Η ένταση στα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας κλιμακώνεται, οι εξωτερικές πολιτικές πιέσεις στον Ερντογάν εντείνονται, ενώ το κύμα βίας εξαπλώνεται. Με τον στρατό και τις δυνάμεις ασφαλείας, ακόμα και τη MIT, ακρωτηριασμένες τα χέρια του Τούρκου προέδρου δεν είναι σίγουρα ούτε δυνατά, ούτε σίγουρα. Μπορεί να έχει τον έλεγχο στον καθορισμό της εσωτερικής πολιτικής ατζέντας και να έχει εμφυσήσει φόβο σε πολίτες και αξιωματούχους από την ένταση και τη βιαιότητα του πογκρόμ, ωστόσο η σταθερότητα απέχει πολύ ακόμα.
Ο χρόνος όμως κυλάει αντίστροφα για τον Ταγίπ Ερντογάν και το ξέρει, δεν ήταν άλλωστε τυχαία η δήλωση του αναπληρωτή πρωθυπουργού της Τουρκίας ότι η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και η αναστολή της Ευρωπαϊκής Συνθήκης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων θα διαρκέσουν από 30 έως 45 ημέρες, αν και το κοινοβούλιο με την ψήφο του έδωσε τρεις μήνες ισχύ στον σχετικό νόμο.
Από την άλλη πλευρά ο Ερντογάν δήλωσε ότι η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης μπορεί να παραταθεί για όσο χρειαστεί, άλλωστε ο Φρανσουά Ολάντ στη Γαλλία την διατηρεί για 9 μήνες.
Το κουρδικό, το προσφυγικό και η επόμενη ημέρα στη Συρία είναι ζητήματα στα οποία ο διεθνής παράγοντας ζητά επιτακτικά και άνευ όρων τη συμφωνία της Τουρκίας, ενώ πιέζει διαρκώς αποσταθεροποιώντας τις ήδη διαλυμένες κρατικές δομές.
Περίληψη κατάστασης
Εσωτερικό μέτωπο:
– Ο Ερντογάν απολαμβάνει ευρεία κοινοβουλευτική και λαϊκή υποστήριξη την οποία επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει για να ελέγξει τη χώρα να επιβάλλει νέο status quo
– Πάνω από 60,000 είναι ο αριθμός των διωχθέντων, απολυμένων και προφυλακισθέντων ανθρώπων
– Διατάσσονται συλλήψεις πανεπιστημιακών, κλείσιμο σχολίων και πανεπιστημίων και συλλήψεις Δημοσιογράφων
– Σε αποσάθρωση ένοπλες δυνάμεις, σώματα ασφαλείας
– Εντείνονται τα επεισόδια με το PKK στην Ανατολική Τουρκία
Διεθνής θέση
– Αποδυναμωμένος
– ΗΠΑ, Ευρώπη και Ρωσία αναμένουν τη σταθεροποίηση της κατάστασης για να επαναπροσεγγίσουν
– Πρώτη και μόνη συνάντηση με αρχηγό κράτους ήταν το πρόεδρο με της Γεωργίας στα πλαίσια του ανώτατου διμερούς εμπορικού συμβουλίου
– Σε ένταση και οι σχέσεις με το NATO λόγω ISIS και κουρδικού
– Σε στάση αναμονής το Ισραήλ παρά την προσπάθεια επαναπροσέγγισης
– Διπλωματική διελκυστίνδα με ΗΠΑ για έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν
– Εμπλοκή με Ελλάδα για τους «8»
Οικονομία
– Υποβάθμιση από S&P
– Υπό αναθεώρηση από Moody’s
– Αυξημένο ρίσκο στο Χρηματιστήριο
– Εκτοξεύονται τα spreads στα 10ετή ομόλογα
– Χαριστική βολή στον τουρισμό το πραξικόπημα, δεν αποκαθίστανται οι πτήσεις charter με Ρωσία
Σε νεκρό… χρόνο
Η Τουρκία όμως δεν είναι Γαλλία και σίγουρα ο Ερντογάν δεν έχει τόσο χρόνο. Για την Πέμπτη έχει προγραμματιστεί η συνεδρίαση του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου το οποίο θα αποφασίσει για τις τοποθετήσεις ανωτάτων και ανωτέρων αξιωματικών και μάλλον για τη νέα δομή του στρατεύματος, την αναδιάρθρωση των δυνάμεων ασφαλείας και των μυστικών υπηρεσιών.
Οι αποφάσεις όμως του οργάνου δεν αρκούν καθώς με το συνεχιζόμενο πογκρόμ πάνω από 20,000 μέλη των ενόπλων δυνάμεων, μυστικών υπηρεσιών, του διπλωματικού σώματος και των σωμάτων ασφαλείας έχουν τεθεί εκτός υπηρεσίας.
Με δεδομένο ότι το μεγαλύτερο μέρος των συλλήψεων αφορά ανώτερους και ανώτατους αξιωματικούς ο τουρκικός στρατός βιώνει ένα πρωτοφανές διοικητικό κενό το οποίο έχει ως αποτέλεσμα την κάμψη της επιχειρησιακής του ετοιμότητας.
Παράλληλα οι διαταγές για περιορισμό της δραστηριότητας των μονάδων στα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας σε συνδυασμό με την αποδόμηση της διοικητικής ιεραρχίας δημιουργούν εικόνα αποσύνθεσης.
Παραοικονομία
Η κατάσταση όμως είναι πιο περίπλοκη καθώς η εκεχειρία με το PKK έχει καταρρεύσει από τον Ιούλιο του 2015 η αποσάθρωση του στρατού και της στρατοχωροφυλακής είναι παραπάνω από σίγουρο ότι θα οδηγήσει σε έκρηξη των αυτονομιστικών τάσεων.
Μπορεί καθυστερώντας τις επιχειρήσεις του NATO στη Βόρεια Συρία η Τουρκία να δίνει χώρο και χρόνο στον ISIS ώστε να κινηθούν φορτία πετρελαίου και να ολοκληρωθούν εκκαθαρίσεις, ωστόσο αυτό είναι δίκοπο μαχαίρι γιατί όσο αυξάνεται το λαθρεμπόριο τόσο ισχυροποιούνται οι Κούρδοι της Τουρκίας.
Οι τουρκικές τράπεζες διαχειρίζονται μεγάλο μέρος των κεφαλαίων του ISIS απολαμβάνοντας έτσι σημαντικά έσοδα, ενώ η ελλιπής επόπτευσή τους τις καθιστά μη-ελκυστικές για τα διεθνή κεφάλαια. Αυτός ήταν άλλωστε και ο λόγος της δύσκολης απεμπλοκής της Εθνικής Τράπεζας από τη Finansbank.
Το πρόβλημα όμως που αντιμετωπίζει ο Ερντογάν είναι η εκτεταμένη σύνδεση των τουρκικών τραπεζών με τον ISIS, σε βαθμό εξάρτησης, η οποία σε αυτή τη φάση και υπό δυσμενείς οικονομικές συνθήκες γίνεται εξάρτηση.
Οικονομία
Αν και ιδιαίτερα αρνητικές επιδράσεις στο εμπόριο δεν αναμένεται να υπάρξουν, ωστόσο οι αγορές αντιδρούν ιδιαίτερα νευρικά συνυπολογίζοντας το δυσμενές διεθνές περιβάλλον που καλείται να αντιμετωπίσει ο Ταγίπ Ερντογάν μετά το πογκρόμ που έχει εξαπολύσει.
Παράλληλα όμως η «προειδοποίηση» του Τζακ Λιού για τις τράπεζες και τις σχέσεις με τον ISIS αποκαλύπτει την πρόθεση των ΗΠΑ να αναδείξουν το θέμα μπλοκάροντας κατ ουσία τη ροή κεφαλαίων από και προς τουρκικές τράπεζες και οδηγώντας τα κεφάλαια σε άλλες χώρες.
Υπ αυτό το πρίσμα αν ο Ερντογάν επιμείνει σε ζητήματα παραπάνω από το επιθυμητό τότε η τουρκική οικονομία θα βρεθεί αντιμέτωπη με την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος.
Τροχιοδεικτικές βολές προς αυτή την κατεύθυνση έριξαν άλλωστε η S&P και η Moody’s.
Διεθνείς σχέσεις
Σε γενικές γραμμές ΗΠΑ, Ρωσία και ΕΕ τηρούν διακριτικές αποστάσεις, σε βαθμό που ενοχλείται τόσο ο Ερντογάν όσο και άλλοι Τούρκοι αξιωματούχοι. Κανένας αξιωματούχος δεν εξέφρασε στήριξη προσωπικά προς τον Ερντογάν , ούτε αναφέρθηκε ποτέ δημοσίως στο όνομά του, αντιθέτως όλοι στήριξαν το Σύνταγμα και τη νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση.
ΜΕ ΗΠΑ: Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται ότι είναι ανοιχτός σε μια σειρά μέτωπα στα οποία ακολουθεί διπλωματία του… «παζαριού».
Σε αυτό το πλαίσιο διαπραγματεύεται την έκδοση του Φετουλάχ Γκουλέν από τις ΗΠΑ, ως κορυφαίο ζήτημα, στοχεύοντας κατ ουσία στην αποτροπή δημιουργίας Κουρδικού κράτους στη Βόρεια Συρία, που συνορεύει με τη Νοτιανατολική Τουρκία.
Σε αυτό το πλαίσιο δεν λείπουν και οι τα χτυπήματα κάτω από τη ζώνη. Οι ΗΠΑ μέσω του Τζακ Λιού προειδοποίησαν τον αναπληρωτή πρωθυπουργό της Τουρκίας στη Σύνοδο των G20 να προστατεύσουν τις τράπεζες τους από τον ISIS.
Η Τουρκία από την άλλη πλευρά μέσω της ακροδεξιάς Yeni Safak και μετά μέσω Huriyet και άλλων εντύπων και καναλιών επιρρίπτουν ευθύνες απευθείας στις ΗΠΑ και σε συγκεκριμένα πρόσωπα για το πραξικόπημα και την απόπειρα δολοφονίας του Ερντογάν.
Στο τραπέζι των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων βρίσκεται και η επιχείρηση Inherent Resolve του NATO, μεγάλο μέρος της οποίας διεξάγεται από την «στοχοποιημένη» βάση του Ιντσιρλίκ.
ΜΕ ΕΕ: Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Κομισιόν προσπαθούν με νύχια και με δόντια να κρατήσουν ζωντανή τη συμφωνία για το προσφυγικό και να εμποδίσουν τον Ερντογάν να υπαναχωρήσει απ αυτή χαλαρώνοντας τους ελέγχους στους διακινητές και απελευθερώνοντας στρατιές προσφύγων στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Η ΕΕ προβάλει όμως τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη θανατική ποινή ως μείζονα προβλήματα, ζητήματα που μικρή σημασία έχουν σε αυτή τη φάση, ενώ απειλεί με διακοπή των ήδη «νεκρών» ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Σε αυτό το μέτωπο ο Ταγίπ Ερντογάν ζητά απευθείας στήριξη από την ΕΕ, κονδύλια και συνέχιση του γερμανικού ρόλου στη διαμεσολάβηση για τη Συρία, ενώ είναι διατεθειμένος να δυναμιτίσει και το κυπριακό, για ακόμη μια φορά.
ΜΕ ΡΩΣΙΑ: Στην κόψη του ξυραφιού βρίσκονται και οι σχέσεις του Ταγίπ Ερντογάν με τον Βλάντιμιρ Πούτιν, παρά την προσπάθεια σύσφιξης που έκανε λίγες μέρες πριν το πραξικόπημα ο Τούρκος πρόεδρος.
Σύμφωνα με δηλώσεις του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέϊ Λαβρόφ η βελτίωση των διμερών σχέσεων εξαρτάται από τη στάση που θα τηρήσει η Τουρκία στο συριακό. Σε αυτό το θέμα οι Ρώσοι εντάσσουν ως μείζον τη διατήρηση του Άσαντ στην εξουσία, συνθήκη που έχουν υπό όρους αποδεχθεί και οι ΗΠΑ.
Στους όρους όμως που έχουν θέσει οι ΗΠΑ στη Ρωσία είναι η συνεισφορά της στη δημιουργία κουρδικού κράτους στη Βόρεια Συρία. Αυτό όμως είναι που δεν θέλει ο Ερντογάν, συνεπώς η Τουρκία για να συμφωνήσει με Ρωσία θα πρέπει είτε να υπαναχωρήσει στο κουρδικό, είτε να κερδίσει τις ΗΠΑ στο διμερές μπρα-ντε-φερ.
Σε αυτή τη φάση και λόγω της σύσφιξης των σχέσεων Τουρκίας-Γεωργίας, ο Βλάντιμιρ Πούτιν υπαναχώρησε από το πλάνο καλής θέλησης» που ο ίδιος είχε θέσει, παγώνοντας για το τρέχον έτος την επανέναρξη των πτήσεων charter.
Θεωρίες συνομωσίας
Από τις πρώτες ώρες μετά το πραξικόπημα τα τουρκικά media πλημμύρισαν με θεωρίες συνομωσίας και σενάρια που δεν φαίνεται να στέκουν, καθώς ο Ερντογάν προσπαθούσε να ανακάμψει και να διαμορφώσει νέο τοπίο εκμεταλλευόμενος ενεργητικά την ανατροπή του status quo.
Σε αυτό το πλαίσιο η Yeni Safak έχει κατηγορήσει αρχικά ευθέως τις ΗΠΑ για εμπλοκή και ενορχήστρωση του πραξικοπήματος και εν συνεχεία τον Αμερικανό στρατηγό και πρώην διοικητή των δυνάμεων στο Αφγανιστάν, Τζον Φ Κάμπελ ότι ήταν ο ιθύνων νους.
Τελευταία είδηση που αναδεικνύει ο independent είναι οι δηλώσεις του δημάρχου της Άγκυρας ότι ο Φετουλάχ Γκιουλέν χρησιμοποιεί μάγια για να φέρνει τους ανθρώπους υπό την επιρροή του.
