Το επόμενο βήμα, που εμπεδώνει τη δυναμική αποκλιμάκωσης της έντασης στην ανατολική Μεσόγειο, έκαναν το βράδυ της Τρίτης ο Τραγίπ Ερντογάν και ο Εμάνουελ Μακρόν, καθώς πραγματοποίησαν την πρώτη τους τηλεφωνική επικοινωνία μετά από αρκετό καιρό. Παράλληλα, μια σειρά από φαινομενικά ασύνδετα γεγονότα τα τελευταία 24ωρα, σκιαγραφούν το ευρύτερο διαπραγματευτικό πεδίο ΕΕ-Τουρκίας.
Για πρώτη φορά από τότε που εκδηλώθηκε η ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο συνομίλησαν τηλεφωνικά, το βράδυ της Τρίτης ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμάνουελ Μακρόν, και ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Το έδαφος για την επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Γαλλίας, οι σχέσεις των οποίων βρίσκονταν ήταν ταραχώδεις τους τελευταίους μήνες, στρώθηκε μέσω της δημόσιας διπλωματίας. Πρώτα, ο Εμάνουελ Μακρόν επικρότησε τις κινήσεις της Άγκυρας και εν συνεχεία έστειλε μήνυμα στα… τούρκικα, για τον διάλογο. Από τουρκικής πλευράς ο εκπρόσωπος του Ταγίπ Ερντογάν, Ιμπραχίμ Καλίν αναγνώρισε τα βήματα και εν συνεχεία ο Ταγίπ Ερντογάν δεσμεύθηκε για διάλογο στην επικοινωνία με την Άγκελα Μέρκελ και τον Σαρλ Μισέλ, νωρίτερα την Τρίτη.
Χρονικά, η επικοινωνία του Εμάνουελ Μακρόν με τον Ταγίπ Ερντογάν, ακολουθεί την τηλεδιάσκεψη με την Άγκελα Μέρκελ και πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, καθώς και την ανακοίνωση αναβολής της Συνόδου Κορυφής. Στο μεταξύ, η Αθήνα -μετά την τηλεδιάσκεψη των Μέρκελ-Μισέλ με τον Ερντογάν- ανακοίνωσε την έναρξη του 61ου γύρου διερευνητικών επαφών.
Η επικοινωνία Μακρόν Ερντογάν
Σύμφωνα με τη γαλλική προεδρία ο κ. Μακρόν ζήτησε από τον Τούρκο ομόλογό του να δεσμευτεί χωρίς αμφιβολία στην αποκλιμάκωση της έντασης με την Ελλάδα και την Κύπρο, που είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Γάλλος πρόεδρος, ζήτησε από την Τουρκία να σεβαστεί πλήρως την κυριαρχία των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως επίσης και το διεθνές δίκαιο, να αποφύγει οποιαδήποτε περαιτέρω μονομερή ενέργεια που θα μπορούσε να προκαλέσει ένταση και να εμπλακεί στη δημιουργία ενός χώρου ειρήνης και συνεργασίας στη Μεσόγειο.
Από τουρκικής πλευράς πάντως έγινε γνωστό ότι ο πρόεδρος Ερντογάν είπε στον Γάλλο ομόλογό του ότι η Τουρκία στηρίζει το διάλογο και τη συνεργασία για την επίλυση προβλημάτων.
Υποστήριξε, σύμφωνα με τη Διεύθυνση Επικοινωνιών της Τουρκίας, ότι ο λόγος για τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ότι άλλοι παράγοντες αγνοούν τα νόμιμα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων στην περιοχή.
Ο Ερντογάν επανέλαβε ότι η Τουρκία δεν έχει βλέψεις στα δικαιώματα άλλων χωρών, αλλά δεν θα επιτρέψει σε κανέναν να αγνοήσει ούτε τα δικαιώματά της.
Ο Ερντογάν είπε επίσης στον Μακρόν ότι η Τουρκία αναμένει από τη Γαλλία να επιδείξει μια «υπεύθυνη και εποικοδομητική», όπως είπε, προσέγγιση και ότι οι δίαυλοι για διαβούλευση και επικοινωνία μεταξύ των δύο χωρών θα πρέπει «να συνεχίσουν να λειτουργούν συνεχώς».
“Παράπονα” και… διαρροές
Σύμφωνα με διαρροές από την τουρκική προεδρία, που δεν περιλαμβάνονται, ωστόσο, στην κύρια γραμμή, ο Ταγίπ Ερντογάν εμφανίζεται “παραπονούμενος” στον Εμάνουελ Μακρόν, για τη στήριξη της Γαλλίας στις “μαξιμαλιστικές” -όπως τις χαρακτηρίζει- θέσεις Ελλάδας και Κύπρου.
“Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί η Γαλλία στηρίζει τις μαξιμαλιστικές θέσεις Ελλάδας και Κύπρου”,
φέρεται να είπε ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν στο Γάλλο ομόλογο του Εμανουελ Μακρόν κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής τους συνομιλίας. Σύμφωνα με όσα μεταδίδει ο Μανώλης Κωστίδης για τον ΣΚΑΙ, ο Ερντογάν είπε στον Μακρόν ότι “μια θετική στάση στη Σύνοδο Κορυφής θα βοηθήσει το διάλογο”.
State of play
Η αναβολή της Συνόδου Κορυφής, αν και πέρασε στα “ψιλά” και επισήμως αποδόθηκε σε κρούσμα κορονοϊού και οικειοθελή-προληπτική απομόνωση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, εν τούτοις αποτελεί απόφαση μείζονος σημασίας. Η εξέλιξη αυτή μπορεί να σηματοδοτήσει το restart στις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ. Ο χρόνος που μεσολαβεί, μέχρι τη διεξαγωγή της Συνόδου Κορυφής στις 1-2 Οκτωβρίου, μπορεί να αποδειχθεί πολύ παραγωγικός, οδηγώντας παράλληλα σε ανακατατάξεις ακόμα και εντός της ΕΕ.
Μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου, οπότε και θα πραγματοποιηθεί η Σύνοδος Κορυφής, αναμένεται αρκετά θέματα να έχουν μπει σε τροχιά:
- Οι διερευνητικές επαφές Ελλάδας-Τουρκίας, όπου η πρώτη συνάντηση αναμένεται άμεσα στην Κωνσταντινούπολη
- Οι διαβουλεύσεις με την Κύπρο για τις κυρώσεις σε Τουρκία και Λευκορωσία. Αν εκεί δεν βρεθεί modus vivendi, είναι πολύ πιθανό να υπάρξει νέο κύμα ευρωπαϊκών -ενδεχομένως και αμερικανικών- πιέσεων στην Κύπρο, υποβαθμίζοντας τη διαπραγματευτική ισχύ της απέναντι στην Τουρκία.
- Η πρόταση της Κομισιόν για το νέο Σύμφωνο για το Μεταναστευτικό.
- Η εκεχειρία και η επόμενη ημέρα στη Λιβύη. Το σχέδιο άρσης του εμπάργκο στην πώληση πετρελαίου, κινείται παράλληλα με την αποτελεσματική επιβολή του εμπάργκο όπλων και της εκεχειρίας. Επίσης, καθοριστικής σημασίας για τη σταθεροποίηση της χώρας είναι η δυναμική πολιτικής διαδοχής και στις δύο πλευρές, ώστε να βρεθεί κοινό έδαφος για συμφωνία. Οι διαδικασίες έχουν ήδη εκκινήσει και στην Ευρώπη επικρατεί συγκρατημένη αισιοδοξία.
Η επόμενη ημέρα
Σε όλα τα παραπάνω ζητήματα η Τουρκία παίζει καθοριστικό ρόλο και ως εκ τούτου περιλαμβάνονται στην ευρύτερη διαπραγμάτευση για τη νέα σχέση ΕΕ-Τουρκίας.
Υπ αυτό το πρίσμα η πολιτική “διεθνοποίησης των ελληνοτουρκικών προβλημάτων, μπορεί να υποτιμήσει το ειδικό βάρος του ζητήματος, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου και πιο λειτουργικού συμβιβασμού.
Στη Σύνοδο Κορυφής της 1ης Οκτωβρίου, η ΕΕ θα μπορούσε ενδεχομένως να επιβάλλει τις κυρώσεις που αποφασίστηκαν και περιλαμβάνουν μια τουρκική εταιρία, για την παραβίαση του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη. Μια τέτοια κίνηση θα είχε περισσότερο σημειολογικά και λιγότερο ουσιαστικά μηνύματα.
Παράλληλα, όμως, η Κύπρος πιέζει αφόρητα για νέες κυρώσεις στην Άγκυρα για τις εργασίες και τις έρευνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Με βάση τις υφιστάμενες ισορροπίες, η επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία, ταυτόχρονα για τη Λιβύη και την Κύπρο θεωρείται δύσκολη και θα μπορούσε να δυναμιτίσει το κλίμα. Εν τούτοις, η Άγκυρα θα μπορούσε να δεχθεί κάτι τέτοιο, υπό συγκεκριμένες συνθήκες και συνεννοήσεις.
