Το άνυδρο καλοκαίρι στην Ευρώπη προκάλεσε ξηρασίες, οι οποίες στέγνωσαν ακόμα και τον Ρήνο επιβεβαιώνουν ότι η κλιματική αλλαγή δεν αναστέλλεται λόγω πολέμου, η μετάβαση όμως της ΕΕ σε ένα πιο πράσινο μοντέλο φαίνεται ότι έχει κάνει μια de facto παύση. Το κάρβουνο, δαιμονοποιήθηκε συντονισμένα, αποτελεί τον “χρυσό” της εποχής, καθώς ορυχεία που χαρίζονταν πριν από μερικούς μήνες, τώρα παράγουν υπερκέρδη για τους κατόχους τους, ενώ η Γερμανία προτεραιοποιεί τη μεταφορά άνθρακα από το σιδηροδρομικό της δίκτυα έναντι των επιβατηγών αμαξοστοιχιών.
Μπορεί διεθνώς οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να παραμένουν… τάση, όμως ο λιγνίτης είναι μακράν ο outperformer της συγκυρίας.
Τα ωστικά κύματα της αγοράς ενέργειας από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία σημαίνουν ότι ο κόσμος εξαρτάται περισσότερο από το πιο ρυπογόνο καύσιμο. Και καθώς η ζήτηση επεκτείνεται και οι τιμές αυξάνονται σε ιστορικά υψηλά, αυτό σημαίνει υπερ-κέρδη για τους μεγαλύτερους παραγωγούς άνθρακα.
Η Glencore Plc ανέφερε ότι τα κέρδη από τη μονάδα άνθρακα αυξήθηκαν σχεδόν 900% στα 8,9 δισεκατομμύρια δολάρια το πρώτο εξάμηνο – περισσότερα από τα κέρδη της Starbucks Corp. ή της Nike Inc. για το σύνολο του έτους. Τα κέρδη της No. 1 παραγωγού άνθρακα, της Coal India Ltd. σχεδόν τριπλασιάστηκαν, επίσης καταγράφοντας νέο ρεκόρ, ενώ οι κινεζικές εταιρίες που παράγουν περισσότερο από το ήμισυ του άνθρακα στον κόσμο είδαν πρώτες-τα κέρδη του πρώτου 6μήνου να υπερδιπλασιάζονται σε συνολικά 80 δισεκατομμύρια δολάρια.
Τα τεράστια κέρδη των εταιριών προσφέρουν τεράστιες αποδόσεις στους επενδυτές, ιδιαίτερα σε όσους τοποθετήθηκαν έγκαιρα προβλέποντας την εξαναγκασμένη επί-στροφή στα ορυκτά καύσιμα. Παράλληλα, όμως, η τρέχουσα κρίση διδάσκει ότι η ενεργειακή ασφάλεια δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως δεδομένη στο πλαίσιο του σχεδιασμού πράσινων πολιτικών, αλλά ως ένα μόνιμο ζητούμενο.
Οι νέες αυτές συνθήκες είναι πολύ πιθανό όμως να εκτροχιάσουν τους περιβαλλοντικούς στόχους για μείωση της ετήσιας υπερθέρμανσης του πλανήτη κάτω από τον 1,5 βαθμό Κελσίου.
Χρηματοδοτικό πρόβλημα
Μπορεί οι χώρες να αποφασίζουν την επιστροφή στον “φθηνό” άνθρακα, ωστόσο όσο μαζικοποιείται το κύμα τόσο ανακαλύπτουν ότι ο άνθρακας δεν είναι ούτε άπλετος, ούτε φθηνός. Το πρόβλημα αυτό δεν μπορεί να λυθεί εύκολα.
Καθώς η τάση αποεπένδυσης από τα ορυκτά και ρυπογόνα καύσιμα και η εμπέδωση νέων πολιτικών σε ολόκληρο το φάσμα, έχουν αποτρέψει παθητικά και ενεργητικά νέες επενδύσεις σε ορυχεία, μεθόδους αύξησης παραγωγής και τεχνολογίας βελτιστοποίησης της καύσης, το σκηνικό είναι πολύ διαφορετικό απ ό,τι πριν από λίγα χρόνια.
Η Glencore καταρρίπτει ρεκόρ κερδών άνθρακα σε μόλις έξι μήνες. Είναι μια αξιοσημείωτη ανάκαμψη για μια βιομηχανία που πέρασε χρόνια βυθισμένη σε μια υπαρξιακή κρίση, καθώς ο κόσμος προσπαθεί να στραφεί σε καθαρότερα καύσιμα για να επιβραδύνει την υπερθέρμανση του πλανήτη. Οι τράπεζες έχουν δεσμευτεί να τερματίσουν τη χρηματοδότηση, σε εταιρίες ορυχείων και σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και τον περασμένο Νοέμβριο οι παγκόσμιοι ηγέτες έφτασαν κοντά σε μια συμφωνία για τον τερματισμό της χρήσης ορυκτών καυσίμων.
Υπερκέρδη ή… πράσινη μετάβαση;
Η ειρωνεία είναι ότι οι προσπάθειες αυτές έχουν βοηθήσει στα… υπερκέρδη των παραγωγών άνθρακα, καθώς η έλλειψη επενδύσεων έχει περιορίσει την προσφορά. Και η ζήτηση είναι υψηλότερη από ποτέ, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να απογαλακτιστεί από τις ρωσικές εισαγωγές εισάγοντας περισσότερο άνθρακα δια θαλάσσης και υγροποιημένο φυσικό αέριο, αφήνοντας λιγότερα καύσιμα σε άλλες χώρες. Οι τιμές στο λιμάνι του Νιούκαστλ της Αυστραλίας, το ασιατικό σημείο αναφοράς, έφθασαν σε ρεκόρ τον Ιούλιο.
Ο αντίκτυπος στα κέρδη για τους ανθρακωρύχους ήταν εκπληκτικός και οι επενδυτές τώρα δρέπουν τους καρπούς. Τα κέρδη της Glencore επέτρεψαν στην εταιρία να αυξήσει τις αποδόσεις στους μετόχους κατά άλλα 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος, με την υπόσχεση για περισσότερα στο μέλλον.
Τα υπερκέρδη των εταιριών άνθρακα μπαίνουν επίσης στο στόχαστρο των πολιτικών. Η ισορροπία είναι όμως λεπτή. Η Ευρώπη δεν μπορεί να… “πυροβολήσει” τα πόδια της πάλι, καθώς ενδεχόμενη φοροεπιδρομή στις εταιρίες άνθρακα, όταν αυτές δεν έχουν επαρκή πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία θεωρείται παραπάνω από βέβαιο ότι θα υπονομεύσει την προοπτική βελτίωσης της παραγωγικής τους ικανότητας. Έτσι, η προοπτική μείωσης των τιμών θολώνει και η ενεργειακή κρίση επιδεινώνεται.
Η Ευρώπη, είναι τώρα υποχρεωμένη να διαλέξει μεταξύ δύο κακών σεναρίων αυτό με τις λιγότερες βραχυχρόνιες επιπτώσεις: Είτε να υπαναχωρήσει απέναντι στη Ρωσία και θα εξαναγκάσει την Ουκρανία να συνθηκολογήσει αποδεχόμενη απώλεια εδαφών, είτε θα επιτρέψει στις εταιρίες άνθρακα και πετρελαίου να απολαμβάνουν υπερκέρδη με την προϋπόθεση μείωσης των τιμών και εξασφάλισης της ενεργειακής επάρκειας.
Ήδη, στην εξίσωση της ενεργειακής ασφάλειας επανέρχονται οι πυρηνικές μονάδες, ενώ η ξηρασία στον Ρήνο έδειξε ότι και τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια δεν προσφέρουν εγγυήσεις.