Στην Ελλάδα, τα τελευταία 10 χρόνια, έχουν σημειωθεί αρκετά περιστατικά θανάτων και ζημιών λόγω κεραυνών, ιδιαίτερα σε αγροτικές και ημιαστικές περιοχές. Οι κεραυνοί προκαλούν συχνά πυρκαγιές, ζημιές σε υποδομές και τραυματισμούς, με τα πιο πρόσφατα περιστατικά να περιλαμβάνουν τον θάνατο ζώων σε κτηνοτροφικές μονάδες, όπως το περιστατικό στη Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας, και τραυματισμούς ανθρώπων.
Τί λένε οι επιστήμονες για τους κεραυνούς στην Ελλάδα
Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες με τη μεγαλύτερη συχνότητα κεραυνών στην Ευρώπη, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Σύμφωνα με μελέτες, η χώρα καταγράφει περίπου 2-4 κεραυνούς ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ετησίως, με περιοχές όπως η κεντρική και βόρεια Ελλάδα να εμφανίζουν ιδιαίτερα υψηλή πυκνότητα. Τα συστήματα καταγραφής, όπως το σύστημα Zeus του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, παρακολουθούν τη δραστηριότητα των κεραυνών, συμβάλλοντας στη βελτίωση των προγνωστικών μοντέλων.
Στην Ελλάδα, η κεραυνική δραστηριότητα καταγράφεται και παρακολουθείται από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών μέσω του συστήματος Zeus και του προγράμματος TALOS, που συλλέγουν δεδομένα για τη συχνότητα και ένταση των κεραυνών. Τα στατιστικά δείχνουν ότι κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 100.000 έως 150.000 κεραυνοί. Τους καλοκαιρινούς μήνες, κυρίως τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, σημειώνεται η κορύφωση της δραστηριότητας, με τον Ιούνιο να αντιπροσωπεύει το 25% του ετήσιου αριθμού κεραυνών και τον Ιούλιο το 20%.
137.000 κεραυνοί λόγω της Θάλειας
Για παράδειγμα, το 2020 καταγράφηκαν περίπου 137.000 ηλεκτρικές εκκενώσεις, με την πιο έντονη δραστηριότητα να σημειώνεται τον Αύγουστο κατά την κακοκαιρία “Θάλεια”, όπου εντοπίστηκαν 10.000 κεραυνοί σε ένα μόνο 24ωρο. Η πυκνότητα των κεραυνών είναι υψηλότερη στις ηπειρωτικές περιοχές την άνοιξη και το καλοκαίρι, ενώ το φθινόπωρο και τον χειμώνα η δραστηριότητα μειώνεται, μετατοπιζόμενη κυρίως στις θαλάσσιες περιοχές, λόγω των ψυχρών μετώπων που διασχίζουν το Αιγαίο.
Η κλιματική αλλαγή ενδέχεται να αυξήσει την κεραυνική δραστηριότητα, καθώς οι υψηλότερες θερμοκρασίες οδηγούν σε μεγαλύτερη αστάθεια της ατμόσφαιρας, δημιουργώντας τις συνθήκες για περισσότερες καταιγίδες και, κατ’ επέκταση, κεραυνούς.
Πάνω από 19.000 κεραυνοί σε 24 ώρες
Τα πιο πρόσφατα στατιστικά για τη δραστηριότητα κεραυνών στην Ελλάδα δείχνουν έντονη αύξηση, ιδιαίτερα κατά την περίοδο των καταιγίδων και των ακραίων καιρικών φαινομένων. Τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 2024, καταγράφηκαν πάνω από 19.000 κεραυνοί σε διάστημα μόλις 24 ωρών κατά την κακοκαιρία “Κλεοπάτρα”. Οι περιοχές που επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν τα νησιά του Ιονίου, η Ήπειρος, η Στερεά Ελλάδα και η Θεσσαλία. Αυτή η έντονη δραστηριότητα είναι ενδεικτική των ακραίων κλιματικών συνθηκών που παρατηρούνται συχνότερα τα τελευταία χρόνια.
Κατά μέσο όρο, τους καλοκαιρινούς μήνες, και ιδιαίτερα τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, η Ελλάδα δέχεται περίπου το 45% των ετήσιων κεραυνών, με τους μήνες αυτούς να αποτελούν την περίοδο της μέγιστης κεραυνικής δραστηριότητας. Το 2023, η χώρα βίωσε επίσης έντονες καταιγίδες, με την Αττική να καταγράφει πάνω από 700 κεραυνούς σε μια μέρα τον Ιούλιο.
Αυτά τα φαινόμενα συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας προκαλεί μεγαλύτερη ατμοσφαιρική αστάθεια, ευνοώντας την εμφάνιση ισχυρών καταιγίδων και κεραυνών.
Πιθανές αλλαγές μοτίβου εμφάνισης
Τα τελευταία χρόνια έχουν παρατηρηθεί κάποιες μεταβολές στα μοτίβα εμφάνισης των κεραυνών. Οι ερευνητές σημειώνουν αύξηση της συχνότητας και της έντασης των φαινομένων, κάτι που αποδίδεται εν μέρει στις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι θερμοκρασίες που αυξάνονται οδηγούν σε μεγαλύτερη ατμοσφαιρική αστάθεια, γεγονός που συμβάλλει στη δημιουργία ισχυρών καταιγίδων και αυξημένης κεραυνικής δραστηριότητας.
Συσχέτιση με την Κλιματική Αλλαγή
Η κλιματική αλλαγή φαίνεται να επηρεάζει άμεσα τη συχνότητα και την ένταση των καταιγίδων, και κατά συνέπεια των κεραυνών. Μελέτες δείχνουν ότι οι πιο ζεστοί και υγροί ατμοσφαιρικοί όροι, που προκαλούνται από την αύξηση της θερμοκρασίας της γης, ευνοούν την ανάπτυξη ισχυρότερων καταιγίδων και την παραγωγή περισσότερων κεραυνών. Παράλληλα, το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής έχει συνδεθεί με μετατοπίσεις στα γεωγραφικά μοτίβα των καιρικών φαινομένων, κάτι που μπορεί να αυξήσει την έκθεση περιοχών της Ελλάδας σε κεραυνική δραστηριότητα.
Συνολικά, η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων και των κεραυνών είναι θέμα ανησυχίας, καθώς ενδέχεται να αυξηθούν τα περιστατικά που προκαλούν τραυματισμούς, θανάτους και υλικές καταστροφές.
