένη αλλά διορισμένη από τον πρόεδρο της Σερβίας. Αντιθέτως, ο Έλληνας πρωθυπουργός πραγματοποίησε κοινές δηλώσεις με τον πρωθυπουργό της Σλοβενίας, προ τριών ημερών.
Το σκηνικό αυτό, μπορεί να μη γίνεται αντιληπτό διά γυμνού οφθαλμού, είναι ξεκάθαρο όμως τόσο διπλωματικά όσο και πολιτικά. Υπ αυτό το πρίσμα, η υποδοχή που επεφύλαξε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον Ζόραν Ζάεφ είναι υποτιμητικής και μειωτική και υπονομεύει τις διμερείς σχέσεις.
Η ατζέντα
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Μεγάρου Μαξίμου, κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο κ. Μητσοτάκης και ο κ. Ζάεφ προχώρησαν στην αποτίμηση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Επίσης, αναφέρεται ότι επιβεβαίωσαν τη βούλησή τους για τη διερεύνηση των δυνατοτήτων που υφίστανται για συνεργασία, ιδιαίτερα στους τομείς της οικονομίας και της ενέργειας.
Το πλαίσιο αυτό είναι generic, ήτοι δεν αποτελεί προϊόν τεχνικής επεξεργασίας, αλλά επικοινωνιακής διαβούλευσης. Τέτοιες εκφράσεις είναι πάγιες όπου δεν υπάρχουν ουσιαστικές συζητήσεις.
Επίσης, επισημαίνεται ότι η Ελλάδα κατά πάγια θέση υποστηρίζει την ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας, την οποία όμως δεν αναφέρει, στο συγκεκριμένο σημείο, ονομαστικά, αλλά ως “γειτονική χώρα”. Στο ίδιο σημείο γίνεται αναφορά στην πλήρη, συνεπή και καλή τη πίστει εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, ως μέρος της ενταξιακής διαδικασίας.
Ο Ζόραν Ζάεφ αναφέρθηκε στις από καιρό δρομολογημένες συνεργασίες με τους ομίλους Κοπελούζου, ΕΛΠΕ, Μυτιληναίου, καθώς και στην επένδυση της Βόρειας Μακεδονίας στο terminal φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη. Ωστόσο, προβληματισμό προκαλεί η έλλειψη αναφορών στο επίπεδο των οικονομικών σχέσεων από τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Στη συνάντηση συμμετείχαν, από την ελληνική πλευρά, ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, ο Υφυπουργός Εξωτερικών Αρμόδιος για την Οικονομική Διπλωματία και την Εξωστρέφεια Κώστας Φραγκογιάννης, η Κυβερνητική Εκπρόσωπος Αριστοτελία Πελώνη και η Διευθύντρια του Διπλωματικού Γραφείου του Πρωθυπουργού, Πρέσβης Ελένη Σουρανή.
Διάλογος Μητσοτάκη – Ζάεφ
Δηλώσεις Μητσοτάκη
Κατά την έναρξη της συνάντησής τους, ο κ. Μητσοτάκης και ο κ.Ζάεφ είχαν τον παρακάτω διάλογο
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κύριε Πρωθυπουργέ, καλώς ήρθατε στην Αθήνα, με την ευκαιρία της συμμετοχής σας στο Οικονομικό Forum των Δελφών. Χαιρόμαστε που βρίσκεστε εδώ, εσείς και η αντιπροσωπεία σας. Η σημερινή συνάντηση θα μας δώσει τη δυνατότητα να συζητήσουμε για την περαιτέρω ενίσχυση των διμερών μας σχέσεων, με έμφαση στην οικονομία, ειδικά στην ενέργεια, όπου πολλά και ενδιαφέροντα έργα βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας.
Ασφαλώς θα έχουμε επίσης την ευκαιρία να μιλήσουμε για τις εξελίξεις στην ενταξιακή διαδικασία της Βόρειας Μακεδονίας, την οποία η Ελλάδα υποστηρίζει, όπως είναι γνωστό, πάντα με βάση τους ισχύοντες κανόνες και προϋποθέσεις, στο πλαίσιο της σταθερής και ενεργού στήριξής μας στην ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων.
Και, βεβαίως, ζωτικής σημασίας παραμένουν ο σεβασμός των σχέσεων καλής γειτονίας και η πλήρης, συνεπής και καλή τη πίστει εφαρμογή της Συμφωνίας Πρεσπών -όπως έχουμε συζητήσει. Αυτοί είναι οι βασικοί δείκτες στις διμερείς μας σχέσεις αλλά και για την προοπτική ένταξης της χώρας σας στην ΕΕ. Προσβλέπω λοιπόν, όπως πάντα, σε μια πολύ εποικοδομητική συζήτηση και σας καλωσορίζω και πάλι στην Αθήνα.
Δηλώσεις Ζάεφ
Zoran Zaev: Αγαπητέ κ. Πρωθυπουργέ, μέλη της Κυβέρνησης, είναι μεγάλη μου χαρά που βρίσκομαι στην Αθήνα, με αφορμή το Forum των Δελφών.
Για εμάς είναι μια μεγάλη ευκαιρία να συζητήσουμε για τις στενότερες οικονομικές σχέσεις και τη συνεργασία μας. Θα ήθελα να σας συγχαρώ για τα 200 χρόνια, τους δύο αιώνες ανεξαρτησίας της Ελλάδας, δύο αιώνες από τη συγκρότηση του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Είναι μεγάλη μας χαρά που βρισκόμαστε εδώ κατά τους εορτασμούς των 200 χρόνων και είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να μιλήσουμε για την πρόοδο που έχουμε σημειώσει στον οικονομικό τομέα, γιατί όντως έχουμε μια τεράστια ευκαιρία μπροστά μας. Από κοινού με την ομάδα σας εργαζόμαστε ενδελεχώς -θα σας ενημερώσω για τις θέσεις μας- καθώς υπάρχουν πολλά θετικά δεδομένα τα οποία θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας.
Θα ήθελα να συζητήσουμε και για το ζήτημα της ενταξιακής πορείας της Βόρειας Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς εσείς είστε ο κύριος γείτονάς μας, ο στρατηγικός μας εταίρος και θα ήθελα να σας ενημερώσω για τις λεπτομέρειες των θέσεών μας και βεβαίως να ζητήσω τη βοήθειά σας, κ. Πρωθυπουργέ, αλλά και του κ. Δένδια και όσων εμπλέκονται στη διαδικασία. Γιατί νομίζω πως το 2003 η Σύνοδος της Θεσσαλονίκης έστειλε ένα ενθαρρυντικό μήνυμα για όλες τις βαλκανικές χώρες και θα πρέπει να συνεχίσουμε έτσι.
Δεν υπάρχει καμία εναλλακτική για τη Βόρεια Μακεδονία, αλλά και για τις υπόλοιπες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, πέρα από ένα μέλλον στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως γνωρίζετε, είναι μεγάλη μας χαρά που πλέον είμαστε σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ. Χαιρόμαστε που η Ελληνική Αεροπορία περιπολεί στους αιθέρες μας. Πριν από ένα μήνα γιορτάσαμε τη συμπλήρωση ενός έτους από την ένταξή μας στο NATO. Τα ελληνικά αεροσκάφη πετούσαν στον ουρανό μας κατά τη διάρκεια της τελετής και αυτό προκάλεσε πολύ θετικές αντιδράσεις από τους πολίτες μας.
Σήμερα θα πρέπει να φτάσουμε σε μια συμφωνία για το πώς θα ανοίξουν τα σύνορα για τουρισμό στην Ελλάδα, άλλωστε αυτό είναι κάτι που αναμένουν και οι πολίτες μας. Ως μέλος της ΕΕ, ίσως να έχετε κάποιες επιπλέον πληροφορίες. Αυτό σχετίζεται άμεσα με το πως θα βελτιώσουμε, θα ενισχύσουμε τους επιχειρηματικούς δεσμούς και τις επιχειρηματικές σχέσεις μας.
Αυτές τις μέρες, οι πολίτες μας αναμένουν τις πληροφορίες για το πώς θα μπορέσουν να περάσουν τα σύνορα για να έρθουν για καφέ και φαγητό στη Θεσσαλονίκη. Αλλά υπάρχουν ασφαλώς και πολλές λεπτομέρειες που σχετίζονται και με την ανάπτυξη συνεργασιών με πολλές επιχειρήσεις. Θα αναφέρω κάποιες από αυτές.
Είμαστε στο τελικό στάδιο των επαφών με τα Ελληνικά Πετρέλαια για τη λειτουργία του αγωγού πετρελαίου. Σήμερα το πρωί είχαμε την τελευταία σύσκεψη σε υψηλό επίπεδο, ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, αρμόδιος για τις Οικονομικές Υποθέσεις και οι εκπρόσωποι της εταιρείας θα χρειαστεί να προσδιορίσουν τα συγκεκριμένα δεδομένα.
Επομένως, η ιδέα είναι μέχρι το τέλος Μαΐου να έχουμε μια τελική συμφωνία μαζί τους και να ξεκινήσει η λειτουργία αυτού του σημαντικού αγωγού. Θα δοθεί η ευκαιρία στα Ελληνικά Πετρέλαια να διοχετεύσουν επίσης πετρέλαιο στη Σερβία, στο Κόσοβο και στην ευρύτερη περιοχή.
Όπως γνωρίζετε πιθανότατα θα υπογραφεί Μνημόνιο με τον Όμιλο Κοπελούζου. Η χώρα μας θα επενδύσει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, σε ενεργειακά project στην Αλεξανδρούπολη. Αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό για εμάς. Είναι τεράστια ευκαιρία και μεγάλη τιμή. Ξέρω πως και εσείς ενθαρρύνετε την ευρύτερη συμμετοχή στο περιφερειακό αυτό έργο καθώς έχει οφέλη για όλους. Θα μας αναλογεί το 10% του τερματικού σταθμού αερίου και το 25% της μονάδας παραγωγής. Αυτό το 25% αντιστοιχεί στο 1/4 της συνολικής μας παραγωγής ενέργειας, κάτι πολύ σημαντικό για εμάς.
Επομένως εξελισσόμαστε, ακολουθώντας το παράδειγμά σας, των χωρών της ΕΕ, και θα κλείσουμε κι εμείς τις μονάδες παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα το συντομότερο δυνατό, καθώς το κόστος τους είναι μεγάλο. Και σε αυτό το επίπεδο, θα ήθελα να σας ενημερώσω πως είμαστε στο τελικό στάδιο διαπραγματεύσεων με τον Όμιλο Μυτιληναίος για τη μονάδα παραγωγής που χρησιμοποιεί αέριο στα Σκόπια, την πρωτεύουσά μας. Η ΔΕΗ είναι ένα από τους βασικούς συμμετέχοντες σε αυτό το μεγάλο έργο, ύψους 700 εκατ. ευρώ, ένα έργο υδροηλεκτρικής ενέργειας που θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για το ενεργειακό μείγμα της ευρύτερης περιοχής.
Μια ακόμη μεγάλη επιχείρηση θα συμμετάσχει στο διαγωνισμό για την κατασκευή της σιδηροδρομικής σύνδεσης του Πανευρωπαϊκού Διαδρόµου VIII, ενός ευρωπαϊκού άξονα που θα ενώνει Ιταλία, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Βουλγαρία και Τουρκία. Αυτό είναι θετικό για την επιχειρηματικότητα στην ευρύτερη περιοχή, είναι το μεγαλύτερο έργο και υπάρχει περιθώριο για πολλές επενδύσεις.
