Με λοκομοτίβες την Ινδία και την Κίνα, καλύτερες προβλέψεις για την Ευρώπη και άγρια προειδοποίηση προς τις ΗΠΑ η νέα έκθεση του ΔΝΤ για το προφίλ της παγκόσμιας οικονομίας αποτελεί ισχυρό καμπανάκι κινδύνου ενόψει των αμερικανικών εκλογών.
Το ΔΝΤ αναφέρει ότι η παγκόσμια ανάπτυξη παραμένει σταθερή στο 3,2% για το 2024 και 3,3% για το 2025. Ωστόσο, η επιβράδυνση του αποπληθωρισμού και η αυξανόμενη πολιτική αβεβαιότητα προκαλούν ανησυχίες.
Οι αναδυόμενες ασιατικές οικονομίες, ιδιαίτερα η Κίνα και η Ινδία, παραμένουν βασικοί κινητήρες ανάπτυξης. Η έκθεση επισημαίνει επίσης ότι ο πληθωρισμός στις υπηρεσίες παραμένει υψηλός, γεγονός που δυσκολεύει την ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής και αυξάνει τους κινδύνους για παρατεταμένα υψηλά επιτόκια.
Το ΔΝΤ χαρακτηρίζει ούτε λίγο, ούτε πολύ παγκόσμιο δημοσιονομικό κίνδυνο τις ΗΠΑ, αναφέροντας ότι “είναι ανησυχητικό ότι μία χώρα, όπως οι ΗΠΑ, με πλήρη απασχόληση, έχει μία δημοσιονομική στάση που ωθεί τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ σταθερά υψηλότερα, με κινδύνους τόσο για την εγχώρια όσο και την παγκόσμια οικονομία”.
Η αυξανόμενη εξάρτηση των ΗΠΑ από βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση είναι επίσης ανησυχητική. Με υψηλότερο χρέος, βραδύτερη ανάπτυξη και μεγαλύτερα ελλείμματα, δεν θα χρειαζόταν πολύ για να γίνουν οι πορείες του χρέους λιγότερο βολικές, με κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Όπως και τον Απρίλιο, το ΔΝΤ προβλέπει ότι ο παγκόσμιος πληθωρισμός θα μειωθεί στο 5,9% φέτος από 6,7% πέρυσι, σε μεγάλο βαθμό καθ’ οδόν για μια ήπια προσγείωση. Ωστόσο, σε ορισμένες προηγμένες οικονομίες, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, η πρόοδος στον αποπληθωρισμό έχει επιβραδυνθεί και οι κίνδυνοι είναι προς την ανοδική κατεύθυνση.
Στην τελευταία επικαιροποίηση της WEO, το ΔΝΤ διαπιστώνει ότι οι κίνδυνοι παραμένουν γενικά ισορροπημένοι, αλλά δύο καθοδικοί βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι έχουν γίνει πιο εμφανείς.
Πρώτον, περαιτέρω προκλήσεις στον αποπληθωρισμό στις προηγμένες οικονομίες θα μπορούσαν να αναγκάσουν τις κεντρικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, να διατηρήσουν τα κόστη δανεισμού υψηλότερα για ακόμη μεγαλύτερο διάστημα. Αυτό θα έθετε σε κίνδυνο τη συνολική ανάπτυξη, με αυξημένη ανοδική πίεση στο δολάριο και επιβλαβείς επιπτώσεις στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Υπάρχουν αυξανόμενα εμπειρικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων από τα ίδια του ΔΝΤ, που επισημαίνουν τη σημασία των παγκόσμιων «πρωτογενών» πληθωριστικών σοκ—κυρίως τιμές ενέργειας και τροφίμων—στην οδήγηση της αύξησης του πληθωρισμού και της επακόλουθης μείωσης σε ένα ευρύ φάσμα χωρών.
Σκωτσέζικο ντους
Τα καλά νέα είναι ότι, καθώς τα πρωτογενή σοκ υποχώρησαν, ο πληθωρισμός μειώθηκε χωρίς ύφεση. Τα κακά νέα είναι ότι οι τιμές ενέργειας και τροφίμων βρίσκονται πλέον σχεδόν στα προ πανδημίας επίπεδα σε πολλές χώρες, ενώ ο συνολικός πληθωρισμός όχι.
Ένας λόγος, όπως τόνισε προηγουμένως το ΔΝΤ, είναι ότι οι τιμές αγαθών παραμένουν υψηλές σε σχέση με τις υπηρεσίες, κληρονομιά της πανδημίας που αρχικά ενίσχυσε τη ζήτηση αγαθών ενώ περιόρισε την προσφορά τους. Αυτό καθιστά τις υπηρεσίες συγκριτικά φθηνότερες, αυξάνοντας τη σχετική ζήτησή τους—και, κατά συνέπεια, τη ζήτηση εργασίας που απαιτείται για την παραγωγή τους. Αυτό ασκεί ανοδική πίεση στις τιμές και τους μισθούς των υπηρεσιών.
Πράγματι, οι τιμές και ο πληθωρισμός των μισθών στις υπηρεσίες είναι οι δύο κύριοι τομείς ανησυχίας όταν πρόκειται για τον αποπληθωρισμό και οι πραγματικοί μισθοί είναι πλέον κοντά στα προ πανδημίας επίπεδα σε πολλές χώρες. Εκτός εάν ο πληθωρισμός των αγαθών μειωθεί περαιτέρω, οι αυξανόμενες τιμές και οι μισθοί των υπηρεσιών μπορεί να διατηρήσουν τον συνολικό πληθωρισμό υψηλότερο από το επιθυμητό επίπεδο. Ακόμη και χωρίς περαιτέρω σοκ, αυτό αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για το σενάριο ήπιας προσγείωσης.
Δεύτερον, οι δημοσιονομικές προκλήσεις πρέπει να αντιμετωπιστούν πιο άμεσα. Η επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών έχει αφήσει πολλές χώρες πιο ευάλωτες από ό,τι προβλεπόταν πριν από την πανδημία. Η σταδιακή και αξιόπιστη ανασυγκρότηση των αποθεμάτων, προστατεύοντας παράλληλα τους πιο ευάλωτους, αποτελεί κρίσιμη προτεραιότητα. Αυτό θα απελευθερώσει πόρους για την κάλυψη νέων αναγκών, όπως η κλιματική μετάβαση ή η εθνική και ενεργειακή ασφάλεια.\
Ανάγκη για μεγαλύτερα buffers
Πιο σημαντικό, ισχυρότερα αποθέματα παρέχουν τους δημοσιονομικούς πόρους που χρειάζονται για την αντιμετώπιση απροσδόκητων σοκ. Ωστόσο, γίνονται πολύ λίγα, διογκώνοντας την οικονομική πολιτική αβεβαιότητα. Οι προβλεπόμενες δημοσιονομικές προσαρμογές είναι ανεπαρκείς σε πάρα πολλές χώρες. Είναι ανησυχητικό ότι μια χώρα όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, με πλήρη απασχόληση, διατηρεί μια δημοσιονομική στάση που ωθεί τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ σταθερά υψηλότερα, με κινδύνους τόσο για την εγχώρια όσο και την παγκόσμια οικονομία. Η αυξανόμενη εξάρτηση των ΗΠΑ από βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση είναι επίσης ανησυχητική.
Με υψηλότερο χρέος, βραδύτερη ανάπτυξη και μεγαλύτερα ελλείμματα, δεν θα χρειαστεί πολύ για να γίνουν οι πορείες του χρέους λιγότερο άνετες σε πολλά μέρη, ειδικά αν οι αγορές αυξήσουν τα spread των κρατικών ομολόγων, με κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Αβεβαιότητα
Δυστυχώς, η οικονομική πολιτική αβεβαιότητα εκτείνεται πέρα από τις δημοσιονομικές εκτιμήσεις. Η σταδιακή διάλυση του πολυμερούς εμπορικού συστήματος είναι άλλη μια βασική ανησυχία. Περισσότερες χώρες πλέον ακολουθούν δικό τους δρόμο, επιβάλλοντας μονομερείς δασμούς ή βιομηχανικά μέτρα πολιτικής των οποίων η συμμόρφωση με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου είναι αμφισβητή. Το ατελές εμπορικό μας σύστημα θα μπορούσε να βελτιωθεί, αλλά αυτή η αύξηση των μονομερών μέτρων δεν είναι πιθανό να αποδώσει διαρκή και κοινή παγκόσμια ευημερία. Αντιθέτως, θα στρεβλώσει το εμπόριο και την κατανομή των πόρων, θα προωθήσει τα αντίποινα, θα εξασθενήσει την ανάπτυξη, θα μειώσει τα βιοτικά επίπεδα και θα καταστήσει δυσκολότερο τον συντονισμό των πολιτικών που αντιμετωπίζουν τις παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική μετάβαση.
Αναλυτικά οι προβλέψεις για την ανάπτυξη
Ευρωζώνη: Η ανάπτυξη προβλέπεται στο 0,9%, από την προηγούμενη πρόβλεψη του 0,8%.
Ηνωμένο Βασίλειο: Η ανάπτυξη αναμένεται να αυξηθεί στο 0,7%, από την προηγούμενη εκτίμηση του 0,5%.
Κίνα: Η πρόβλεψη αναβαθμίστηκε στο 5%, από 4,6%.
Ινδία: Οι προσδοκίες ανάπτυξης αναθεωρήθηκαν προς τα πάνω στο 7%, από την προηγούμενη 6,8%.
Ηνωμένες Πολιτείες: Η ανάπτυξη αναθεωρήθηκε προς τα κάτω στο 2,6% από 2,7%, λόγω της βραδύτερης από την αναμενόμενη εκκίνησης του έτους.
Ιαπωνία: Η πρόβλεψη ανάπτυξης αναθεωρήθηκε προς τα κάτω στο 0,7% από 0,9%.
Πληθωρισμός και Επιτόκια
Το ΔΝΤ υπογραμμίζει τον επίμονο πληθωρισμό, ιδιαίτερα στον τομέα των υπηρεσιών, που δυσκολεύει τις προσπάθειες για αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής. Ο παγκόσμιος πληθωρισμός προβλέπεται να μειωθεί, αλλά παραμένει υψηλός, αυξάνοντας τον κίνδυνο παρατεταμένων υψηλών επιτοκίων. Αυτός ο επίμονος πληθωρισμός, οφειλόμενος σε περιορισμούς στην προσφορά και γεωπολιτικές εντάσεις, απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς πολιτικής για σταθεροποίηση των τιμών χωρίς να καταπνίγεται η ανάπτυξη.
Πολιτικές Επιπτώσεις
Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις, το ΔΝΤ προτείνει μια ισορροπημένη προσέγγιση πολιτικής, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη για δομικές μεταρρυθμίσεις και δημοσιονομική εξυγίανση για να υποστηριχθεί η βιώσιμη ανάπτυξη και να μετριαστούν οι μελλοντικοί οικονομικοί κίνδυνοι. Οι υπεύθυνοι πολιτικής καλούνται να διαμορφώσουν προσεκτικά τα μέτρα τους για να διατηρήσουν την οικονομική σταθερότητα και να αποφύγουν απότομες δημοσιονομικές προσαρμογές που θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν τις προοπτικές ανάπτυξης.
