Να στρέψει τη συζήτηση στην φοροδιαφυγή και τα δημοσιονομικά επιχειρεί με νέα παρέμβασή του ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, εμφορούμενος από τη λογική ανάληψης της ευθύνης, από την πλευρά των τεχνοκρατών, ώστε να είναι σαφές το πλαίσιο της πολιτικής αντιπαράθεσης και να μην υπάρχουν εκπλήξεις και “εκρήξεις άγνοιας” την επομένη των εκλογών.
Καμπανάκια για τα δημοσιονομικά -και όχι μόνο- συνεχίζει να κρούει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, εν μέσω μάλιστα προεκλογικής περιόδου, θέλοντας να στρέψει την προσδοχή και ενδεχομένως τον δημόσιο πολιτικό διάλογο σε μείζονα ζητήματα τα οποία δεν απολαμβάνουν της δέουσας προσοχής.
Ο Γιάννης Στουρνάρας με μπαράζ παρεμβάσεων –10 τον αριθμό– από τις αρχές του 2023, εστιάζει στις δημοσιονομικές προκλήσεις. Πρώτα, ο κεντρικός τραπεζίτης, έθεσε το ζήτημα της ανάγκης πολιτικής συνεννόησης ώστε να μην υπάρξουν παρεκτροπές.
Στη νέα παρέμβασή του ο διοικητής της ΤτΕ αναφέρεται στη φοροδιαφυγή την οποία αναγνωρίζει ως μείζον ζήτημα και επιχειρεί να τη θέσει στο επίκεντρο των πολιτικών της επόμενης ημέρας, στο πλαίσιο των δράσεων για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων. Καθώς η Ελλάδα θα είναι αναγκασμένη να επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα το 2024, ο κ. Στουρνάρας υπογραμμίζει ότι η επόμενη κυβέρνηση θα κληθεί να αντιμετωπίσει το ζήτημα προκειμένου να αυξήσει τα δημόσια έσοδα και να αποφύγει την υπεροφορολόγηση.
Ειδικότερα, ο Γιάννης Στουρνάρας χαρακτηρίζει τη φοροδιαφυγή χαίνουσα πληγή για τα δημόσια οικονομικά, υπογραμμίζοντας ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται στην κορυφή της Ευρώπης στη σχετική κατάταξη.
Όσον αφορά στο πολιτικό ρίσκο από τις εκλογές, ο Γιάννης Στουρνάρας επιλέγει την θεσμική στάση των ίσως αποστάσεων, δηλώνοντας ότι τα βασικά κόμματα έχουν αφ’ ενός δοκιμαστεί και ότι αφετέρου δεν θεωρεί ότι οι προεκλογικές εξαγγελίες και θέσεις θα αποτελέσουν μετεκλογικά θέσφατα.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι ο κεντρικός τραπεζίτης είχε αναγνωρίσει έξι κινδύνους για την πορεία της ελληνικής οικονομίας στην έκθεσή του για τη γενική συνέλευση των μετόχων της ΤτΕ.
Χρειάζεται περισσότερη δουλειά
Σε συνέντευξή του στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ και τον Παύλο Τσίμα ο κ. Στουρνάρας τόνισε ότι η Ελλάδα, παρ’ ότι έχει καταπολεμήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τη φοροδιαφυγή – με την καταλυτική παρέμβαση και της ΑΑΔΕ, ακόμη θα μπορούσε να επιτύχει καλύτερα αποτελέσματα στον τομέα αυτόν.
«Θα μπορούσαμε λοιπόν να επιτύχουμε καλύτερα αποτελέσματα στη φοροδιαφυγή», σημείωσε ο διοικητής της ΤτΕ. «Βεβαίως υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι γιατί η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερη από την υπόλοιπη Ευρώπη. Έχουμε πάρα πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που δεν είναι εύκολο να ελεγχθούν, για παράδειγμα, αλλά υπάρχουν δυνατότητες να αυξήσουμε τα έσοδα ακόμα χωρίς να αυξήσουμε φορολογικούς συντελεστές. Πιστεύω ότι αυτή είναι μια κατεύθυνση. Πιστεύω ότι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, για παράδειγμα, δίνουν μια ευκαιρία γι’ αυτό.»
Ως παράδειγμα μέτρων που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στον περιορισμό της φοροδιαφυγής, ο κ. Στουρνάρας αναφέρει την επιβολή υποχρέωσης για έκδοση αποδείξεων και τη σύνδεση των POS των καταστημάτων με την εφορία. «Υπάρχουν δυνατότητες. Μας δίνει η τεχνολογία δυνατότητες να καταπολεμήσουμε τη φοροδιαφυγή – εφόσον βεβαίως υπάρχει η πολιτική βούληση, γιατί από εκεί ξεκινάνε όλα – και να αυξήσουμε τα έσοδα που είναι απαραίτητα γιατί οι κυβερνήσεις και τα κράτη χρειάζονται δαπάνες τα επόμενα χρόνια. Δαπάνες για την υγεία, για την παιδεία και την ευημερία του κόσμου.»
Αναταραχή
Όσον αφορά το μακροοικονομικό περιβάλλον, ο κ. Στουρνάρας σημείωσε ότι «τα τελευταία χρόνια συνέβησαν πράγματα τα οποία δεν μπορούσαν να προβλεφθούν». «Ξεκινήσαμε με την πανδημία, κατόπιν είχαμε και έχουμε τον πόλεμο στην Ουκρανία. Δημιούργησε ενεργειακή κρίση. Όλα αυτά λοιπόν εάν προστεθεί μάλιστα και η σινοαμερικανική – ας το πω έτσι – ένταση και σε θέματα οικονομίας, με την επιβολή δασμών στο παγκόσμιο εμπόριο, έχουμε ένα περιβάλλον πιο δύσκολο από αυτό που είχαμε πριν.»
«Άρα αυτό για εμάς σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και εννοώ όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, να τακτοποιήσουμε τα του οίκου μας, να προχωρήσουμε, να κλείσουμε τα κενά, δηλαδή να προχωρήσουμε επιτέλους στην τραπεζική ένωση, σε μια πιο συντονισμένη οικονομική πολιτική και στην Ελλάδα βεβαίως να αποκτήσουμε την πολυπόθητη επενδυτική βαθμίδα και να διατηρήσουμε τα μαξιλάρια ασφαλείας που έχουμε για όσο διάστημα θα υπάρχει αυτή η αβεβαιότητα στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον», είπε ο διοικητής της ΤτΕ.
«Μέρος της λύσης τα μνημόνια»
Εκτίμησε ότι τα μνημόνια αποδείχθηκαν «μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος» καθώς «μπορεί να συνεπάγονταν λιτότητα, αλλά από την άλλη μεριά, είχαμε μια πολύ μεγάλη αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους» με αποτέλεσμα «σήμερα να είμαστε πολύ καλύτερα από το παρελθόν. Και η οικονομία και το δημόσιο χρέος και οι ελληνικές τράπεζες.»
«Άρα λοιπόν είμαστε, δεν θα χρησιμοποιούσα τη λέξη θωρακισμένοι, γιατί είναι πολύ φορτισμένη, θα έλεγα όμως ότι είμαστε σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ότι στο παρελθόν, χάρη στις θυσίες που κάναμε τα προηγούμενα χρόνια. Οι θυσίες αυτές είχαν βέβαια και την άλλη πλευρά του νομίσματος, τη μεγάλη αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους. Σήμερα το δημόσιο χρέος εξυπηρετείται με ένα μέσο επιτόκιο 1,4% από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη. Έχει μέση διάρκεια 20 χρόνια. Αυτά είναι πρωτοφανή πράγματα για την Ελλάδα, δεν τα είχαμε ποτέ σχεδόν στο παρελθόν. Πρέπει να τα διατηρήσουμε όμως και αυτό είναι το μέλημά μας και στην Τράπεζα της Ελλάδος και ελπίζω και στην κυβέρνηση που θα προκύψει μετά τις εκλογές», είπε ο διοικητής της ΤτΕ.
«Τα συστημικά κόμματα έχουν δοκιμαστεί»
Ο Γιάννης Στουρνάρας σημείωσε ότι δεν χρειάζεται να υπάρχει φόβος ως προς τις εξελίξεις στην ελληνική οικονομία, ενώ, αναφερόμενος στις επερχόμενες εκλογές, σημείωσε ότι «τα συστημικά ευρωπαϊκά κόμματα έχουν περάσει όλα από την κρίση, έχουν κυβερνήσει τη χώρα» και ως εκ τούτου «δεν μπορώ να διανοηθώ» – όπως χαρακτηριστικά είπε ο κεντρικός τραπεζίτης – ότι οποιαδήποτε από αυτά τα κόμματα θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλόγιστη αύξηση των κρατικών δαπανών.
Υψηλότερα επιτόκια και… “στενός κορσές”
Ο πρόεδρος της ΤτΕ ξεκαθάρισε ότι η επόμενη κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει ένα μακροοικονομικό περιβάλλον δυσκολότερο από ότι η προηγούμενη, διότι τα επιτόκια είναι πολύ υψηλότερα, διότι θα έχουμε ένα σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης που τώρα έχει μπει λίγο στις καλένδες λόγω της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά από του χρόνου θα ισχύσει με τον άλφα ή με το βήτα τρόπο, άρα οι συνθήκες θα είναι κατά τι δυσκολότερες. Παρά τις δυσκολίες, βεβαίως, υπάρχουν και θετικές εξελίξεις όπως ότι «έχουμε ένα πολύ γενναιόδωρο διαρθρωτικό ταμείο από την Ευρωπαϊκή Ένωση» το οποίο «θα μας δώσει 40 δισεκατομμύρια για τα επόμενα 5, 6 χρόνια» καθώς και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που «θα μας δώσει άλλα 30 δισ».
«Ήδη έχουμε εκταμιεύσει 11 δισ εάν δεν κάνω λάθος από το Ταμείο αυτό. Κινείται πολύ γρήγορα. Άρα υπάρχουν και τα δύσκολα, υπάρχουν και τα εύκολα. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε τα εύκολα και να προσπαθήσουμε να μην δημιουργηθούν συνθήκες για τα δύσκολα. Δεν μπορώ, όπως σας είπα ξανά, να διανοηθώ ότι οποιαδήποτε από τα κόμματα τα οποία κυβέρνησαν τη χώρα κατά τη διάρκεια της κρίσης και συνέβαλαν στη σωτηρία της, ότι τώρα θα φερθούν με ένα διαφορετικό τρόπο. Και αυτό θέλαμε να τονίσουμε στην έκθεση και αυτό πιστεύω ότι κάναμε», είπε.
Προς τέλος των αυξήσεων επιτοκίων
Αναφορικά με την επιτοκιακή πολιτική της ΕΚΤ, ο κ. Στουρνάρας σημείωσε ότι τα επιτόκια έχουν αυξηθεί ήδη κατά 350 μονάδες βάσης από τον Ιούλιο μέχρι σήμερα, και ως εκ τούτου ο Έλληνας κεντρικός τραπεζίτης θεωρεί ότι «είμαστε πολύ κοντά» στην ολοκλήρωση του κύκλου σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής – της «μεγαλύτερης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο». «Πιστεύω ναι, ότι είμαστε πολύ κοντά (στο τέλος). 50 μονάδες βάσης ακόμα; 25; 50; Νομίζω μέχρι εκεί θα πάει», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ως προς τα μέτρα που αναμένεται να ανακοινώσουν οι ελληνικές τράπεζες για «πάγωμα» της επιβάρυνσης των οφειλετών από την αύξηση των επιτοκίων, ο διοικητής της ΤτΕ ξεκαθάρισε ότι πρόκειται για μια «λελογισμένη κίνηση» την οποίαν «επικροτούμε». «Τώρα οι τράπεζες ξέρουν ότι βρισκόμαστε κοντά στο τέλος του κύκλου αυξήσεων των επιτοκίων, άρα είναι λελογισμένο το κόστος το οποίο θα φέρουν. Πρέπει να το προσέχουμε και αυτό, γιατί και οι τράπεζες πέρασαν από μια μεγάλη κρίση κατά το παρελθόν», σημείωσε, απαντώντας σε ερώτηση για το αν θα ήταν έπρεπε να σχετικά μέτρα να είχαν ληφθεί νωρίτερα.
Τυχερή η κυβέρνηση Μητσοτάκη
«Η προηγούμενη κυβέρνηση ήταν πολύ τυχερή, διότι αντιμετώπισε πολύ ευνοϊκές συνθήκες και δεν εννοώ μόνο αυτές από τη ρύθμιση του δημοσίου χρέους από τα μνημόνια, αλλά εννοώ τη μεγάλη οικονομική ανάπτυξη, περίπου διπλάσια από ότι υπολογίζαμε λόγω της πολύ καλής εξέλιξης στον τουρισμό και επίσης του πληθωρισμού, που ο πληθωρισμός μπορεί μεν στην οικονομία συνολικά να μην κάνει καλό, αλλά στα δημοσιονομικά κάνει καλό, αρκεί να είναι παροδικός και να μην είναι μόνιμος», τόνισε σε άλλο σημείο της συνέντευξής του ο Γιάννης Στουρνάρας.
«Άρα η κυβέρνηση σήμερα εκμεταλλεύτηκε αυτήν την πολύ καλή τύχη που είχε και μπόρεσε και διένειμε αυτά τα χρήματα που είπατε, το οποίο ήταν αποτέλεσμα των συνεπειών της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία, παράλληλα όμως μπόρεσε και μείωσε πάρα πολύ το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ. Τα προηγούμενα δυο χρόνια το μειώσαμε περίπου 35 ποσοστιαίες μονάδες βάσης.»
Το χρέος
Όπως σημείωσε ο διοικητής της ΤτΕ, αυτή η μείωση του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν πολύ σημαντική παρά την αύξησή του σε απόλυτα νούμερα – με την τελευταία αυτή εξέλιξη να είναι κάτι που ο κεντρικός τραπεζίτης θα ήθελε να έχει αποφευχθεί.
«Θα έπρεπε εγώ νομίζω και σε απόλυτα νούμερα να είχαμε μπορέσει να το είχαμε μειώσει (το χρέος). Αλλά εν πάση περιπτώσει αυτό που έχει σημασία είναι ως ποσοστό του ΑΕΠ. Αυτό κοιτάζουν όλοι και ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε δραματικά. Αλλά δεν θα είμαστε τόσο τυχεροί τα επόμενα χρόνια. Αυτό θέλω να τονίσω. Γι’ αυτό είπα ότι η επόμενη κυβέρνηση δεν θα είναι τόσο τυχερή όσο η προηγούμενη.»
Ερωτηθείς για την φορολογική πολιτική – και συγκεκριμένα για την φορολογία των εισοδημάτων των μισθωτών με 35%, των εταιρικών κερδών με 22% και των μερισμάτων με 5%, ο κ. Στουρνάρας σημείωσε ότι «ως κεντρικός τραπεζίτης δεν θα ήθελα να εκφέρω άποψη για τις διαφορετικές μορφές φορολογίας» καθώς «είναι καθαρά πολιτικό ζήτημα». «Αυτό που ενδιαφέρει την κεντρική τράπεζα είναι τα ελλείμματα να ακολουθούν τους κανόνες που έχουμε υποσχεθεί να τηρήσουμε. Αυτό είναι το βασικό», είπε.
Τα κόμματα θα προσαρμοστούν
Όσον αφορά, τέλος, το ενδεχόμενο αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης από τη Βουλή που θα προκύψει από τις επόμενες εκλογές – και τον κίνδυνο αρνητικών επιπτώσεων στην οικονομία από μια τέτοια εξέλιξη, ο κ. Στουρνάρας ανέφερε με νόημα ότι «το τι λένε τα κόμματα προεκλογικά δεν σημαίνει ότι είναι αυτά τα οποία θα κάνουν και μετεκλογικά», ενώ υπογράμμισε ξανά ότι «δεν μπορώ να διανοηθώ ότι κόμματα συστημικά ευρωπαϊκά μπορούν να φερθούν με διαφορετικό τρόπο από ότι φέρθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης».
