Υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσε να θεωρηθεί τυχαίο, ακόμα και συμπτωματικό, ποτέ όμως δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί η υπόνοια παρέμβασης του προέδρου των ΗΠΑ στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα. Όχι όμως αυτή τη φορά, καθώς τώρα ο Ντόναλντ Τραμπ έχει κατ επανάληψη εκφραστεί δημοσίως ενάντια στην πολιτική αυξήσεων στα επιτόκια και έχει ζητήσει τη στήριξη της Fed στον εμπορικό πόλεμο κατά της Κίνας και της ΕΕ.
Όχι, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν τα είπε αυτά εμμέσως, ούτε συμπεραίνονται από τα συμφραζόμενα. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έκανε τις δηλώσεις στα media και μέσω twitter. Τι σημασία έχει αυτό; ‘Εχει, καθώς λίγες εβδομάδες αργότερα, ο πρόεδρος της αμερικανικής ομοσπονδιακής τράπεζας Τζερόμ Πάουελ αρχίζει με μια δήλωση να αλλάζει την πολιτική της Fed και τον τρόπο λήψης αποφάσεων, αναστέλλοντας στην πραγματικότητα το πλάνο αύξησης των επιτοκίων.
Ο Πάουελ ανακοίνωσε πως θα λαμβάνει αποφάσεις βασιζόμενος περισσότερο σε στοιχεία για την εξέλιξη της οικονομίας και λιγότερο σε θεωρητικά μοντέλα που, όπως είπε, ενδέχεται να αποτελέσουν κακό οδηγό. Αμέσως, οι αγορές υπέθεσαν το αυτονόητο, ότι δηλαδή με αυτό τον τρόπο ο Πάουελ προετοιμάζει το έδαφος για μεγαλύτερο σε διάρκεια κύκλο αύξησης των επιτοκίων δανεισμού. Παράλληλα, όμως, εντείνεται η συζήτηση μεταξύ των Αμερικανών κεντρικών τραπεζιτών για το ποιο είναι το κατάλληλο ύψος επιτοκίων δανεισμού για μια οικονομία που έχει ανακάμψει σχεδόν πλήρως. Επιπλέον, είναι πιθανό να μην έχουν καταγραφεί όλες οι επιπτώσεις από την επεκτατική δημοσιονομική πολιτική που ακολουθεί ο Ντόναλντ Τραμπ. Από την άλλη πλευρά, δεν έχει καταγραφεί ούτε επιβράδυνση της οικονομίας εξαιτίας της εμπορικής πολιτικής Τραμπ, αλλά αν συμβεί αυτό, τότε ενδέχεται η Fed να αναγκαστεί να ολοκληρώσει συντομότερα τον κύκλο αύξησης των επιτοκίων δανεισμού.
Ωστόσο, το βασικό ζήτημα που εγείρεται πλέον δεν είναι επιτοκιακό, αλλά πολιτικό, καθώς ο Πάουελ φαίνεται να βρίσκεται σε ανοιχτή γραμμή με τον Λευκό Οίκο. Τώρα μάλιστα αποκτά ουσία και το σχόλιο του Ντόναλντ Τραμπ ότι με τον νέο πρόεδρο της “υπάρχει επικοινωνία και χημεία”. Με δεδομένη την παρεμβατική διάθεση του Τραμπ, την προσπάθειά του για ανατροπή του θεσμικού πλαισίου, τις δημόσιες δηλώσεις για στήριξη της Fed στον εμπορικό πόλεμο με ΕΕ και Κίνα, είναι δύσκολο να μην συμπεριληφθεί στην εικόνα η πρωτοβουλία Πάουελ.
Μια τέτοια εξέλιξη όμως θα ήταν κόλαφος για την Fed, καθώς θα πιστοποιούσε απώλεια ανεξαρτησίας, η οποία θα οδηγούσε σε απώλεια εμπιστοσύνης των αγορών στον κορυφαίο θεσμικό παράγοντα και θα υπέσκαπτε τα θεμέλια του αμερικανικού οικονομικού και πολιτικού συστήματος. Το συνεπακόλουθο ρίσκο δεν θα ήταν απλώς μεγάλο, αλλά ανυπολόγιστο, καθώς θα αλλάξουν οι σταθερές της εξίσωσης.
Τέτοια διλήμματα είναι άγνωστα για την Fed που τα προηγούμενα χρόνια επικεντρωνόταν αποκλειστικά σε δύο απειλές: υπερβολικά χαμηλό πληθωρισμό και υποτονική οικονομική ανάπτυξη. Σήμερα με την ανεργία στο 3,9%, δηλαδή χαμηλότερα από το επίπεδο το οποίο θεωρούν βιώσιμο οι περισσότεροι οικονομολόγοι, και τον πληθωρισμό κοντά στον στόχο της Fed για 2%, η κατάσταση της οικονομίας φαντάζει λιγότερο εύθραυστη.
Στην ομιλία που εκφώνησε ο Πάουελ την περασμένη Παρασκευή στο Jackson’s Hole, ανέπτυξε τη νέα στρατηγική που θα βασίζεται περισσότερο στην κρίση των κεντρικών τραπεζιτών και λιγότερο σε μεταβλητές παραμέτρους όπως το λεγόμενο φυσικό επιτόκιο δανεισμού. Πρόκειται για ένα μεταβλητό θεωρητικό επίπεδο όπου τα επιτόκια δανεισμού ούτε επιταχύνουν ούτε επιβραδύνουν την οικονομική ανάπτυξη. Ο Πάουελ τόνισε πως οι κεντρικοί τραπεζίτες θα πρέπει να διαισθάνονται περισσότερο προς τα πού οδεύει η οικονομία, παραθέτοντας περιπτώσεις όπου η Fed έχει κάνει λάθη επειδή βασιζόταν υπερβολικά σε τεχνικές εκτιμήσεις ενώ είχε καλύτερα αποτελέσματα όταν βασιζόταν στη διαίσθηση. Οι κεντρικοί τραπεζίτες συνομιλούν τακτικά με δεκάδες επιχειρηματίες προσπαθώντας να αξιολογήσουν προς τα πού κινείται η οικονομία προτού εμφανιστούν επίσημα στοιχεία. Αυτή η προσέγγιση ίσως να ταιριάζει καλύτερα στα χαρακτηριστικά του Πάουελ, ο οποίος έχει υπόβαθρο στις αγορές και στα νομικά, και θα περιορίσει την επιρροή τεχνικών που επικεντρώνονταν περισσότερο στον υπολογισμό του φυσικού επιτοκίου δανεισμού και της πλήρους απασχόλησης.
Κεντρικοί τραπεζίτες των ΗΠΑ δεν αποκλείουν, πλέον, το φυσικό επιτόκιο δανεισμού είναι υψηλότερο απ’ όσο θεωρούσαν εξαιτίας της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής του Τραμπ και άλλων εξελίξεων. Αν όντως συμβαίνει αυτό, τότε ανοίγει ο δρόμος ώστε η Fed να αυξήσει τα επιτόκια δανεισμού περισσότερο απ’ όσο υπολογίζει σήμερα η αγορά, επιχειρηματολογώντας πως η νομισματική πολιτική δεν είναι περιοριστική αλλά απλώς η αρμόζουσα.
Πέρα από το να δηλώσει ότι περαιτέρω, σταδιακή, αύξηση των επιτοκίων δανεισμού είναι αρμόζουσα, ο Πάουελ δεν περιέγραψε την πορεία που θα ακολουθήσουν τα επιτόκια δανεισμού, λέγοντας ότι προκαθορισμένες ιδέες για το πού θα πρέπει να βρεθούν τα επιτόκια δανεισμού ενδέχεται να οδηγήσουν τη Fed σε λάθη.
