Δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί το ύψος των πόρων της ΕΕ που χρησιμοποίησαν τα κράτη μέλη προκειμένου να προβούν στην ψηφιοποίηση των εθνικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης. Αυτό είναι το εύρημα της νέας έκθεσης ελέγχου που δημοσίευσε το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ).
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το ΕΕΣ όσον αφορά στη συνολική ψηφιακή ωριμότητα η βαθμολογία της Ελλάδας ανέρχεται σε 62% με το Λουξεμβούργο (95%), τη Μάλτα (95%) και την Εσθονία (92%) να λαμβάνουν την υψηλότερη βαθμολογία, ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ-27 είναι στο 70%
Λίγο κάτω από τη βάση βρίσκεται η Ελλάδα και στον δείκτη ηλεκτρονικής υγείας της ψηφιακής δεκαετίας, με βαθμολογία 74 από 79 που είναι ο μέσος όρος.
Αξίζει, όμως να επισημάνουμε ότι η κατάσταση στην Ελλάδα έχει βελτιωθεί 9 μονάδες στη συγκριτική αξιολόγηση για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση – γεγονός της ζωής: υγεία και 10 θέσεις στον δείκτη ηλεκτρονικής υγείας της ψηφιακής δεκαετίας.
Αναλυτικά, όπως αναφέρεται στην έρευνα του ΕΕΣ, κατά τις περιόδους προγραμματισμού 2014–2020 και 2021–2027, προγραμματίστηκαν για τον σκοπό αυτό 2,4 δισ. ευρώ στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής και ακόμη 13,6 δισ. ευρώ μέσω του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) που συγκροτήθηκε σε συνέχεια της πανδημίας COVID–19. Πρόσθετη χρηματοδότηση ήταν επίσης διαθέσιμη μέσω άλλων προγραμμάτων. Ωστόσο, ορισμένα κράτη μέλη αντιμετώπισαν δυσκολίες τόσο κατά την υποβολή αίτησης για ενωσιακή στήριξη όσο και κατά τη χρήση της, λόγω του πόσο πολύπλοκη ήταν η πρόσβαση στα διάφορα χρηματοδοτικά προγράμματα.
Η πανδημία COVID-19 έφερε έντονα στο προσκήνιο την ανάγκη για ψηφιακές τεχνολογίες με στόχο την παροχή υγειονομικής περίθαλψης («ηλεκτρονική υγεία») στην ΕΕ. Επιτακτικότερη έγινε και η ανάγκη για συντονισμό και καλύτερες ροές δεδομένων σχετικών με την υγεία σε ολόκληρη την Ένωση. Αν και καθ’ ύλην αρμόδια για τις πολιτικές στον τομέα της υγείας και την οργάνωση και την παροχή υπηρεσιών υγείας και ιατρικής περίθαλψης παραμένουν τα κράτη μέλη, ο ρόλος της ΕΕ είναι να υποστηρίζει τις σχετικές δράσεις.
«Τα κονδύλια της ΕΕ για την ψηφιοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης διοχετεύτηκαν μέσω διαφόρων προγραμμάτων των οποίων η διαχείριση ανήκει σε διαφορετικές υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και που διέπονται από ειδικούς κανόνες και διαφορετικές κάθε φορά ρυθμίσεις διαχείρισης», δήλωσε η Joëlle Elvinger, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για τον έλεγχο. «Επόμενο ήταν ορισμένα κράτη μέλη να δυσκολευτούν να εντοπίσουν τα διαθέσιμα ενωσιακά κονδύλια, ενώ βρήκαν εμπόδια και κατά την υποβολή των αιτήσεων χρηματοδότησης».
Το ΕΕΣ διαπίστωσε ότι η Επιτροπή παρείχε συνολικά αποτελεσματική στήριξη και καθοδήγηση και ότι τα έργα που έλεγξε στις επιλεγμένες χώρες (Ισπανία, Μάλτα και Πολωνία) συνέβαλαν στην ψηφιοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης. Για παράδειγμα, ένα έργο ήταν εστιασμένο στη βελτίωση της εξ αποστάσεως παρακολούθησης χρόνιων παθήσεων, ενώ ένα άλλο συντέλεσε στη δημιουργία εθνικής πλατφόρμας ηλεκτρονικής υγείας, καθώς και στην ψηφιοποίηση νοσοκομείων και τη σύνδεσή τους με την εθνική πλατφόρμα.
Στην έκθεση ελέγχου επισημαίνονται παράλληλα και διάφορα προβλήματα. Τα κράτη μέλη αντιμετώπισαν εμπόδια κατά τη χρήση των ενωσιακών κονδυλίων, καλούμενα να διαλέξουν από πολλές και περίπλοκες επιλογές χρηματοδότησης και ερχόμενα αντιμέτωπα με ανεπαρκή διοικητική ικανότητα και δυσκολίες στη διασφάλιση εθνικής συγχρηματοδότησης. Το ΕΕΣ διαπίστωσε επίσης ότι ούτε η Επιτροπή ούτε τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν ολοκληρωμένη εικόνα των κονδυλίων της ΕΕ που χρησιμοποιήθηκαν για έργα που είχαν ως αντικείμενο την ψηφιοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης.
Η Επιτροπή παρακολουθεί την πρόοδο που έχει σημειωθεί ως προς την ψηφιοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης στο πλαίσιο του προγράμματος πολιτικής 2030 «Ψηφιακή Δεκαετία» μέσω της συγκριτικής αξιολόγησης για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση (από το 2022) και του δείκτη ηλεκτρονικής υγείας της ψηφιακής δεκαετίας (από το 2023). Οι δείκτες αυτοί βασίζονται σε διαφορετικές μεθοδολογίες και εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς, καλύπτουν όμως παρόμοιες πτυχές της πρόσβασης σε ηλεκτρονικά μητρώα υγείας. Ο έλεγχος ανέδειξε ορισμένες αδυναμίες στον τομέα αυτό, που είχαν να κάνουν, για παράδειγμα, με την ακρίβεια των πληροφοριών και τη μεθοδολογία βαθμολόγησης.
Το ΕΕΣ συνιστά στην Επιτροπή να βελτιώσει, μέχρι το 2026, όχι μόνο την ακρίβεια των πληροφοριών που παρέχει στα ενδιαφερόμενα μέρη αλλά και την από μέρους της αναφορά στοιχείων σχετικά με τη χρήση των κονδυλίων της ΕΕ για την ψηφιοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης στο πλαίσιο των διαφόρων χρηματοδοτικών προγραμμάτων.
Σημειώνεται ότι η ΕΕ προωθεί την ψηφιοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης εδώ και περισσότερα από 20 χρόνια, κυρίως λαμβάνοντας «ήπια» μέτρα, όπως η σύσταση δράσεων ή ο καθορισμός μη δεσμευτικών στόχων. Η κρίση της COVID-19 οδήγησε στην ενίσχυση του πλαισίου πολιτικής της ΕΕ στον τομέα αυτό με την έκδοση δεσμευτικών αποφάσεων και κανονισμών.
Το 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποίησε δημόσια διαβούλευση σχετικά με την πρωτοβουλία της ΕΕ για έναν ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για την υγεία. Το δικαίωμα πρόσβασης στα δεδομένα υγείας σε ηλεκτρονική μορφή θεωρήθηκε σημαντικό από το 88 % των συμμετεχόντων. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο για την ψηφιακή δεκαετία που δημοσιεύθηκε το 2023, η μεγάλη πλειονότητα όσων απάντησαν (76 %) αναμένει ότι, μέχρι το 2030, οι ψηφιακές τεχνολογίες θα επηρεάσουν καθοριστικά την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης ή την παροχή τέτοιων υπηρεσιών (π.χ. τηλεϊατρική και τεχνητή νοημοσύνη για τη διάγνωση ασθενειών), μεταξύ άλλων και σε χώρες της ΕΕ στις οποίες δεν διαμένουν οι ασθενείς.
Η ειδική έκθεση 25/2024, με τίτλο «Ψηφιοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης: Συνολικά αποτελεσματική η στήριξη της ΕΕ προς τα κράτη μέλη, υπάρχουν όμως δυσκολίες στη χρήση των ενωσιακών κονδυλίων» είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο του ΕΕΣ. Τα ευρήματά της έρχονται να προστεθούν σε αυτά της ειδικής έκθεσης που δημοσίευσε το ΕΕΣ το 2019 σχετικά με τις δράσεις της ΕΕ στον τομέα της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης, σύμφωνα με τα οποία, παρά την πρόοδο που σημειώθηκε όσον αφορά την ενημέρωση των πολιτών της ΕΕ σχετικά με τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη, σε ορισμένες περιπτώσεις η πρόσβαση στις εν λόγω πληροφορίες παρέμενε δυσχερής.
