Ενώ άπαντες αναμένουν τα αντίποινα του Ιράν στο Ισραήλ, σε διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο βρίσκονται σε εξέλιξη πρωτοβουλίες με στόχο να ανακόψουν τη δυναμική ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης, με την ορατότητα -για την ώρα- να παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη, γεγονός που εντείνει τον κίνδυνο και την ανασφάλεια διεθνώς.
Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, με τις πρόσφατες εξελίξεις να αυξάνουν την ένταση και την αβεβαιότητα στην περιοχή. Η Χαμάς ανακοίνωσε την τοποθέτηση του Σινουάρ ως επικεφαλής του πολιτικού της γραφείου, ενώ το Ισραήλ φέρεται να παραδέχθηκε στον Λευκό Οίκο τη δολοφονία του Ισαήλ Χανίγια. Την ίδια στιγμή οι εχθροπραξίες συνεχίζονται με τους νεκρούς Παλαιστινίους και τα παιδιά να αυξάνονται καθημερινά.
Σε διπλωματικό επίπεδο οι ΗΠΑ προσπαθούν να περιορίσουν ή ακόμη και να αποσοβήσουν τα αντίποινα του Ιράν και ταυτόχρονα να χαλιναγωγήσουν τον Νετανιάχου. Κινήσεις εκδηλώνονται και σε άλλα επίπεδα όμως, με την Τουρκία και την Ισπανία να παρεμβαίνουν υπέρ της Νότιας Αφρικής, στο Διεθνές Δικαστήριο στην υπόθεση κατά του Ισραήλ.
Το Ιράν, από την άλλη πλευρά, φαίνεται να έχει διεξάγει πόλεμο νεύρων, καθώς παρά τις πληροφορίες για άμεση απάντηση, ακόμη δεν έχει αναλάβει δράση. Η καθυστέρηση αυτή κατά πολλούς οφείλεται στις εν εξελίξει διπλωματικές διεργασίες. Ωστόσο, ένα ακόμη σενάριο αναφέρει ότι ο νέος πρόεδρος του Ιράν θα αντιδράσει αφού ολοκληρώσει την εκκαθάριση των υπηρεσιών ασφαλείας και πληροφοριών, που επωμίζονται την ευθύνη για τη δολοφονία του Ισαήλ Χανίδια. Παράλληλα, μετά τα τελευταία πλήγματα του Ισραήλ σε Χαμάς και Χεζμπολάχ και τον ανηλεή βομβαρδισμό των Χούθι από ΗΠΑ και Βρετανία, η Τεχεράνη είναι αναγασμένη να διαμορφώσει νέες δομές και κανάλια επικοινωνίας, καθώς και νέα σχέδια δράσης.
State of play
Όπερ σημαίνει ότι η καθυστέρηση ανάληψης δράσης από το Ιραν δεν αποκλείεται να οφείλεται στις πολυεπίπεδες εσωτερικές ανακατατάξεις. Βέβαια, η καθυστέρηση μπορεί να θεωρηθεί ότι δίνει χρόνο στη διπλωματία, ωστόσο οι έως τώρα εξελίξεις σε πολιτικό επίπεδο, τόσο στη Χαμάς όσο και στο Ισραήλ δεν είναι ενθαρρυντικές.
Επίσης, η ένταση μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ισραήλ έχει ενταθεί, ειδικά μετά από την αποκάλυψη ότι το Ισραήλ δεν ενημέρωσε τις ΗΠΑ πριν από στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών δοκιμάζονται, με την κυβέρνηση Μπάιντεν να εκφράζει δυσαρέσκεια για τις μονομερείς ενέργειες του Ισραήλ, ενώ παράλληλα προσπαθεί να διατηρήσει την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι καταλυτικό ρόλο στις εξελίξεις παίζει η Κίνα, η οποία διαθέτει ενεργούς διαύλους επικοινωνίας τόσο με το Ισραήλ όσο και με τους Παλαιστινίους, ενώ έχει διαμορφώνει λειτουργικές σχέσεις και έχει οικοδομήσει διπλωματικό κεφάλαιο με το Ιράν και τη Σαουδική Αραβία.
Το Crisis Monitor θα αναφερθεί σε μεταγενέστερο δημοσίευμα διεξοδικά στον ρόλο της Κίνας, τον τρόπο που έχτισε το διπλωματικό της κεφάλαιο και τη στρατηγική του Πεκίνου στην Περιοχή.
Διπλωματικές κινήσεις
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναλάβει διπλωματικές προσπάθειες για να μετριάσουν τα αντίποινα του Ιράν μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια, για την οποία η Τεχεράνη κατηγορεί το Ισραήλ. Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου έχουν δηλώσει στην Washington Post ότι οι προσπάθειες αυτές μπορεί να αποδίδουν καρπούς. Το Ιράν έχει απειλήσει να «τιμωρήσει» το Ισραήλ για τη δολοφονία, ενώ η Χεζμπολάχ έχει επίσης απειλήσει με αντίποινα για τη δολοφονία του ανώτατου διοικητή Φουάντ Σουκρ στη Βηρυτό, αυξάνοντας τους φόβους για περιφερειακή σύγκρουση.
Ρωσική παρέμβαση
Ο Γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, Σεργκέι Σοϊγκού, έφτασε στο Ιράν τη Δευτέρα για επίσημη επίσκεψη. Συναντήθηκε με τον Ιρανό Πρόεδρο, Μαχμούντ Πεζεσκιά, τον γραμματέα του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, Αλί Ακμπάρ Αχμαντιάν, και τον αρχηγό του γενικού επιτελείου των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων, Μοχάμεντ Μπαγκερί.
Επίσης, τη Δευτέρα, οι The New York Times ανέφεραν ότι η Μόσχα άρχισε να στέλνει στην Τεχεράνη προηγμένα συστήματα αεράμυνας, τα οποία είχε ζητήσει το Ιράν μετά την επίσκεψη του Σοϊγκού. Αυτό συνέβη καθώς Αμερικανοί αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι το Ιράν θα μπορούσε να επιτεθεί στο Ισραήλ τις επόμενες ημέρες ως αντίποινα για τη δολοφονία στην Τεχεράνη του ηγέτη της Χαμάς την περασμένη εβδομάδα. Παράλληλα, ο Σοϊγκού είχε επίσης συνομιλίες με τον Αζέρο Πρόεδρο Ιλχάμ Αλίεφ στο Μπακού την Τρίτη.
Ο Αμπάς κατευθύνεται προς τη Ρωσία
Ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, θα επισκεφθεί τη Ρωσία στις 12-14 Αυγούστου για συνομιλίες με τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, όπως ανακοίνωσε σε συνέντευξή του στο ρωσικό πρακτορείο RIA Novosti. Ο Αμπάς δήλωσε ότι θα συζητήσουν μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία για την Παλαιστίνη κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
Αμερικανικές ενισχύσεις
Οι ΗΠΑ εξέτρεψαν δύο αντιτορπιλικά στη Μέση Ανατολή πιο κοντά στο Ισραήλ για να προετοιμαστούν για πιθανή ιρανική επίθεση. Στο Ιράκ, Αμερικανοί στρατιώτες και πολιτικό προσωπικό τραυματίστηκαν σε πυραυλική επίθεση στη βάση αλ-Άσααντ. Δεν είναι γνωστό αν το Ιράν ενεπλάκη στην επίθεση.
Κοινό μέτωπο από ΗΠΑ – Αυστραλία
Οι κορυφαίοι διπλωμάτες και αξιωματούχοι άμυνας των ΗΠΑ και της Αυστραλίας εξέδωσαν δήλωση που υπογραμμίζει την «επείγουσα ανάγκη για αποκλιμάκωση των εντάσεων» στη Μέση Ανατολή και ζητούν την απελευθέρωση των αιχμαλώτων που κρατούνται από τη Χαμάς, καθώς και μια «άμεση και παρατεταμένη εκεχειρία στη Γάζα».
Η δήλωση – από τους Μπλίνκεν και Όστιν των ΗΠΑ και την υπουργό Εξωτερικών της Αυστραλίας Πένι Γουόνγκ και τον Υπουργό Άμυνας Ρίτσαρντ Μαρλς – ανέφερε ότι «η τρομοκρατία, η μεγάλη απώλεια ζωών αμάχων και η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα είναι όλα απαράδεκτα».
Επαναβεβαίωσε τη δέσμευση της Ουάσινγκτον και της Καμπέρας σε ένα κυρίαρχο, βιώσιμο και ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος και κάλεσε για διπλωματική λύση στη κλιμακούμενη σύγκρουση κατά μήκος των συνόρων Ισραήλ-Λιβάνου
Πηγές αναφέρουν ότι ενδεχομένως το Ιράν να επανεξετάσει τα σχέδιά του στο φως της δυναμικά εξελισσόμενης κατάστασης, αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες μετέφεραν στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή και μετέφεραν προειδοποιητικά μηνύματα στην Τεχεράνη για σοβαρές συνέπειες. Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν έχουν δηλώσει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι αποφασισμένες να υπερασπιστούν τα συμφέροντα και τους εταίρους τους.
Η δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια, για την οποία το Ιράν αρχικά κατηγόρησε το Ισραήλ, ήταν αντικείμενο έντονης ανησυχίας για την κυβέρνηση Μπάιντεν, καθώς φοβούνται ότι θα ανατρέψει μήνες διπλωματικών διαπραγματεύσεων για μια εκεχειρία στη Γάζα. Αξιωματούχοι των ΗΠΑ είναι επίσης δυσαρεστημένοι με το γεγονός ότι το Ισραήλ δεν τους ενημέρωσε πριν από άλλες επιχειρήσεις για την εξόντωση διοικητών της Χεζμπολάχ ή του Ιράν.
Παρέμβαση Τουρκίας – Ισπανίας στο Διεθνές Δικαστήριο
Η Τουρκία ανακοίνωσε ότι θα υποβάλει δήλωση παρέμβασης στην υπόθεση γενοκτονίας της Νότιας Αφρικής κατά του Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η κίνηση αυτή της Τουρκίας έχει ως στόχο να πιέσει τη διεθνή κοινότητα να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα. Η Τουρκία είχε δηλώσει τον Μάιο ότι θα συμμετάσχει στην υπόθεση αυτή, ενώ τον Ιούνιο, η Ισπανία ανακοίνωσε ότι ζήτησε επίσης να παρέμβει.
Το Ισραήλ απορρίπτει τις κατηγορίες για γενοκτονία ως αβάσιμες, υποστηρίζοντας ότι οι επιχειρήσεις του στη Γάζα αποτελούν αυτοάμυνα και στοχεύουν τρομοκράτες της Χαμάς.
Τον Ιούνιο, η Ισπανία δήλωσε ότι είχε ζητήσει να παρέμβει στην υπόθεση στο ICJ, το ανώτατο νομικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών που ιδρύθηκε το 1945 για να ασχολείται με διαφορές μεταξύ κρατών.
Το Ισραήλ έχει επανειλημμένα απορρίψει τις κατηγορίες της υπόθεσης για γενοκτονία ως αβάσιμες, υποστηρίζοντας στο δικαστήριο ότι οι επιχειρήσεις του στη Γάζα αποτελούν αυτοάμυνα και στοχεύουν τρομοκράτες της Χαμάς που σφαγίασαν Ισραηλινούς στις 7 Οκτωβρίου.
Σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Ισραήλ
Οι σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ φαίνεται να είναι τεταμένη, ειδικά μετά τη δολοφονία του Χανίγια. Αναφορές στην Washington Post αναφέρουν ότι μια τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ του Πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου και του Προέδρου Τζο Μπάιντεν ήταν «τεταμένη», με τους αξιωματούχους των ΗΠΑ να είναι εξοργισμένοι για την απόφαση του Ισραήλ να προχωρήσει σε δολοφονίες χωρίς να τους ενημερώσει προηγουμένως.
Δολοφονία Χανίγια
Επίσης, το Ισραήλ ενημέρωσε τις ΗΠΑ αμέσως μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια ότι ήταν πίσω από τη δολοφονία, αναφέρει η Washington Post, επικαλούμενη πηγές που γνωρίζουν τη σκέψη του Λευκού Οίκου.
Σύμφωνα με την εφημερίδα, οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν ήταν έξαλλοι με την απόφαση να εξοντώσουν τον Χανίγια, ανησυχώντας ότι θα μπορούσε να ανατρέψει μήνες προσεκτικών διαπραγματεύσεων για μια εκεχειρία στη Γάζα.
Η εφημερίδα αναφέρει ότι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι είναι επίσης εξοργισμένοι με το γεγονός ότι το Ισραήλ δεν τους ενημέρωσε πριν ξεκινήσει άλλες επιχειρήσεις για τη δολοφονία διοικητών της Χεζμπολάχ ή του Ιράν.
Ένας ανώνυμος Ισραηλινός αξιωματούχος που επικαλείται η Washington Post επιβεβαιώνει ότι μια τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ του Πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου και του Προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν την περασμένη εβδομάδα ήταν «τεταμένη».
