Η νέα μελέτη του ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. αποκαλύπτει ένα ανησυχητικό κενό: ενώ οι ελληνικές επιχειρήσεις επενδύουν στα ψηφιακά εργαλεία και την τεχνητή νοημοσύνη, η εκπαίδευση των εργαζομένων παραμένει ελλιπής ή αποσπασματική. Η τεχνολογία προχωρά, αλλά η συμμετοχή όσων καλούνται να τη χρησιμοποιήσουν –ή να εποπτευτούν από αυτή– μένει πίσω.
Η Παγκόσμια Ημέρα για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία, την οποία τιμά κάθε χρόνο, στις 28 Απριλίου, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO), εστιάζει φέτος (2025) στον ψηφιακό μετασχηματισμό και τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο της εργασίας. Τόσο η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας όσο και το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.) παρουσίασαν στοιχεία που αναδεικνύουν νέα δεδομένα σχετικά με τους αναδυόμενους κινδύνους, αλλά και τις σημαντικές ευκαιρίες που προσφέρει η τεχνολογική εξέλιξη.
Επανάσταση στην Υγεία και την Ασφάλεια: ο ρόλος της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Ψηφιακής Μετάβασης στην εργασία
Η έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) με τίτλο «Επανάσταση στην Υγεία και την Ασφάλεια: ο ρόλος της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Ψηφιακής Μετάβασης στην εργασία» («Revolutionizing Health and Safety: The Role of AI and Digitalization at Work») που δημοσιεύτηκε στις 23 Απριλίου υπογραμμίζει ότι η ψηφιοποίηση έχει τη δυναμική να ενισχύσει την πρόληψη επαγγελματικών κινδύνων, τη διαχείριση δεδομένων ΥΑΕ σε πραγματικό χρόνο και την προαγωγή της ψυχικής υγείας. Τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, τα wearables και τα έξυπνα συστήματα παρακολούθησης μετασχηματίζουν την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, μειώνοντας την έκθεση σε επικίνδυνες εργασίες, ενισχύοντας την παρακολούθηση κινδύνων σε πραγματικό χρόνο και προάγοντας την ψυχική υγεία μέσω ευέλικτων μορφών εργασίας.
Παράλληλα, ωστόσο, επισημαίνονται κίνδυνοι όπως οι κυβερνοαπειλές, η εργονομική καταπόνηση, η αλγοριθμική επιτήρηση και η αποδυνάμωση της ανθρώπινης εποπτείας.
Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας καλεί για ενίσχυση των πολιτικών και κανονισμών, αξιοποιώντας τις Συμβάσεις 155 και 187, και προτείνει μέτρα όπως το «δικαίωμα αποσύνδεσης» και η ασφαλής τηλεργασία.
Ψηφιακές Τεχνολογίες και ΥΑΕ στην Ελλάδα
Στην ελληνική πραγματικότητα, η έρευνα που πραγματοποίησε το ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. με θέμα «Ψηφιακές Τεχνολογίες και ΥΑΕ στην Ελλάδα» καταγράφει μια εικόνα σταδιακής προσαρμογής. Οι επιχειρήσεις εμφανίζουν έντονο ενδιαφέρον για την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης (AI) στη διαχείριση κινδύνου, αλλά η εφαρμογή παραμένει αποσπασματική και η εμπιστοσύνη των εργαζομένων περιορισμένη. Βασικά ευρήματα αφορούν την ευρεία χρήση πλατφορμών παρακολούθησης παραγωγής και συστημάτων πρόβλεψης, αλλά και τη σημαντική έλλειψη εκπαίδευσης και ουσιαστικής συμμετοχής των εργαζομένων στη διαδικασία εισαγωγής νέων τεχνολογιών. Η βελτίωση της πρόληψης και αντιμετώπισης κινδύνων, η αύξηση της αποδοτικότητας των διαδικασιών ΥΑΕ, καθώς και η υποστήριξη αποφάσεων μέσω δεδομένων και προβλέψεων αποτελούν τους βασικούς λόγους για τους οποίους οι επιχειρήσεις επενδύουν ή σκοπεύουν να επενδύσουν στην τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) σε σχέση με την ΥΑΕ.
Η έρευνα του ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. καταγράφει πως η εισαγωγή τεχνολογιών υπερβαίνει την εκπαιδευτική ετοιμότητα των εργαζομένων καθώς η εκπαίδευση παραμένει αποσπασματική ή ελλιπής. Τέλος, οι εργαζόμενοι βιώνουν ανάμεικτα συναισθήματα για την τεχνητή νοημοσύνη: αισιοδοξία για τις δυνατότητες (π.χ. η αναγνώριση και πρόληψη κινδύνων, η υποστήριξη στην ανάλυση δεδομένων ΥΑΕ), αλλά και φόβο για αυξημένη επιτήρηση, πιθανή υποκατάσταση ανθρώπινης κρίσης από αυτόματα συστήματα ή απώλεια του ρόλου τους. Επιπλέον, καταγράφεται περιορισμένη εμπιστοσύνη στην ΑΙ για κρίσιμες λειτουργίες, όπως η εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου.
Στο πλαίσιο των δράσεων του ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα:
- Δημοσιεύτηκε έρευνα του Ινστιτούτου που διενεργήθηκε τον Απρίλιο του 2025,
- αναρτήθηκαν οι επίσημες αφίσες της ΔΟΕ στα ελληνικά (και για πρώτη φορά στην ιστοσελίδα της ΔΟΕ),
- δημιουργήθηκε ενημερωτικό βίντεο σε συνεργασία με τη ΣΤΑΣΥ που προβάλλεται στο Μετρό,
- φιλοξενήθηκε εκτενής συνέντευξη του καθηγητή Αντώνη Ντακανάλη στο περιοδικό του Ινστιτούτου
Η συνέντευξη του διεθνώς διακεκριμένου καθηγητή Ψυχιατρικής αναδεικνύει την ανάγκη για ενσωμάτωση της ψυχικής υγείας στις στρατηγικές ΥΑΕ με τρόπο προσωποκεντρικό, προληπτικό και επιστημονικά τεκμηριωμένο. Με αναφορές σε τεχνολογίες αιχμής, εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης και σύγχρονες παρεμβάσεις ευεξίας, ο καθηγητής Ντακανάλης υπογραμμίζει ότι η επένδυση στην ψυχική υγεία είναι πλέον στρατηγική επιλογή βιώσιμης ανάπτυξης για κάθε οργανισμό.
Η Πρόεδρος του ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε., κα Ρένα Μπαρδάνη, τόνισε:
«Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία επικεντρώνεται στον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης και της ψηφιοποίησης στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον. Η τεχνολογία δημιουργεί νέες δυνατότητες πρόληψης, διαχείρισης κινδύνων και βελτίωσης των συνθηκών εργασίας, αρκεί να ενσωματώνεται με ευθύνη, συμμετοχή και διαφάνεια.
Η έρευνα του ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. αναδεικνύει ότι η ελληνική αγορά βρίσκεται σε φάση μετάβασης: οι επιχειρήσεις ενδιαφέρονται για καινοτόμες λύσεις, αλλά η εκπαίδευση και η εμπιστοσύνη των εργαζομένων παραμένουν ζητούμενα.
Στόχος μας είναι ένα εργασιακό περιβάλλον όπου η καινοτομία ενισχύει –και δεν υποκαθιστά– τον άνθρωπο. Το ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. θα συνεχίσει να υποστηρίζει πολιτικές πρόληψης, κοινωνικού διαλόγου και συμπερίληψης για όλους»
