Βρετανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν με Ευρωπαίους συμμάχους σε ένα διακριτικό δείπνο στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα για να καταρτίσουν σχέδια για ένα νέο ταμείο άμυνας, το οποίο σχεδιάστηκε ώστε να παρακάμψει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να περιορίσει το δημόσιο χρέος και να επιταχύνει τον επανεξοπλισμό.
Η άτυπη συνάντηση συγκέντρωσε ανώτατους αξιωματούχους από τα υπουργεία Οικονομικών της Σουηδίας, Δανίας, Φινλανδίας, Πολωνίας, Ολλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου για να προτείνουν την ιδέα δημιουργίας μιας υπερκρατικής τράπεζας, ειδικά για την κοινή αγορά όπλων και τη μείωση του κόστους προμηθειών άμυνας, σύμφωνα με αξιωματούχους που γνωρίζουν το θέμα.
Η μυστική συνάντηση φιλοξενήθηκε από την Πολωνία, σύμφωνα με έναν αξιωματούχο της ΕΕ, ο οποίος ζήτησε ανωνυμία για να μιλήσει ελεύθερα για τις εμπιστευτικές συζητήσεις, όπως και άλλοι που παρατέθηκαν στην ιστορία αυτή.
Στο επίκεντρο της πρότασης βρισκόταν μια ιδέα από το Υπουργείο Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου, που παρουσιάστηκε σε έγγραφο συζήτησης που είδε το POLITICO, το οποίο θα επέτρεπε στις συμμετέχουσες κυβερνήσεις να αποφύγουν την καταγραφή του αρχικού κεφαλαίου για στρατιωτικό εξοπλισμό στον εθνικό τους προϋπολογισμό, κάτι που θα ήταν τεράστιο όφελος για χώρες με αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες.
Με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να απομακρύνει τις ΗΠΑ από την προστασία της Ευρώπης και να ζεσταίνει τις σχέσεις με τη Ρωσία, οι κυβερνήσεις προσπαθούν να αυξήσουν γρήγορα τις επενδύσεις στην άμυνα και, σε πολλές περιπτώσεις, στοχεύουν να ξεπεράσουν τον στόχο του ΝΑΤΟ για δαπάνες 2% του ΑΕΠ. Ωστόσο, πρέπει να βρουν μια εύθραυστη ισορροπία λόγω των αυτοεπιβεβλημένων περιορισμών στις δημόσιες δαπάνες.
«Οι Βρετανοί έχουν έναν δημοσιονομικό «δέσιμο» και γι’ αυτό ενδιαφέρονται πολύ γι’ αυτό», δήλωσε ένας αξιωματούχος της κυβέρνησης που είναι εξοικειωμένος με το δείπνο.
Παρακάμπτοντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Το σχέδιο θα επέτρεπε στο νέο ταμείο να αγοράζει όπλα απευθείας για λογαριασμό των μελών — μια εξουσία που η τράπεζα επενδύσεων της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, δεν έχει αυτή τη στιγμή — στοχεύοντας να προσελκύσει μια αφιερωμένη ομάδα επενδυτών που θα είναι άνετοι με την υποστήριξη του τομέα άμυνας.
«Δεν θα ήμασταν υπό τον έλεγχο της Επιτροπής και γι’ αυτό είναι ελκυστικό», είπε ένας άλλος διπλωμάτης της ΕΕ.
Η εξειδικευμένη φύση του ταμείου θα μπορούσε, θεωρητικά, να βελτιώσει και τους όρους των δανείων.
«Ως ένας καθαρά τομέας άμυνας, θα μπορούσε να στοχεύσει σε μια συγκεκριμένη βάση επενδυτών που είναι άνετοι με τη χρηματοδότηση του τομέα άμυνας, αντί να προσπαθήσει να πείσει τους επενδυτές που ενδιαφέρονται για το ESG να προσθέσουν περιουσιακά στοιχεία του τομέα άμυνας στο χαρτοφυλάκιό τους», αναφέρεται στο έγγραφο, όπως επισημαίνει το Politico.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, ωστόσο, δεν είναι πεπεισμένοι ότι η ευφυής χρηματοοικονομική μηχανική θα είναι αρκετή για να πείσει τις χώρες του Νότου -όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία- να εγκαταλείψουν την προτίμησή τους για επιδοτήσεις που υποστηρίζονται από την Επιτροπή και χρηματοδοτούνται από κοινού δάνεια της ΕΕ από τις αγορές κεφαλαίων.
Χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία φοβούνται ότι η ανάληψη επιπλέον χρέους για άμυνα θα μπορούσε να βλάψει τις αξιολογήσεις τους και να τρομάξει τους επενδυτές.
«Δεν βλέπω τους Νότιους να ενδιαφέρονται για αυτό το μηχανισμό, αλλά ενδιαφέρονται για τις επιδοτήσεις», είπε ο αξιωματούχος της ΕΕ. «Δεν είμαι σίγουρος αν είναι ακόμα στην ίδια σελίδα».
Οι βόρειες χώρες, αντίθετα, είναι απρόθυμες να υποστηρίξουν οποιοδήποτε σχέδιο που βασίζεται σε αμοιβαία χρέωση.
Χώρες της Βαλτικής και μη μέλη της ΕΕ, όπως η Νορβηγία, θα μπορούσαν να ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στο βρετανικό σχέδιο, αλλά κάποιοι αξιωματούχοι φοβούνται ότι η προώθηση του σχεδίου χωρίς τις χώρες του Νότου θα κινδυνεύσει να διευρύνει το χάσμα άμυνας στην Ευρώπη, αφού οι τελευταίες ήδη ξοδεύουν λιγότερα στην άμυνα.
Ευφυής χρηματοοικονομική μηχανική
Η πρωτοβουλία υπό βρετανική ηγεσία ανταγωνίζεται άμεσα το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προσφέρει πακέτο δανείων 150 δισ. ευρώ για να υποστηρίξει τις κοινές προμήθειες άμυνας -ένα σχέδιο που αυτή τη στιγμή εξαιρεί το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο από το Brexit δεν έχει υπογράψει συμφωνία ασφαλείας με την ΕΕ.
Σε σύγκριση με τις τρέχουσες πρωτοβουλίες της ΕΕ, το σχέδιο του Λονδίνου δημιουργεί ένα δημοσιονομικό πλεονέκτημα για τις κυβερνήσεις, μεταφέροντας το «αρχικό κεφάλαιο αγοράς» στρατιωτικού εξοπλισμού στον ισολογισμό του νέου θεσμού, απελευθερώνοντας τους δικούς τους ισολογισμούς. Αντ’ αυτού, οι κυβερνήσεις θα είναι υπεύθυνες μόνο για τα έξοδα τόκων και συντήρησης του χρέους.
Η δομή αυτή, προσθέτουν οι αξιωματούχοι, προσαρμόζεται για να προσελκύσει κράτη υπό γεωπολιτική πίεση -ιδιαίτερα εκείνα κοντά στη Ρωσία- καθώς οι φόβοι αυξάνονται για ανανέωση της επιθετικότητας από τη Μόσχα και την πιθανότητα αποχώρησης των αμερικανικών στρατευμάτων υπό την ηγεσία του Ντόναλντ Τραμπ.
Ωστόσο, παραμένουν κρίσιμα αναπάντητα ερωτήματα, όπως το ποιος θα είναι υπεύθυνος για τη διακυβέρνηση του προτεινόμενου θεσμού ή ποιος θα παίρνει τελικά τις αποφάσεις — μια κρίσιμη λεπτομέρεια δεδομένου του στόχου να λειτουργήσει εκτός του πεδίου δράσης της Επιτροπής.
Ωστόσο, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι το μόνο κράτος που εξετάζει εναλλακτικές λύσεις. Η Πολωνία, που κατέχει την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, ζήτησε από το δεξαμενή σκέψης Bruegel να συντάξει τη δική της εκδοχή μιας «τράπεζας επανεξοπλισμού», η οποία θα συζητηθεί σε ανεπίσημο δείπνο υπουργών Οικονομικών στο Βαρσοβία το Σάββατο.
«Αυτό δείχνει τη διάθεση να εξεταστεί ένας τέτοιος μηχανισμός», είπε δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ.
