Σύσκεψη συγκαλεί για τη Δευτέρα το μεσημέρι ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προκειμένου να συζητηθεί το θέμα που ανέκυψε με την ανοιχτή επιστολή 104 απόστρατων ναυάρχων οι οποίοι κάλεσαν την κυβέρνηση να μην αποσυρθεί από τη Συνθήκη του Μοντρέ, μεταδίδει το Γαλλικό Πρακτορείο.
Η επιστολή προκάλεσε την έντονη αντίδραση στελεχών της κυβέρνησης, ενώ η εισαγγελία της Άγκυρας ξεκίνησε προκαταρκτική έρευνα.
«Όχι μόνο εκείνοι που την υπέγραψαν, αλλά και εκείνοι που τους ενθάρρυναν θα πρέπει να λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη», έγραψε στο Twitter ο Φαχρετίν Αλτούν, ο εκπρόσωπος επικοινωνίας του προέδρου Ερντογάν.
Ο εκπρόσωπος της προεδρίας Ιμπραήμ Καλίν δήλωσε ότι αυτή η στάση των απόστρατων ναυάρχων «του θυμίζει την εποχή του πραξικοπήματος» του 2016. «Πρέπει να ξέρουν ότι το σεβαστό έθνος μας και οι εκπρόσωπό του δεν θα επιτρέψουν ποτέ αυτή τη νοοτροπία», πρόσθεσε στην ανάρτησή του στο Twitter.
Η επιστολή θεωρείται ως η σημαντικότερη παρέμβαση των στρατιωτικών στην πολιτική μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, για το οποίο η Άγκυρα κατηγορεί τον μουσουλμάνο ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, αναφέρεται στο ίδιο δημοσίευμα.
Η αντίδραση του Ερντογάν
Δεν είναι σαφές αν ο Ταγίπ Ερντογάν είναι πραγματικά θορυβημένος από την επιστολή και την υποψία αμφισβήτησής του και από το ενδεχόμενο να οικοδομείται μέτωπο με αναφορές στο εξωτερικό. Ωστόσο, η σύγκληση σύσκεψης στόχο έχει να αποτιμήσει την εποικινδυνότητα της κατάστασης και τα περιθώρια ανάληψης άμεσης κατασταλτικής δράσης.
Η αύξηση της πίεσης στον Ταγίπ Ερντογάν οδηγεί νομοτελειακά σε αύξηση της νευρικότητας, την οποία παραδοσιακά η Άγκυρα εκτονώνει με προκλήσεις.
Σε τέτοιες περιστάσεις ο Ταγίπ Ερντογάν επαναφέρει το αφήγημα του γκιουλενισμού και ξεκινά νέα πογκρόμ, εντός και εκτός των ενόπλων δυνάμεων. Τέτοιο δεν αποκλείεται να στηθεί τις επόμενες ώρες ή ακόμα και τη Δευτέρα το μεσημέρι μετά τη σύσκεψη. Στόχοι δεν θα είναι απαραίτητα οι υπογράφοντες, αλλά συνδεδεμένα πρόσωπα. Πρόκειται στην ουσία για επιχειρήσεις ψυχολογικού εκφοβισμού.
Είναι σίγουρο ότι σε μια τέτοια κίνηση θα αντιδρούσαν έντονα οι ΗΠΑ και ενδεχομένως και η ΕΕ. Οι αντιδράσεις αυτές, όμως, θα δημιουργούσαν νέο έδαφος διαπραγμάτευσης για τον Ταγίπ Ερντογάν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP), είναι επίσης σφοδρός πολέμιος του σχεδίου της Διώρυγας. Ο ίδιος προτάσσει οικονομικούς και περιβαλλοντικούς λόγους. Σε μια προσπάθεια να στείλει μήνυμα μηδενικής ανοχής, το υπουργείο Εσωτερικών ξεκίνησε έρευνα σε βάρος του τον περασμένο Νοέμβριο.
Νέες ισορροπίες
Έντονη κινητικότητα πυροδοτεί στην Τουρκία η προσπάθεια επανεξισορρόπησης με τις ΗΠΑ, καθώς ο Τζο Μπάιντεν αποστασιοποιείται από την πολιτική Τραμπ απέναντι στον Ερντογάν και επιδιώκει νέο διακανονισμό.
Αναγνωρίζοντας τη νέα στρατηγική των ΗΠΑ απέναντι στον Ταγίπ Ερντογάν, φαίνεται ότι αναθάρρησαν οι κεμαλικοί και ενδεχομένως και οι… γκιουλενιστές. Έτσι παράγοντες που με διάφορους τρόπους είχαν παροπλιστεί τα προηγούμενα χρόνια, αναγνωρίζουν τώρα ευκαιρία να αποκτήσουν ρόλο.
Σε αυτή τη φάση δεν μπορεί κανείς να πει με ασφάλεια αν οι παρεμβάσεις, τώρα ααπό τους ναυάρχους και νωρίτερα από τους πρέσβεις, είναι συντεταγμένες και αν έχουν κοινά σημεία αναφοράς. Είναι όμως προφανές ότι η γίνετια προσπάθεια ανασύστασης αντι-ερντογανικού μετώπου.
Ο Μπάιντεν προφανώς και θα απέφευγε μια κατά μέτωπο αντιπαράθεση με τον Ερντογάν. Άλλωστε το NATO μόλις παραχώρησε την ηγεσία της αποστολής στο Αφγανιστάν στην Τουρκία.
Η κινητοποίηση όμως αυτών των παραγόντων σίγουρα εξιπηρετεί την προσπάθεια του Μπάιντεν να αποδυναμώσει τη θέση του Ταγίπ Ερντογάν και να τον καταστήσει πιο διαλλακτικό.
Τί συνέβη
Χθες, 104 απόστρατοι ανώτατοι αξιωματικοί συνυπέγραψαν δήλωση με την οποία προειδοποιούν για την απειλή, που όπως υποστηρίζουν συνιστά το σχέδιο της «Διώρυγας της Κωνσταντινούπολης» για τη Συνθήκη του Μοντρέ. Η συγκεκριμένη συνθήκη εγγυάται την ελεύθερη διέλευση από τα Στενά του Βοσπόρου.
Η έγκριση, τον περασμένο μήνα, του σχεδίου κατασκευής μιας πλωτής διώρυγας, παρόμοιας με εκείνη του Παναμά ή του Σουέζ, στάθηκε αφορμή να ξεκινήσει στην Τουρκία μια έντονη αντιπαράθεση για τη Συνθήκη του Μοντρέ.
Η «Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης» είναι το πιο φιλόδοξο από τα σχέδια υποδομών του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (αεροδρόμια, γέφυρες, οδικοί άξονες και σήραγγες) τα τελευταία 18 χρόνια. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι με τη Διώρυγα αυτή η Κωνσταντινούπολη θα αποκτήσει έναν νέο «πόλο έλξης», ενώ θα χαλαρώσει και η πίεση στον Βόσπορο. Περισσότερα από 41.000 πλοία διέπλευσαν τα Στενά το 2018, σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές.
Όσοι αντιτίθενται στο σχέδιο υποστηρίζουν ότι, εκτός από τις επιπτώσεις που θα έχει στο περιβάλλον, το άνοιγμα αυτής της Διώρυγας θα υπονόμευε τη Συνθήκη του Μοντρέ, του 1936, η οποία εγγυάται την ελεύθερη διέλευση των πλοίων από τα Στενά του Βοσπόρου και τα Δαρδανέλια, τόσο εν καιρώ ειρήνης όσο και εν καιρώ πολέμου.
Στην ανοιχτή επιστολή τους, οι 104 απόστρατοι ναύαρχοι δηλώνουν ότι είναι «ανησυχητικό» να ξεκινήσει μια συζήτηση για τη Συνθήκη του Μοντρέ, εκτιμώντας ότι η συμφωνία αυτή «προστατεύει κατά τον καλύτερο τρόπο τα τουρκικά συμφέροντα».
