Αφού όλα απέτυχαν και ο Νετανιάχου επιμένει στον εκτοπισμό των Παλαιστινίων σε άλλες αραβικές χώρες, ο Τραμπ επιχείρησε να προσεγγίσει το Μεσανατολικό με τη λογική its all business, κάνοντας λόγο για ανάληψη του ελέγχου της Γάζας από τις ΗΠΑ και την ανοικοδόμησή της ως μια νέα Ριβιέρα, προκαλώντας αντιδράσεις.
Η κοινή συνέντευξη Τύπου Τραμπ – Νετανιάχου από τον Λευκό Οίκο απέδειξε ότι ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ θα κάνει ό,τι μπορεί για να τιμήσει τις προσωπικές του συμφωνίες που τον εξέλεξαν, κι όταν ειλικρινώς αποτύχει θα κάνει ότι ξέρει καλύτερα: Business στα συντρίμμια.
Μπορεί σε πολλούς να ακούστηκε γελοίο, σε άλλους τρομακτικό και για τους Παλαιστίνιους να ήταν ακατάληπτο, ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ -που έχουν ξεκαθαρίσει ότι περιορίζουν τον διεθνή τους ρόλο- αντιλαμβάνεται το Μεσανατολικό ως ένα real estate project. Ναι, η διεθνής γεωπολιτική έχει γίνει σουρεάλ. Όχι, ο Τραμπ δεν τρολάριζε τον Νετανιάχου, ήταν από τις λίγες φορές που ο Μπίμπι ένιωσε… μάλλον mainstream και πιο λογικός σε συναντήσεις του με ξένους ηγέτες.
Από τις αντιδράσεις του Νετανιάχου κατά την ομιλία του Τραμπ, φαίνεται ότι ο πρωθυπουργός του Ισραήλ ήξερε το θέμα, αλλά δεν περίμενε ο Τραμπ να το θέσει τόσο απροκάλυπτα δημοσίως. Ο Νετανιάχου ήταν σαφής λέγοντας: “Αξίζει να το εξετάσουμε σοβαρά”. Προφανώς και γνωρίζει ότι οι προτάσεις Τραμπ μπορεί να είναι αιτία για γενικευμένη αναταραχή, ωστόσο, από την μετάβαση από την ικανοποίηση στην αμηχανία φαίνεται ότι να σκεφτόταν “θα ήταν ωραίο αυτή τη φορά να την ξεκινήσουν οι ΗΠΑ και το Ισραήλ να κάνει τον μεσολαβητή”…
Οι δηλώσεις Τραμπ
Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να πάρουν τον έλεγχο της κατεστραμμένης Λωρίδας της Γάζας, να μεταφέρουν τους κατοίκους της σε άλλες χώρες και να την ξαναχτίσουν ως μια νέα «Ριβιέρα» – μια πρόταση που έρχεται σε αντίθεση με την περίπλοκη ιστορία των ΗΠΑ στην περιοχή και που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τη Σαουδική Αραβία.
«Οι ΗΠΑ θα αναλάβουν τη Γάζα», δήλωσε ο Τραμπ την Τρίτη κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στον Λευκό Οίκο, πλάι στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου. «Θα την έχουμε υπό την κατοχή μας και θα είμαστε υπεύθυνοι για την απομάκρυνση όλων των επικίνδυνων βομβών που δεν έχουν εκραγεί, καθώς και των υπόλοιπων όπλων που βρίσκονται εκεί».
Ο Τραμπ, που για χρόνια ασκούσε κριτική στους «αιώνιους πολέμους» των ΗΠΑ, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ανάπτυξης αμερικανικών στρατευμάτων στην περιοχή, δηλώνοντας ότι θα κάνει «ό,τι είναι απαραίτητο». Επεσήμανε, μάλιστα, ότι βλέπει την αμερικανική παρουσία στη Γάζα ως μια «μακροπρόθεσμη ιδιοκτησιακή θέση».
Σφοδρές αντιδράσεις στη Μέση Ανατολή
Η πρώτη αντίδραση στον αραβικό κόσμο ήταν αρνητική.
Η Σαουδική Αραβία επανέλαβε τη στήριξή της στη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ και απέρριψε «οποιαδήποτε παραβίαση των νόμιμων δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού, είτε μέσω της ισραηλινής εποικιστικής πολιτικής, της προσάρτησης εδαφών ή της προσπάθειας εκδίωξης των Παλαιστινίων από την πατρίδα τους».
Η ταχεία αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας υποδηλώνει την ευρύτερη αρνητική στάση του αραβικού κόσμου. Προτού διατυπώσει αυτή την πρόταση, ο Τραμπ είχε ήδη δεχθεί αντιδράσεις από την Αίγυπτο, την Ιορδανία, τον Αραβικό Σύνδεσμο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ και την Παλαιστινιακή Αρχή. Όταν ρωτήθηκε για την προηγούμενη άρνηση της Ιορδανίας να δεχθεί περισσότερους πρόσφυγες, ο Τραμπ συνέκρινε την κατάσταση με τη Βενεζουέλα, η οποία πρόσφατα συμφώνησε να δεχθεί πίσω απελαθέντες από τις ΗΠΑ, μετά από έναν χρόνο άρνησης.
Ο Δημοκρατικός γερουσιαστής των ΗΠΑ, Κρις Βαν Χόλεν, μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων, χαρακτήρισε την πρόταση του Τραμπ ως «εθνοκάθαρση με άλλο όνομα».
Ο Νετανιάχου«φούσκωσε» το Εγώ του Τραμπ
Καμία από τις αντιδράσεις δεν φαίνεται να αποτρέπει τον Τραμπ. Συνεχίζοντας να επεξηγεί το όραμά του στη συνέντευξη Τύπου, μίλησε για την πλήρη κατεδάφιση της Γάζας και την πρόσληψη χιλιάδων ανθρώπων για την ανοικοδόμησή της. Ο Νετανιάχου στεκόταν λίγα μέτρα μακριά, παρακολουθώντας τον, με έκφραση άλλοτε αμήχανη και άλλοτε ενθουσιώδη, χωρίς να εκφράζει κάποια ένσταση.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός επαίνεσε τον Τραμπ για τον «ανώτερο» τρόπο σκέψης του.
«Μιλάμε γι’ αυτό, το εξετάζει με την ομάδα του και το προσωπικό του. Πιστεύω πως είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει την ιστορία», είπε ο Νετανιάχου. «Αξίζει να το διερευνήσουμε σοβαρά».
«Το σχέδιο της Γάζας δεν λειτούργησε»
«Κοιτάξτε, το θέμα της Γάζας δεν λειτούργησε», είπε ο Τραμπ νωρίτερα στο Οβάλ Γραφείο. «Πιστεύω ότι πρέπει να βρουν ένα νέο, όμορφο κομμάτι γης, να βρούμε επενδυτές να χρηματοδοτήσουν την κατασκευή του και να το μετατρέψουμε σε έναν όμορφο και κατοικήσιμο τόπο, όπου θα μπορούν να ζουν ευτυχισμένοι».
Αυτό το όραμα, όμως, δεν είναι κοινώς αποδεκτό.
«Κάθε στοιχείο της πρότασής του είναι εξαιρετικά προβληματικό και θα προκαλούσε τεράστια αποσταθεροποίηση», δήλωσε ο Khaled Elgindy, ερευνητής στο Κέντρο Αραβικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Georgetown και συγγραφέας του βιβλίου Blind Spot: America and the Palestinians, from Balfour to Trump.
Ο Elgindy τόνισε ότι ο Τραμπ μοιάζει να σκέφτεται περισσότερο ως κτηματομεσίτης παρά ως πρόεδρος, προσθέτοντας: «Είναι προφανές ότι δεν συζήτησε με κανέναν Παλαιστίνιο προτού καταλήξει σε αυτές τις ιδέες».
Out of the box… (the cat is)
Στην πρόταση του Τραμπ δεν υπήρχε καμία αναφορά στη λύση των δύο κρατών που οι ΗΠΑ στήριζαν για δεκαετίες, ούτε στη συνεχή άρνηση των αραβικών κρατών να δεχτούν περισσότερους Παλαιστίνιους πρόσφυγες.
Επίσης, αγνόησε τη μακρά και αμφιλεγόμενη παρουσία των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, από τους πολέμους στο Ιράκ που συνέβαλαν στην ανάδυση του Ισλαμικού Κράτους μέχρι τη βομβιστική επίθεση του 1983 στους στρατώνες των Αμερικανών πεζοναυτών στη Βηρυτό, που προκάλεσε τον θάνατο περισσότερων από 300 ατόμων και ανάγκασε τον τότε πρόεδρο Ρόναλντ Ρίγκαν να αποσύρει τις δυνάμεις των ΗΠΑ από τον Λίβανο.
Αν και πολλοί θα έλεγαν ότι πρόκειται για “out of the box thinking, μάλλον πρόκειται για το “the cat is out of the box”, μια στιγμή που ακόμη και οι φίλοι του Τραμπ αντιλαμβάνονται ότι οι αντιλήψεις του είναι ακραίες ακόμη και για τους ακραίους.
Εγγενείς αντιφάσεις
Παρά τις προηγούμενες τοποθετήσεις του υπέρ μιας πιο απομονωτικής εξωτερικής πολιτικής, το νέο σχέδιο του Τραμπ δείχνει μια στροφή προς έναν επεκτατικό αμερικανικό ρόλο, παρόμοιο με τις δηλώσεις του για αγορά της Γροιλανδίας, ανάκτηση της Διώρυγας του Παναμά και ένταξη του Καναδά στις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Δεν έχει τα μέσα ή τα εργαλεία να υλοποιήσει τις ιδέες του», δήλωσε ο Brian Katulis, πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ. «Είναι απλώς μια ακόμα δήλωση που προκαλεί αντιδράσεις και συζητήσεις, αλλά δεν οδηγεί πουθενά».
Ο Τραμπ δήλωσε ότι σκοπεύει να επισκεφθεί σύντομα το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και τη Γάζα, και ότι πολλές χώρες με «ανθρωπιστικό πνεύμα» τον στηρίζουν.
«Υπάρχουν πολλές χώρες που θέλουν να το κάνουν αυτό, να δημιουργήσουν νέες δομές όπου οι 1,8 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι της Γάζας θα ζήσουν μια όμορφη ζωή», ανέφερε.
