Η προβατοτροφία είναι ο σημαντικότερος κλάδος της ελληνικής κτηνοτροφίας με μεγάλη κοινωνικοοικονομική και περιβαλλοντική σημασία που βρίσκεται διαχρονικά στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της πολιτείας αλλά και των επιμέρους περιφερειών.
Στη Θεσσαλία εκτρέφεται σημαντικός αριθμός προβάτων σε χιλιάδες εκμεταλλεύσεις που στηρίζουν με τα προϊόντα τους (γάλα και κρέας) τις σχετικές βιομηχανίες της Περιφέρειας αλλά και της χώρας συνολικά. Οι πρόσφατες θεομηνίες αλλά και οι ζωονόσοι είχαν σοβαρές επιπτώσεις στις προβατοτροφικές εκμεταλλεύσεις της Θεσσαλίας και σημαντικός αριθμός ζώων χάθηκαν ή θανατώθηκαν. Αρκετές προτάσεις έγιναν σχετικά με την αντιμετώπιση των απωλειών του ζωικού κεφαλαίου και υποδομών της κτηνοτροφικής δραστηριότητος στη Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Εντούτοις, ελάχιστη πρόοδος έχει σημειωθεί σε ότι αφορά στην ανασύσταση των εκτροφών αφού το βασικότερο πρόβλημα, πέρα από τα γραφειοκρατικά ζητήματα, είναι η εύρεση των κατάλληλων ζώων για τα οποία μονόδρομος είναι οι εισαγωγές κυρίως από τη Γαλλία και την Ισπανία. Το θέμα της διαθεσιμότητας του ζωικού υλικού στην Ελλάδα είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα.
Στην Ελλάδα υπάρχουν εγχώριες φυλές με μοναδικά χαρακτηριστικά σε ότι αφορά στην ποιότητα του παραγόμενου κρέατος και γάλακτος, οι οποίες είναι πολύ καλά προσαρμοσμένες στις κλιματικές συνθήκες και έχουν χαρακτηριστική ανθεκτικότητα σε νοσήματα. Εντούτοις, μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμία ουσιαστική προσπάθεια γενετικής βελτίωσης των εγχώριων φυλών, δεν υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με την παραγωγικότητά τους και οι όποιες μελέτες έγιναν βασίστηκαν μόνο σε φαινοτυπικά χαρακτηριστικά. Αποτέλεσμα ήταν να εκτοπιστούν σταδιακά οι εγχώριες φυλές από ζώα βελτιωμένων ξενικών φυλών από τη Γαλλία (Λακών) και την Ισπανία (Ασσαφ.Ε).
Με βάση τα παραπάνω η Περιφέρεια Θεσσαλίας ξεκίνησε μια διαβούλευση με ερευνητές από Ακαδημαϊκά και Ερευνητικά Ιδρύματα της χώρας καθώς και επιχειρήσεων και φορέων που δραστηριοποιούνται στο τομέα της Προβατοτροφίας ώστε να διερευνηθούν οι δυνατότητες αξιοποίησης του γενετικού υλικού των εγχώριων φυλών σε συνδυασμό με τις υφιστάμενες ξενικές φυλές που κυριαρχούν στις εκτροφές. Απώτερος στόχος είναι η δημιουργία νέων γενοτύπων που θα βασιστούν σε εγχώριες φυλές όπως η Θεσσαλική φυλή Καραγκούνικο που αποτελεί μία από τις καλύτερες ελληνικές φυλές, αλλά και η Φυλή προβάτων Μυτιλήνης που είναι η πολυπληθέστερη ελληνική φυλή. Από τις ξενικές φυλές στόχος είναι η χρησιμοποίηση της φυλής Λακών που αποτελεί την πλέον διαδεδομένη ξενική φυλή στις ελληνικές εκτροφές.
Η πρωτοβουλία αυτή δεν είναι εύκολη και βασίζεται σε μια μακροχρόνια στρατηγική που έχει καθορισμένα βήματα-στόχους.
- Το πρώτο και σημαντικότερο βήμα είναι να γίνει απογραφή και αξιολόγηση των διαθέσιμων στοιχείων σε ότι αφορά στα εκτρεφόμενα ζώα (εγχώριων και ξενικών φυλών) σε ατομικό επίπεδο και σε επίπεδο πληθυσμών εστιάζοντας σε φαινοτυπικά δεδομένα, γενεαλογικά αλλά και γονιδιωματικά, καθώς επίσης και σε διαχειριστικά στοιχεία σε επίπεδο εκτροφών.
- Το δεύτερο βήμα είναι να γίνει μια προκαταρκτική ανάλυση των διαθέσιμων φαινοτυπικών και γενεαλογικών στοιχείων ώστε να εξαχθούν αντικειμενικά συμπεράσματα σχετικά με τη διακύμανση, παραλλακτικότητα και κληρονομησιμότητα των χαρακτηριστικών των ζώων ώστε να υπάρξει μια βάση για τη γενετική αξιολόγηση κριαριών και προβατίνων αρχικά ανά φυλή και στη συνέχεια για τους γενότυπους που θα προκύψουν από σχήματα διασταυρώσεων.
- Το τρίτο βήμα, το οποίο θα εξαρτηθεί από τα αποτελέσματα των προηγούμενων είναι να γίνει προσδιορισμός του βελτιωτικού στόχου με ιεράρχηση και στάθμιση των χαρακτηριστικών των ζώων.
Με τον τρόπο αυτό θα δοθεί η δυνατότητα για την επιλογή γεννητόρων για διασταυρώσεις. Το τέταρτο και περισσότερο χρονοβόρο βήμα αυτής της στρατηγικής είναι η ανάπτυξη εναλλακτικών σεναρίων για διασταυρώσεις με τρεις άξονες
- Σχεδιασμός: σχήμα, αριθμός ζώων
- Εκτέλεση: συζεύξεις, γέννες, καταγραφή αποδόσεων
- Αξιολόγηση: επεξεργασία στοιχείων, γονιδιωματικός έλεγχος
Στόχος, της προσπάθειας αυτής είναι να παράγονται γεννήτορες (ζώα αντικατάστασης) με σημαντικά βελτιωμένη παραγωγικότητα, υψηλή προσαρμοστικότητα στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και αντοχή σε ασθένειες, χαρακτηριστικά που θα επιλέγονται με συνεχή γενοτυπικό έλεγχο και κατάλληλες διασταυρώσεις ώστε να επιτευχθεί σταθερότητα στα επιθυμητά χαρακτηριστικά στους απογόνους τους.
Στα πλαίσια αυτά, την Παρασκευή 7 Μαρτίου, στην έκθεση AgroThessaly, θα γίνει παρουσίαση του προτεινόμενου στρατηγικού πλαισίου με τα επιμέρους βήματα που προτείνονται. Η ομάδα εργασίας αποτελείται από ερευνητές από το Εργαστήριο Ζωικής Παραγωγής & Προστασίας Περιβάλλοντος, Τμήμα Κτηνιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Εργαστήριο Αναπαραγωγής και Γενετικής Βελτίωσης Παραγωγικών Ζώων, Τμήμα Γεωπονίας, Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος, τη Κλινική Μαιευτικής και Αναπαραγωγής του Τμήματος Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και το Τμήμας Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Τέλος, ενεργό συμμετοχή στη πρωτοβουλία αυτή έχει και η εταιρία «Κτηνοτροφική Μαγνησίας – Greek Family Farm».
