Το Ιράκ και η Περιφέρεια του Κουρδιστάν βρίσκονται στο επίκεντρο μιας ραγδαίας γεωπολιτικής μετάβασης, με σημαντικές επιπτώσεις στις ισορροπίες της περιοχής. Η σχετική συζήτηση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Delphi Forum Slemani, που διεξάγεται στις 18–19 Μαΐου 2025 στη Σουλεϊμανίγια, με αντικείμενο τον πολιτικό και γεωοικονομικό ρόλο του Ιράκ και του Κουρδιστάν στο νέο περιφερειακό τοπίο.
Πρώτος τοποθετήθηκε ο Radu Butum, Επικεφαλής του Γραφείου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Ερμπίλ, ο οποίος χαρακτήρισε τις εξελίξεις με το PKK «μέρος μιας σειράς γεγονότων σε μια αλυσίδα εξελίξεων που έχουμε δει στην περιοχή τον τελευταίο μήνα», περιγράφοντάς τες ως θετικές για το εσωτερικό του Ιράκ, καθώς «βοηθούν στο να γίνει πιο εύκολη η κατάσταση ασφαλείας». Σχολίασε ότι «υπάρχουν θετικές δυναμικές».
Αναφερόμενος στην κριτική ότι η ΕΕ εμφανίζεται αδύναμη στις διεθνείς σχέσεις επειδή πρέπει να μιλά με 27 φωνές, απάντησε: «Η αλήθεια είναι ότι μιλάμε με μία κοινή φωνή, καθώς πρώτα πρέπει να ακούμε. Το θετικό του να μιλάμε και να πράττουμε με μία καθυστέρηση είναι ότι η ΕΕ μιλάει για όλους μας. Αυτό είναι η δύναμή μας κι όχι η αδυναμία μας».
Ο κ. Butum περιέγραψε την κατάσταση στη Μέση Ανατολή ως δραματική, ιδιαίτερα μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, τις εξελίξεις γύρω από το PKK και τις ευρύτερες περιφερειακές εντάσεις. Τόνισε ότι «το Ιράκ βρίσκεται ενώπιον αυτής της περίπλοκης εξίσωσης», αλλά επεσήμανε πως «η Βαγδάτη έχει μία θετική ατζέντα».
Υπογράμμισε επίσης την ανάγκη διασφάλισης των συνόρων με τη Συρία, υπενθυμίζοντας την απειλή του Ισλαμικού Κράτους, και σημείωσε πως «το Ιράκ έχει και μία σειρά από ευκαιρίες στην περιοχή — όχι μόνο προκλήσεις». Κλείνοντας, είπε ότι «στην περιοχή τα πάντα έχουν άμεση διασύνδεση μεταξύ τους», συμπληρώνοντας ότι για να υπάρχουν λύσεις στην Τουρκία, πρέπει να υπάρξει βιώσιμη λύση για το κουρδικό ζήτημα. Κατέληξε, υπογραμμίζοντας τη σημασία του διαλόγου.
Ακολούθησε η Marianna Charountaki, καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Lincoln, η οποία, μιλώντας για το PKK, παρατήρησε ότι η διάλυση του μπορεί να μοιάζει ξαφνική, αλλά «δεν είναι, καθώς έρχεται ως αποτέλεσμα μιας σειράς γεγονότων – είναι μια ιστορία με πάρα πολλές παραμέτρους». Αναφέρθηκε στις ιδέες του Αμπντουλάχ Οτσαλάν για τον εκδημοκρατισμό της περιοχής και συνέδεσε τη σημερινή εξέλιξη με μια ιστορική διαδρομή. Υποστήριξε ότι για το Ιράκ, η κατάσταση «ξεκαθαρίζει το θολό τοπίο όσον αφορά το κουρδικό ερώτημα».
Σε σχέση με τον Donald Trump και την προσέγγιση του στην περιοχή, επεσήμανε ότι «για να αξιολογήσουμε σωστά, πρέπει να δώσουμε χρόνο ώστε να κατανοήσουμε πού πάνε τα πράγματα». Σχολίασε ότι το Ιράκ χρειάζεται ηγεσία που θα ενισχύσει την ταυτότητα του κράτους, ώστε αυτό να μπορέσει να παίξει ρόλο στην περιοχή. Ιδιαίτερη σημασία έδωσε στη σύνθεση της χώρας, λέγοντας ότι πρέπει να μελετηθεί «πώς οι ομάδες που αποτελούν το Ιράκ εξελίσσουν τις σχέσεις και την αλληλεπίδρασή τους», και πώς αυτό μπορεί να ενισχύσει τη διακυβέρνηση.
Σχετικά με την προοπτική ανεξαρτησίας του Κουρδιστάν, τόνισε ότι «κανείς δεν έχει το δικαίωμα να πει σε κάποιον ότι δεν μπορεί να γίνει κράτος», και παραδέχτηκε ότι ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν είναι πιθανό, αλλά «το ερώτημα είναι το πώς, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη το τρέχον περιβάλλον στην περιοχή».
Ο Volker Perthes, Διακεκριμένος Εταίρος του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας (SWP), χαρακτήρισε τη διάλυση του PKK «θετική για την Τουρκία, για τους Κούρδους, για το Ιράκ, για όλη την περιοχή», προειδοποιώντας ωστόσο ότι «πρέπει να υπάρξει και συνέχεια στην Τουρκία με πολιτικές αποφάσεις». Μια πραγματική αλλαγή πορείας, όπως είπε, «προϋποθέτει πολιτική βούληση».
Μιλώντας για την παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφάλειας, δήλωσε ότι «κινδυνεύει το πλαίσιο που οικοδομήθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», και επικέντρωσε την κριτική του στην εξωτερική πολιτική του προέδρου Trump, την οποία περιέγραψε ως βασισμένη στο προσωπικό και εθνικό του όφελος. Επισήμανε ότι στο πρόσφατο ταξίδι του στον Κόλπο «σκοπός του ήταν να φέρει συμφωνίες προς όφελός του».
Ο ίδιος αναγνώρισε ότι ο Trump «δεν θέλει πόλεμο στη Μέση Ανατολή» και επιδιώκει συμφωνία με την Τεχεράνη – ακόμη και αν αυτή μοιάζει με εκείνη του Barack Obama, την οποία παλαιότερα είχε κατηγορήσει. «Πρέπει σε αυτό να τον υποστηρίξουμε», δήλωσε.
Για το εσωτερικό του Ιράκ, σημείωσε ότι η πρόοδος είναι εμφανής σε σχέση με το παρελθόν, τόσο σε εσωτερικό επίπεδο όσο και στις σχέσεις με γειτονικές χώρες. «Η σημερινή ηγεσία προσπαθεί να βάλει το Ιράκ στον χάρτη των εξελίξεων», σχολίασε, και αναφέρθηκε στη «διαλεκτική» σχέση με το Κουρδιστάν, που σε παλαιότερα χρόνια φαινόταν πιο σταθερό, ακριβώς επειδή το Ιράκ ήταν πιο αδύναμο. Τώρα, είπε, το Κουρδιστάν «πρέπει να κάνει ακόμα περισσότερα για να διατηρήσει τη θέση του», ενώ προτεραιότητα για τη χώρα συνολικά πρέπει να είναι «η συμπερίληψη, η ενδυνάμωση των θεσμών και το μονοπώλιο στη χρήση της βίας».
Τη συζήτηση συντόνισε η Νικολέττα Κρητικού, επικεφαλής του διεθνούς ρεπορτάζ στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ και συνεργάτιδα της εφημερίδας «Καθημερινή».
Το συνέδριο πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας του Υπουργείου Εξωτερικών και του Enterprise Greece.
