Η συζήτηση για το είδος της πυρκαγιάς στα Τέμπη και την ύπαρξη ή όχι ξυλόκιου εντείνεται, ιδιαίτερα μετά το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ. Το Crisis Monitor προσπαθεί να παρουσιάσει επιστημονικά δεδομένα για την κατάσταση συμβάλλοντας ενεργά στην καλύτερη κατανόηση της κατάστασης και τον περιορισμό των κινδύνων που απορρέουν από τη έλλειψη δεδομένων στον δημόσιο διάλογο.
Το Crisis Monitor παρουσιάζει σε προηγούμενο δημοσίευμα τον όγκο και τον τρόπο φόρτωσης ξυλόλιου σε τρένο. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι οι δύο μηχανές της εμπορικής αμαξοστοιχίας όπως και οι οδηγοί βρέθηκαν άθικτοι από τη φωτιά.
Όταν ξεσπάσει φωτιά σε σύγκρουση τρένου που μεταφέρει ξυλόλιο, σιλικονούχα έλαια, και υπάρχει πιθανότητα σπινθήρων από το σύστημα ηλεκτροκίνησης (25kV AC ή 3kV DC), τα χαρακτηριστικά της πυρκαγιάς μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα και σύνθετα. Ακολουθούν τα βασικά στοιχεία μιας τέτοιας φωτιάς:
Φάσεις Ανάφλεξης και Εξέλιξης της Πυρκαγιάς
Α. Έναρξη φωτιάς
Η φωτιά μπορεί να ξεκινήσει αν υπάρξει διαρροή ξυλόλιου ή σιλικονούχου ελαίου που αναφλέγεται από:
- Σπινθήρες από ηλεκτροφόρα καλώδια (π.χ. γραμμές ρεύματος του τρένου, ηλεκτρικές εκκενώσεις).
- Σύγκρουση μετάλλων (παραγωγή θερμού σημείου ή σπινθήρων).
- Υπερθέρμανση βαγονιών ή άλλου εξοπλισμού.
Β. Διάδοση φωτιάς
- Το ξυλόλιο είναι πολύ εύφλεκτο (Σημείο ανάφλεξης 25-32°C) και εξατμίζεται γρήγορα, σχηματίζοντας ατμούς που μπορούν να δημιουργήσουν εκρηκτικό μίγμα (1,1-7,1% στον αέρα).
- Τα σιλικονούχα έλαια έχουν υψηλότερο σημείο ανάφλεξης (τυπικά >150°C), αλλά καίγονται με πυκνό καπνό και σχηματίζουν λιπαρά υπολείμματα που καθιστούν τη φωτιά δύσκολη στην κατάσβεση.
- Αν η φωτιά φτάσει στις γραμμές ρεύματος, μπορεί να προκληθούν ηλεκτρικές εκκενώσεις, αυξάνοντας τη θερμότητα και το εύρος της πυρκαγιάς.
Χαρακτηριστικά Φλόγας & Θερμοκρασίας
| Υλικό | Σημείο Ανάφλεξης | Θερμοκρασία Καύσης | Χρώμα Φλόγας | Καπνός |
|---|---|---|---|---|
| Ξυλόλιο | 25-32°C | 980-1200°C | Κίτρινο-μπλε | Μέτριος |
| Σιλικονούχα έλαια | >150°C | 900-1100°C | Πορτοκαλί-κόκκινο | Πολύ Πυκνός |
| Ηλεκτρική Εκκένωση | ~2000°C (στιγμιαία) | 2500-3000°C | Γαλάζιο-λευκό | Καύση πλαστικών καλωδίων |
- Οι φλόγες του ξυλόλιου θα είναι επιθετικές και θα εξαπλώνονται γρήγορα.
- Οι φλόγες των σιλικονούχων ελαίων θα είναι πιο σταθερές αλλά θα παράγουν πυκνό, μαύρο καπνό.
- Οι ηλεκτρικές εκκενώσεις θα έχουν έντονο λευκό-μπλε φως και μπορούν να προκαλέσουν δευτερογενείς πυρκαγιές.
Τοξικότητα & Καπνός
Η καύση αυτών των υλικών παράγει τοξικά αέρια:
- Ξυλόλιο: Τολουόλιο, Βενζόλιο (καρκινογόνα), μονοξείδιο του άνθρακα (CO).
- Σιλικονούχα έλαια: Φορμαλδεΰδη, Διοξείδιο του Πυριτίου, Οξείδια του Άνθρακα.
- Ηλεκτρικές καλωδιώσεις: Φωσγένιο, Υδροχλώριο, Διοξίνες (πολύ τοξικά αν υπάρχουν PVC καλώδια).
Η φωτιά θα παράγει παχύ, μαύρο καπνό που μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αναπνευστική βλάβη ακόμα και σε χαμηλές συγκεντρώσεις.
Εκρήξεις & Φαινόμενα Backdraft
- Το ξυλόλιο μπορεί να δημιουργήσει ατμούς σε εκρηκτικά επίπεδα, ειδικά σε σήραγγες ή βαγόνια με κακό εξαερισμό.
- Αν υπάρξει καθυστέρηση στην είσοδο οξυγόνου και ξαφνική ανανέωση αέρα, μπορεί να δημιουργηθεί Backdraft (εκρηκτική αναζωπύρωση).
- Αν τα ηλεκτρικά καλώδια προκαλέσουν παρατεταμένες εκκενώσεις, υπάρχει κίνδυνος υπερθέρμανσης & θερμικού runaway (αυξανόμενη θερμοκρασία χωρίς έλεγχο).
Διάδοση και Επίδραση στο Περιβάλλον
- Η φωτιά μπορεί να εξαπλωθεί ταχύτατα αν υπάρχει άνεμος ή αν το τρένο μεταφέρει άλλα εύφλεκτα φορτία.
- Οι ατμοί και ο καπνός θα επηρεάσουν πολλές εκατοντάδες μέτρα γύρω από το συμβάν.
- Τοξική ρύπανση στο έδαφος και στα νερά: Αν διαρρεύσουν υπολείμματα σιλικονούχων ελαίων και ξυλόλιο, μπορεί να ρυπανθούν ποτάμια, λίμνες ή υπόγεια ύδατα.
Κατάσβεση και Μέτρα Αντιμετώπισης
| Υλικό | Προτεινόμενη Κατάσβεση | Ακατάλληλα Μέσα |
|---|---|---|
| Ξυλόλιο | Αφρός ΑFFF, CO₂, Ξηρή Σκόνη | Νερό (επικίνδυνο λόγω διασποράς) |
| Σιλικονούχα έλαια | Αφρός, Στερεές πυροσβεστικές σκόνες | Νερό υπό πίεση |
| Ηλεκτρικά καλώδια | CO₂, Ξηρή σκόνη | Νερό (κίνδυνος ηλεκτροπληξίας) |
- Πρώτη προτεραιότητα: Αποκοπή ηλεκτρικής τροφοδοσίας για να σταματήσουν οι εκκενώσεις.
- Αν δημιουργηθούν ατμοί ξυλόλιου, απαιτείται περιορισμός οξυγόνου με αφρό.
- Για σιλικονούχα έλαια, η χρήση στεγνών πυροσβεστικών μέσων είναι απαραίτητη, καθώς το νερό μπορεί να προκαλέσει διάσπαση του ελαίου και επέκταση της φωτιάς.
Συμπέρασμα
Μια φωτιά που περιλαμβάνει ξυλόλιο, σιλικονούχα έλαια και ηλεκτρικές εκκενώσεις θα έχει ταχύτατη εξάπλωση, υψηλή θερμοκρασία και έντονη τοξικότητα. Η πιο επικίνδυνη παράμετρος είναι η ανάμειξη των αναθυμιάσεων ξυλόλιου με σπινθήρες, που μπορεί να προκαλέσει εκρηκτική ανάφλεξη. Ηλεκτροπληξία, θερμική ακτινοβολία και τοξικός καπνός αυξάνουν τον κίνδυνο για διασώστες και πολίτες.
📌 Αν βρισκόταν κοντά κατοικημένη περιοχή, θα απαιτούνταν εκκένωση λόγω των τοξικών καυσαερίων και του κινδύνου εκρήξεων.
