Η βαθμολογία της Ελλάδας στον δείκτη Ελευθερίας του Τύπου βελτιώθηκε, συγκριτικά η άνοδος φαίνεται μεγάλη, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχουν υπάρξει ουσιαστικές βελτιώσεις, αλλά η άνοδος οφείλεται κυρίως στην επιδείνωση άλλων, με τη χώρα να απέχει παρασάγγας από άλλες δυτικές δημοκρατίες και “βλέπει με τα κιάλια” τις ευρωπαϊκές χώρες
Δύο χρόνια χωρίς νέα δολοφονία δημοσιογράφου έκλεισε η Ελλάδα, αλλά με τους δολοφόνους του Καραϊβάζ να παραμένουν ελεύθεροι. Ταυτόχρονα, μπορεί να μην έχει αποκαλυφθεί νέο σκάνδαλο στη χώρα, αλλά η σκιά του ΕΥΠGate παραμένει ισχυρή καθώς το σκάνδαλο δεν έχει εξιχνιαστεί, με την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη να επιμένει σε στρατηγική συγκάλυψης και “μπαζώματος”. Ταυτόχρονα, νέος νόμος καθιστά ευκολότερη τη φυλάκιση δημοσιογράφων για fake news και συκοφαντική δυσφήμιση χωρίς ουσιαστικές αποδείξεις
Στην έκθεσή τους για την Ελευθερία του Τύπου, οι RSF επισημαίνουν ότι η Ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα βρίσκεται σε συστημική κρίση από το 2021. Το σκάνδαλο των υποκλοπών δημοσιογράφων από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί, όπως και η περίπτωση της δολοφονίας του βετεράνου ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ το 2021.
Οι διαδικασίες SLAPP είναι κοινές και ένας δημοσιογράφος καταδικάστηκε αυθαίρετα για διάδοση ψευδών ειδήσεων το 2023.
Τοπίο των μέσων ενημέρωσης
Η εμπιστοσύνη του πληθυσμού στα μέσα ενημέρωσης είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια. Μερικές μεγάλες ιδιόκτητες ομάδες όπως η Alter Ego Media συνυπάρχουν μαζί με εκατοντάδες ειδησεογραφικούς ιστότοπους, γεγονός που συμβάλλει σε υψηλό κατακερματισμό του τοπίου των μέσων ενημέρωσης. Ομοίως, λίγοι επιχειρηματίες διοικούν τη συντριπτική πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης, ενώ εμπλέκονται σε άλλους επιχειρηματικούς τομείς υψηλής ρύθμισης. Μερικοί από αυτούς έχουν στενούς δεσμούς με την πολιτική ελίτ της χώρας. Ως αποτέλεσμα, ο Τύπος είναι πολύ πολωμένος.
Πολιτικό πλαίσιο
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο τη συντακτική τους ανεξαρτησία. Η ρυθμιστική αρχή ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (NCRT), που κατηγορείται ότι είναι αργό και αναποτελεσματικό, δεν έχει αναθεωρηθεί σημαντικά ούτε από την τρέχουσα ούτε από την προηγούμενη κυβέρνηση.
Η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ), την οποία εποπτεύει ο πρωθυπουργός, ενεπλάκη στην παρακολούθηση δημοσιογράφων, πολλοί από τους οποίους βρέθηκαν στο στόχαστρο του spyware Predator.
Νομικό πλαίσιο
Παρά τις συνταγματικές εγγυήσεις, η ελευθερία του Τύπου έχει αμφισβητηθεί σε νομοθετικό επίπεδο. Νέοι νόμοι που ψηφίστηκαν από τη Βουλή, που προορίζεται να παρέχει καλύτερη προστασία στους πολίτες από την αυθαίρετη παρακολούθηση, ως απάντηση στο σκάνδαλο των υποκλοπών του Predatorgate, υπολείπονται των ευρωπαϊκών προτύπων.
Ένα νέο νομοσχέδιο για τα μέσα ενημέρωσης οδήγησε στη δημιουργία μιας αμφιλεγόμενης επιτροπής δεοντολογίας. Χωρίς καμία ουσιαστική απόδειξη, ένας δημοσιογράφος καταδικάστηκε βάσει του ποινικού κώδικα για διάδοση ψευδών πληροφοριών, ενώ μια τροπολογία που ψηφίστηκε το 2023 αυξάνει τον κίνδυνο φυλάκισης δημοσιογράφων για συκοφαντική δυσφήμιση.
Οικονομικό πλαίσιο
Η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, σε συνδυασμό με τη μείωση του αναγνωστικού κοινού και των διαφημιστικών προϋπολογισμών, έχει θέσει υπό αμφισβήτηση τη μακροχρόνια επιβίωση πολλών μέσων ενημέρωσης. Ο αντίκτυπος της νέας νομοθεσίας που αποσκοπεί στην αύξηση της διαφάνειας της ιδιοκτησίας και της χρηματοδότησης των μέσων ενημέρωσης μένει να αποδειχθεί.
Κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο
Οι εγκαταστάσεις ορισμένων μέσων ενημέρωσης δέχονται τακτικές επιθέσεις από ακροαριστερούς και ακροδεξιούς ακτιβιστές που τα βλέπουν ως ιδεολογικούς εχθρούς. Επιπλέον, οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν συχνά σεξισμό στο χώρο εργασίας.
Ασφάλεια
Η αστυνομία καταφεύγει τακτικά σε βία και αυθαίρετες απαγορεύσεις για να εμποδίσει τη δημοσιογραφική κάλυψη των διαδηλώσεων και της προσφυγικής κρίσης στα ελληνικά νησιά. Οι δημοσιογράφοι έχουν πέσει θύματα σωματικών επιθέσεων κατά τη διάρκεια αθλητικών εκδηλώσεων και μπροστά από τα σπίτια τους.
Παρά τις συλλήψεις που έγιναν τον Απρίλιο του 2023, η δολοφονία του βετεράνου ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ, ο οποίος δολοφονήθηκε με πυρά το φως της ημέρας μπροστά στο σπίτι του στην Αθήνα το 2021, δεν έχει ακόμη εξιχνιαστεί. Η περιορισμένη εμβέλεια μιας ομάδας εργασίας για την προστασία των δημοσιογράφων την εμποδίζει να αντιμετωπίσει τη συστημική κρίση της ελληνικής δημοσιογραφίας.
