Μπορεί το πολιτικό προσωπικό και οι θεσμικοί παράγοντες της ΕΕ να αποφεύγει να μιλήσουν δημοσίως για το Trump-Effect, δηλαδή τις επιπτώσεις για την ΕΕ ενδεχόμενης εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, στο παρασκήνιο όμως οι διεργασίες είναι έντονες και έχουν ήδη κορυφωθεί.
Η Ευρώπη ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει αυτό που περιγράφεται ως Απειλή-Τραμπ ή Trump – Effect, με την ΕΚΤ να αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο ως συμπαγής και υπερεθνικός σχηματισμός, με αυτονομία και ευρεία δυνατότητα λήψης εκτελεστικών αποφάσεων.
Με τον Ντόναλντ Τραμπ να βρίσκεται σε ισχυρή θέση, μια πιθανή δεύτερη θητεία του δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους, ιδιαίτερα μέσω προστατευτισμού στο εμπόριο, μεταβολών στο συνάλλαγμα και αυξημένων δαπανών ασφαλείας. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), με επικεφαλής την Κριστίν Λαγκάρντ, έχει εκφράσει ανησυχίες για αυτές τις πιθανές απειλές και αναπτύσσει στρατηγικές παρασκηνιακά, προετοιμάζοντας γρήγορες ενέργειες σε περίπτωση που η διακυβέρνηση Τραμπ υλοποιηθεί.
Trump Effect: Οικονομικοί κίνδυνοι
- Προστατευτισμός στο Εμπόριο και Επιπτώσεις από Δασμούς:
- Προτεινόμενοι Δασμοί: Ο Τραμπ έχει υποσχεθεί εκτεταμένους δασμούς, με σχέδια για επιβολή 10% στους ευρωπαϊκούς εισαγωγικούς φόρους και έως 60% στα κινεζικά προϊόντα. Τέτοια μέτρα θα πλήξουν την πυρήνα της εξαγωγικής οικονομίας της Ευρώπης, προκαλώντας πιθανώς εμπορικό πόλεμο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αντίποινα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το εμπόριο μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ αξίζει πάνω από ένα τρισεκατομμύριο ευρώ ετησίως, και οποιαδήποτε διαταραχή θα μπορούσε να επιβραδύνει την ανάπτυξη σε τομείς που εξαρτώνται από το διατλαντικό εμπόριο.
- Επίπτωση σε Κύριους Τομείς: Οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες που έχουν ήδη υποστεί δασμούς από τις ΗΠΑ, όπως ο τομέας ελαιόλαδου της Ισπανίας και η γερμανική βιομηχανία μηχανημάτων, θα αντιμετωπίσουν νέες πιέσεις. Οι δασμοί του Τραμπ στο ισπανικό ελαιόλαδο το 2018 προκάλεσαν πτώση 70% στις εξαγωγές στις ΗΠΑ, δείχνοντας τις επιπτώσεις που θα μπορούσαν να έχουν οι περιορισμοί στο εμπόριο στις ευρωπαϊκές γεωργικές και βιομηχανικές εξαγωγές, αν επιβληθούν παρόμοιοι δασμοί.
- Δίλημμα Πολιτικής της ΕΚΤ: Οι αυξήσεις τιμών που σχετίζονται με δασμούς θα ενισχύσουν τις πιέσεις πληθωρισμού στην Ευρώπη, ενώ η πιθανή ενδυνάμωση του δολαρίου λόγω των δασμών και των φορολογικών περικοπών στις ΗΠΑ θα ασκήσει πίεση στο ευρώ. Αναλυτές της Goldman Sachs εκτιμούν ότι το ευρώ θα μπορούσε να υποτιμηθεί από 3% έως 10% υπό αυτές τις συνθήκες, μειώνοντας την αγοραστική δύναμη των Ευρωπαίων και αυξάνοντας τις τιμές εισαγωγής. Σε αυτό το σενάριο, η ΕΚΤ ίσως αναγκαστεί να μειώσει τα επιτόκια για να τονώσει την ανάπτυξη, δημιουργώντας μια σημαντική πολιτική διαφορά με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και περαιτέρω αποδυνάμωση του ευρώ.
- Δαπάνες Ασφαλείας και Το Βάρος του ΝΑΤΟ:
- Μετατόπιση Κόστους Άμυνας: Ο Τραμπ έχει προηγουμένως πιέσει τους συμμάχους του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις δαπάνες για την άμυνα και υπαινίχθηκε μείωση της δέσμευσης των ΗΠΑ στο εξωτερικό. Εάν οι ΗΠΑ μειώσουν την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία, οι ευρωπαϊκές χώρες θα χρειαστεί να καλύψουν το κενό, επιδεινώνοντας τις δημοσιονομικές πιέσεις σε χώρες που ήδη αντιμετωπίζουν αυξημένο χρέος μετά την πανδημία. Αναλυτές της UBS προτείνουν ότι υπό τον Τραμπ, η Ευρώπη ίσως χρειαστεί να επιταχύνει τις αυξήσεις στις δαπάνες άμυνας, ενώ μια διακυβέρνηση Χάρις θα μπορούσε να προσφέρει πιο σταδιακές προσαρμογές.
- Γεωπολιτικές Επιπτώσεις: Η οικονομία της Ευρώπης θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ευρύτερη αποσταθεροποίηση εάν η μειωμένη αμερικανική δέσμευση ενθαρρύνει παράγοντες όπως η Ρωσία, αυξάνοντας τις ανησυχίες για την ασφάλεια και πιθανόν απαιτώντας ανακατανομή πόρων προς την άμυνα αντί για πρωτοβουλίες οικονομικής ανάπτυξης. Αυτό το περιβάλλον θα μπορούσε να προκαλέσει μεταβλητότητα στις ευρωπαϊκές χρηματοπιστωτικές αγορές, αποθαρρύνοντας τις ξένες επενδύσεις και αυξάνοντας την πίεση στην ΕΚΤ για υποστήριξη της σταθερότητας.
- Μεταβλητότητα Συναλλάγματος και Σταθερότητα του Ευρώ:
- Απόκλιση Δολαρίου-Ευρώ: Οι προτεινόμενοι δασμοί του Τραμπ, σε συνδυασμό με πιθανές φορολογικές περικοπές, θα μπορούσαν να ενισχύσουν το δολάριο, δημιουργώντας ένα σημαντικό χάσμα με το ευρώ. Η ΕΚΤ ίσως χρειαστεί να εξετάσει τη μείωση επιτοκίων για να τονώσει την ανάπτυξη, γεγονός που, σε συνδυασμό με την ενδυνάμωση του δολαρίου, θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική υποτίμηση του ευρώ. Αναλυτές της ING προειδοποιούν ότι η ισχυρή αντίδραση του δολαρίου ενδέχεται να συμβάλει στην αύξηση της μεταβλητότητας του ευρώ.
- Επίδραση στον Πληθωρισμό και Κόστος Εισαγωγών: Ένα υποτιμημένο ευρώ θα μπορούσε να αυξήσει το κόστος εισαγωγών για τις χώρες της Ευρωζώνης, περιπλέκοντας τις προσπάθειες της ΕΚΤ να ελέγξει τον πληθωρισμό. Οι εκτιμήσεις της Goldman Sachs δείχνουν ότι σε περίπτωση νίκης του Τραμπ, η ΕΚΤ θα μπορούσε να υιοθετήσει μια “ευνοϊκή” θέση, μειώνοντας πιθανότατα τα επιτόκια κατά περίπου 40 μονάδες βάσης.
Τακτικές και Στρατηγικές Προετοιμασίες της ΕΚΤ
Απέναντι σε αυτούς τους πιθανούς κινδύνους, η ΕΚΤ προετοιμάζει ήδη το πλαίσιο πολιτικής και τις εσωτερικές στρατηγικές της για να διαχειριστεί τα πιθανά αποτελέσματα των εκλογών των ΗΠΑ. Η Κριστίν Λαγκάρντ έχει εκφράσει έντονα την αντίθεσή της σε μέτρα προστατευτισμού και πραγματοποιεί προσαρμογές στις διαδικασίες για να επιταχύνει τη λήψη αποφάσεων και να αυξήσει την ευελιξία της ΕΚΤ.
- Συντονισμός Πολιτικής και Διπλωματία:
- Δημόσια Θέση για το Εμπόριο και το Ελεύθερο Εμπόριο: Η Λαγκάρντ έχει υπογραμμίσει δημόσια τις ιστορικές αποτυχίες των προστατευτικών μέτρων, αναφέροντας ότι συχνά επιβαρύνουν την ανάπτυξη αντί να την ενισχύουν. Έχει ζητήσει από τις ΗΠΑ να λάβουν υπόψη τις ευρύτερες επιπτώσεις της εμπορικής τους πολιτικής, λέγοντας ότι «οι περίοδοι περιορισμών και φραγμών δεν ήταν περίοδοι ευημερίας».
- Συναντήσεις Υψηλού Επιπέδου: Για την αντιμετώπιση των αναμενόμενων προκλήσεων, η ΕΚΤ έχει οργανώσει κλειστές συνεδριάσεις για να συντονίσει μια συνεκτική απάντηση μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης.
- Εσωτερικές Προσαρμογές της ΕΚΤ:
- Πρωτόκολλα Πρώιμης Λήψης Αποφάσεων: Η Λαγκάρντ έχει προσαρμόσει το πλαίσιο διαδικασιών της ΕΚΤ για την επίσπευση των συζητήσεων πολιτικής. Από τον Ιανουάριο, οι συνεδριάσεις του Συμβουλίου για τα επιτόκια θα προηγούνται από δείπνα το βράδυ της Τρίτης, επιτρέποντας πιο προληπτικές στρατηγικές. Αυτή η διαρθρωτική αλλαγή ενισχύει την ικανότητα της ΕΚΤ να ανταποκρίνεται γρήγορα.
- Παρακολούθηση Οικονομικών Δεικτών και Συναισθημάτων της Αγοράς:
- Διπλωμάτες Χρηματοοικονομικών και Ομάδες Κλειστών Θυρών: Οι εκπρόσωποι της ΕΚΤ έχουν δημιουργήσει εσωτερικές ομάδες για την ανάλυση του τρόπου με τον οποίο η ΕΕ θα επηρεαστεί από τα αποτελέσματα των εκλογών των ΗΠΑ.
Μακροπρόθεσμη Προοπτική και Στρατηγικές Επιπτώσεις
Η απάντηση της ΕΚΤ σε μια πιθανή διακυβέρνηση Τραμπ θα επικεντρωθεί στη διαχείριση της σταθερότητας του συναλλάγματος, στην υποστήριξη της ανάπτυξης εν μέσω πιέσεων προστατευτισμού και στην άμβλυνση των κινδύνων που σχετίζονται με αυξημένες αμυντικές δαπάνες.
