Το πρόσφατο διεθνές sell-off δεν ήταν απρόσμενο, όσο κι αν τρόμαξε κάποιους, αλλά αντιθέτως αποτελεί τη νέα κανονικότητα, καθώς οι αγορές διαβάζουν εμπεδώνουν τη νέα μεταβαλλόμενη οικονομική πραγματικότητα, καθώς σε παγκόσμια κλίμακα οι οικονομίες απομακρύνονται από το μεταπανδημικό πληθωριστικό μοντέλο ανάπτυξης σε μια νέα πραγματικότητα, η οποία δεν έχει ακόμη ξεδιπλωθεί…
Οι παγκόσμιες αγορές υπέστησαν μια οξεία κρίση πανικού — μια ξαφνική έκρηξη χάους σε μια χρονιά που μέχρι στιγμής ήταν μάλλον ήρεμη και προβλέψιμη. Η μερική μόνο διάψευση των προσδοκιών ήταν ικανή να προκαλέσει την υπεραντίδραση των αγορών, καθώς το χρήμα λιγοστεύει και το κόστος του αυξάνεται, ενώ οι προοπτικές θολώνουν.
Το νέο σκηνικό δεν είναι εύκολο να κατανοηθεί ακόμη. Πολλά από τα αναγκαία δεδομένα για την ολοκλήρωση της εικόνας λείπουν και οι αγορές καλούνται να αποτιμήσουν ad hoc τα εισερχόμενα στοιχεία, επικεντρώνοντας στον αντίκτυπο που θα έχουν στην εκπόνηση πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες.
Όπως φαίνεται και από τον δείκτη VIX, που μετράει τη μεταβλητότητα στις μετοχές του S&P 500, οι αγορές έχουν τρομάξει. Όχι όμως όσο με τον κορονοϊό ή με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η άνοδος των επιπέδων φόβου αποτελεί ένδειξη αυξημένης μεταβλητότητας. Αυτό με τη σειρά του πιστοποιεί ότι οι αγορές βρίσκονται σε περίοδο επαναπροσδιορισμού. Η διάρκεια της φάσης παραμένει άγνωστη, κι αυτός είναι ένας ακόμη παράγοντας αβεβαιότητας.
Το timeline της κρίσης πανικού
Η αναστάτωση ξεκίνησε στην Ασία: Οι αγορές κατέρρευσαν στην Ιαπωνία νωρίς την προηγούμενη Δευτέρα, με τον κύριο δείκτη Nikkei να βυθίζεται 12,4%. Η ταραχή στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο καθώς τα κρυπτονομίσματα —υποτίθεται ότι είναι μια μη συσχετισμένη αποθήκη αξίας— βίωσαν μια προσωρινή απώλεια ελέγχου, καταρρέοντας μαζί με τα υπόλοιπα. Μέχρι το τέλος της ημέρας ήταν σαφές ότι οι χρηματιστηριακές αγορές των ΗΠΑ δεν μπορούσαν να πάρουν ανάσα. Πλήρως αποσυνδεδεμένες από την πραγματικότητα, ο Dow Jones έκλεισε με πτώση πάνω από 1.000 μονάδες, ή 2,6%, ενώ ο Nasdaq έπεσε κατά 3,4% και ο S&P 500 βυθίστηκε 3%. Τις επόμενες ημέρες, η αγορά ανέβαινε ή έπεφτε με κάθε νέα πληροφορία, εντείνοντας την ανησυχία στους επενδυτές.
Όπως συμβαίνει με κάθε κρίση πανικού, οι λόγοι για την ξαφνική της έναρξη είναι πολλοί — μια συσσώρευση παλαιών γνωστών ανησυχιών τόσο εντός όσο και εκτός ελέγχου μας. Μετά την αύξηση των επιτοκίων από την Τράπεζα της Ιαπωνίας, το γιεν εκτιμήθηκε ξαφνικά, μπερδεύοντας το carry trade, μια δημοφιλής στρατηγική της Wall Street που απέδιδε για χρόνια αλλά απαιτεί ήρεμες αγορές για να διατηρηθεί. Προστέθηκαν σε αυτά οι ανησυχίες για τις μεγάλες τεχνολογίες, τη ραχοκοκαλιά της φετινής αγοράς. Μετά την ολοκλήρωση της περιόδου ανακοινώσεων αποτελεσμάτων χωρίς ιδιαίτερα κέρδη από τις επενδύσεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη, οι ανησυχίες ότι οι εταιρίες σπατάλησαν 1 τρισ. δολάρια σε αυτή την κομψή αλλά αδοκίμαστη τεχνολογία πέρασαν από ψιθύρους σε ανοιχτή συζήτηση.
Πιο σημαντικό όμως ήταν η οδυνηρή επεξεργασία από την αγορά της έκθεσης για τις θέσεις εργασίας του Ιουλίου, που έδειξε ότι οι ΗΠΑ πρόσθεσαν μόλις 114.000 νέες θέσεις εργασίας τον περασμένο μήνα, πολύ κάτω από τις προσδοκίες των οικονομολόγων. Ο κύριος λόγος για την ηρεμία στη Wall Street ήταν η ισχυρή πεποίθηση ότι η μάχη της Αμερικής με τον πληθωρισμό θα τελειώσει με μια ομαλή προσγείωση, ένα ιδανικό σενάριο όπου οι τιμές επιστρέφουν υπό έλεγχο χωρίς αύξηση απωλειών θέσεων εργασίας.
Η επιστροφή του φόβου
Η πρόσφατη άνοδος της ανεργίας —που αυξήθηκε στο 4,3% τον Ιούλιο— ανάγκασε τη Wall Street να αποδεχθεί ότι το τέλειο οικονομικό σενάριό της είναι σε κίνδυνο και ότι η Fed, η οποία έχει επικεντρωθεί στον έλεγχο του πληθωρισμού, μπορεί να μην κινηθεί γρήγορα για να μειώσει τα επιτόκια για να υποστηρίξει την αγορά εργασίας. Αυτό ήταν αρκετό για να προκαλέσει στην αγορά μια πλήρη έκρηξη.
Η ομαλή προσγείωση παραμένει το βασικό σενάριο για τη Wall Street. Ο πρόεδρος της Fed Jerome Powell είναι πιθανό να παρέμβει για να ενισχύσει την οικονομία τον Σεπτέμβριο. Και είναι πιθανό ότι η πρόσφατη αδυναμία στην αγορά εργασίας είναι απλώς μια επαναφορά σε μια πιο βιώσιμη κατάσταση. Αλλά ακόμη και μια μικρή αμφιβολία μπορεί να είναι επιβλαβής για τα οικονομικά, έναν κόσμο που κυβερνάται από πιθανότητες. Μετά από μια μάλλον μεγάλη απουσία, οι φόβοι ότι η αμερικανική οικονομία θα μπορούσε να πέσει σε ύφεση επανήλθαν, προκαλώντας πανικό στους ανθρώπους των αγορών — από τους μακροεπενδυτές έως τους traders.
Η νέα εποχή
Όλη αυτή η αναστάτωση είναι μια προειδοποίηση ότι πλησιάζει μια νέα εποχή. Η πληθωριστική μετα-πανδημική οικονομία εξασθενεί, και κάτι νέο θα την αντικαταστήσει σύντομα. Δεν γνωρίζουμε αν αυτό το καθεστώς θα ανταμείψει τις μετοχές ανάπτυξης ή αξίας, αν θα στείλει τις ροές χρημάτων πίσω στην Ιαπωνία ή στο Μεξικό. Δεν γνωρίζουμε τη δομή αυτής της νέας οικονομίας — μόνο ότι θα είναι πιο αργή από αυτό που βιώνουμε τώρα και ίσως πιο “κανονική” από οτιδήποτε έχουμε δει από την οικονομική κρίση του 2008. Το σχέδιο είναι να επιστρέψουμε σε έναν πληθωρισμό 2% και ένα επιτόκιο αναφοράς 2%. Το πώς θα φτάσουμε εκεί —μέσω μιας ομαλής προσγείωσης ή μετά από μια ύφεση— είναι το ερώτημα που θα προκαλεί αναταραχή στις αγορές, μεταξύ της ανακοίνωσης νέων μάκρο και των ανακοινώσεων από τις κεντρικές τράπεζες μέχρι να φτάσουμε στον προορισμό μας. Μπορεί να είναι μια ταραχώδης κατάληξη, αλλά τουλάχιστον είναι ορατή.
Οι κεντρικές τράπεζες είχαν προειδοποιήσει
Αν και ο πανικός δείχνει έλλειψη γνώσης, στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι αγορές ήξεραν, αλλά είχαν επιλέξει να μην βλέπουν. Οι κεντρικές τράπεζες δήλωσαν εξ αρχής στόχο και προτεραιότητες και στρατηγική. Η άφθονη ρευστότητα όμως κατέστησε το σύστημα δυσλειτουργικό, με αποτέλεσμα οι αγορές να χάσουν πολύτιμο χρόνο προσαρμογής. Αντ’ αυτού επέμειναν σε ένα ανοδικό overshooting, το οποίο κατέστησε την πτώση… παταγώδη.
Τα σημάδια ότι η οικονομία επιβραδύνεται δεν είναι ούτε απροσδόκητα ούτε ακούσια. Είναι μέρος της ανάκαμψής από την πανδημία. Αντιμέτωπη με μια οικονομία τόσο θερμή που τόσο οι μισθοί όσο και οι τιμές εκτινάχθηκαν άβολα, η Fed αύξησε τα επιτόκια από 0 σε 5,25%. Η ρητή πρόθεση ήταν να πατήσουν τα φρένα, να επιβραδύνουν την καταναλωτική δαπάνη και να αναγκάσουν τις επιχειρήσεις να χαλαρώσουν λίγο την πρόσληψή τους.
Bad news are… good news
Αυτό έθεσε τη Wall Street σε λειτουργία “bad news are good news” — τα μέτρια οικονομικά δεδομένα ήταν απόδειξη ότι τα υψηλότερα επιτόκια επιβράδυναν πραγματικά τα πράγματα, και τον περασμένο χρόνο, οι επενδυτές είχαν άφθονες αποδείξεις. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή συνέχισε την καθοδική του τάση τον Ιούνιο, φτάνοντας στο 3%, μόλις πάνω από τον στόχο της Fed για 2%. Όλο και λιγότεροι Αμερικανοί εγκαταλείπουν τις δουλειές τους καθώς γίνονται λιγότερο σίγουροι ότι θα βρουν αμέσως νέες. Οι μισθοί συνέχισαν να αυξάνονται, αλλά πιο αργά, που σημαίνει ότι οι τιμές θα μπορούσαν να σταθεροποιηθούν.
Ο πιο αργός ρυθμός ανάπτυξης κράτησε το χρηματιστήριο να προχωράει χαρούμενα. Οι καταναλωτές είχαν ακόμα χρήματα για να ξοδέψουν, και μετά από την αύξηση των τιμών κατά την πανδημία, οι εταιρείες απολάμβαναν ρεκόρ κερδών. Στην 1η Αυγούστου, την ημέρα πριν από την ανακοίνωση της έκθεσης για τις θέσεις εργασίας, ο S&P 500 ήταν αυξημένος κατά 11,8% για το έτος, ενώ ο Nasdaq και ο Dow είχαν κέρδη 9,1% και 7%. Ενώ υπήρχε κάποια ζήτηση για προστασία κατά της πιθανότητας επανεμφάνισης της μεταβλητότητας, συνολικά το συναίσθημα στη Wall Street είχε γίνει πιο αισιόδοξο.
Αυτοί που το περίμεναν
Η ξαφνική επανεκτίμηση μετά την έκθεση για τις θέσεις εργασίας δεν έπιασε απλά πολλούς επενδυτές στη Wall Street απροετοίμαστους, αλλά άλλαξε και ολόκληρο τον τόνο της αγοράς — τα κακά νέα είναι τώρα κακά νέα. Μια επιβράδυνση της οικονομίας είναι αυτό που ήθελαν να δουν οι πολιτικοί και οι επενδυτές, αλλά όχι τόσο αργή που θα μπορούσε να βλάψει την αγορά εργασίας ή, στη χειρότερη περίπτωση, να ρίξει την οικονομία σε πλήρη ύφεση. Το ερώτημα είναι αν είμαστε στον πρώτο τύπο επιβράδυνσης και όχι στον δεύτερο.
Έλλειμμα δεδομένων
Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει ξαφνική αύξηση απολύσεων, απλά περισσότερη ζήτηση για θέσεις εργασίας. Σε ένα άλλο σημείωμα προς τους πελάτες την Τρίτη, ο Slok σημείωσε ότι ο ρυθμός των δανειοληπτών που δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους σε επικίνδυνα δάνεια έχει μειωθεί τον περασμένο χρόνο — όχι αυτό που θα περιμένατε να δείτε πριν από μια ύφεση.
Όταν η πεποίθηση κλονίζεται εύκολα, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος πανικού.
Μέχρι οι Αμερικανοί να χάσουν τις δουλειές τους, οι καταναλωτές θα συνεχίσουν να ξοδεύουν. Όσο οι καταναλωτές συνεχίζουν να ξοδεύουν, η αμερικανική οικονομία μπορεί να παραμείνει στο δρόμο της. Το πρόβλημα είναι η αβεβαιότητα. Μέχρι η Wall Street να είναι σίγουρη ότι ο καταναλωτής θα αντέξει (ή όχι), οι αγορές θα είναι ευμετάβλητες. Και όταν η πεποίθηση κλονίζεται εύκολα, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος πανικού. Χρειάζεται πολλά δεδομένα για να επιτευχθεί η σαφήνεια, και η διαδικασία της επεξεργασίας τους για να δούμε το νέο σχήμα της αγοράς βρίσκεται στις αρχικές της φάσεις.
Όπως είδαμε με το φιάσκο του carry trade, η αλλαγή αυτών των θέσεων συνήθως σημαίνει βία. Αυτό που συνέβη τη Δευτέρα ήταν μια ξαφνική συνειδητοποίηση ότι η νέα δομή μπορεί να επιβληθεί πριν η Wall Street φανταζόταν ότι θα συνέβαινε.
Περισσότερες αναταράξεις
Στο εξής αναμένονται περισσότερες αναταράξεις καθώς η αγορά επεξεργάζεται κάθε νέο κομμάτι πληροφοριών, αναζητώντας μεγαλύτερη σαφήνεια, κινούμενη με οποιαδήποτε δεδομένα ανακουφίζουν ή προκαλούν φόβους ύφεσης. Αυτή είναι η μουσική στην οποία η αγορά χορεύει τώρα. Είναι ένα είδος χάους, αλλά θεωρήστε το θετικό χάος.
