Σκληρή αντπαράθεση σε πολιτικό επίπεδο αλλά αδιαφορία από τις συνδικαλιστικές ενώσεις και τους ίδιους τους δημοσιογράφους, προκαλεί στην Ελλάδα η δημοσίευση του Παγκόσμιου Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου, στον οποίο η Ελλάδα υποχωρεί δραματικά και κατατάσσεται στην τελευταία θέση της ΕΕ το 2022.
Στην τελευταία θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά στην ελευθερία του Τύπου κατατάσσεται η Ελλάδα, εγείροντας ανησυχία για το ενδεχόμενο κοινωνικών αναταραχών και προβληματικού υπολογισμού του πολιτικού ρίσκου, παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρρεάζουν αρνητικά η διαβάθμιση του επενδυτικού κινδύνου.
Πρακτικές περιορισμού, ποινικοποίηση της έρευνας και υπονόμευση της ελευθερίας του Τύπου, καθώς και η στοχοποίηση δημοσιογράφων ακόμα και από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, αποτελούν ζητήματα που οδήγησαν στην εκ νέου υποβάθμιση της θέσης της Ελλάδας στον δείκτη ελευθρίας του Τύπου. Το μείζον, ωστόσο, είναι ο έλεγχος των media από λίγους επιχειρηματίες, το θεσμικό πλαίσιο που τοποθετεί ΑΠΕ και ΕΡΤ υπό τον κυβενρητικό εκπρόσωπο και η μεγάλη και αυξανόμενη εξάρτηση στα κρατικά έσοδα, αποτελούν τα μείζονα προβλήματα, όπως αναφέρεται στην έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα.
Πρελούδιο
Η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα υπέστη σοβαρές οπισθοδρομήσεις το 2021 και το 2022, με τους δημοσιογράφους να εμποδίζονται τακτικά να καλύψουν θέματα από τη μετανάστευση έως και τον Covid-19, αναφέρει στην εισαγωγή του σημειώματος που αφορά την Ελλάδα η σχετική έκθεση. Επιπλέον, υπογραμμίζεται ότι η δολοφονία του βετεράνου ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ τον Απρίλιο του 2021 παραμένει ανεξιχνίαστη παρά την υπόσχεση της κυβέρνησης για ταχεία διερεύνηση και απόδοση Δικαιοσύνης.
Τοπίο των μέσων ενημέρωσης
Η εμπιστοσύνη των Ελλήνων στα μέσα ενημέρωσης ήταν σταθερά μία από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη. Μερικές μεγάλες ιδιωτικές ομάδες όπως ο Skai συνυπάρχουν μαζί με εκατοντάδες διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης, γεγονός που συμβάλλει σε μεγάλο κατακερματισμό του τοπίου των μέσων ενημέρωσης. Η συντριπτική πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης ανήκει σε λίγα άτομα που δραστηριοποιούνται επίσης σε άλλους, ρυθμιζόμενους επιχειρηματικούς τομείς. Επιπλέον, ορισμένοι από αυτούς έχουν στενούς δεσμούς με την πολιτική ελίτ. Ο Τύπος είναι επομένως πολύ πολιτικά πολωμένος.
Πολιτικό πλαίσιο
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, υπονομεύοντας την ανεξαρτησία των συντακτών τους.
Η ρυθμιστική αρχή NCRTV έχει κατηγορηθεί για αργή και αναποτελεσματική λήψη αποφάσεων, αλλά οι σημερινές και οι πρώην κυβερνήσεις δεν κατάφεραν να αναθεωρήσουν σημαντικά τον τρόπο λειτουργίας της.
Νομικό πλαίσιο
Πρόσφατες τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα – εγκρίθηκαν με πρόσχημα την καταπολέμηση του Covid-
19 – επιτρέπουν δυσανάλογο περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου για σαθρούς νομικούς λόγους. Το αδίκημα της διάδοσης ψευδών πληροφοριών τιμωρείται με φυλάκιση πέντε ετών αντίκειται στις διεθνείς δεσμεύσεις της Ελλάδας και στα ευρωπαϊκά νομικά πρότυπα, αντιπροσωπεύοντας σοβαρή απειλή για το δικαίωμα των δημοσιογράφων να δημοσιεύουν πληροφορίες για το δημόσιο συμφέρον και αυξάνοντας τον κίνδυνο αυτολογοκρισίας.
Οικονομικό πλαίσιο
Η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας σε συνδυασμό με τα χαμηλά ποσοστά αναγνωσιμότητας και τους μειωμένους διαφημιστικούς προϋπολογισμούς έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση τη μακροπρόθεσμη επιβίωση πολλών μέσων ενημέρωσης.
Αυτό τα κατέστησε εξαρτώμενα έτι περαιτέρω από τη δημόσια χρηματοδότηση. Ωστόσο, η διαδικασία κατανομής αυτών των κονδυλίων στερείται διαφάνειας και φαινομενικά ευνόησε φιλοκυβερνητικα μέσα ενημέρωσης. Κοινοβουλευτική εξεταστική επιτροπή διερεύνησε τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία δόθηκαν εκατομμύρια ευρώ σε οργανισμούς μέσων ενημέρωσης για μια σειρά κρατικών διαφημιστικών εκστρατειών.
συμπεριλαμβανομένης της κυβερνητικής εκστρατείας ευαισθητοποίησης για τον Covid.
Κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο
Ακροαριστεροί και ακροδεξιοί ακτιβιστές επιτίθενται τακτικά στις εγκαταστάσεις των μέσων ενημέρωσης που θεωρούν ιδεολογικούς εχθρούς. Επιπλέον, οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν συχνά σεξισμό στο χώρο εργασίας.
Ασφάλεια
Η αστυνομία καταφεύγει τακτικά σε βία και αυθαίρετες απαγορεύσεις για να εμποδίσει τη δημοσιογραφική κάλυψη των διαδηλώσεων και της προσφυγικής κρίσης στα νησιά. Μια Ολλανδή δημοσιογράφος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα για τη δική της ασφάλεια αφού δέχθηκε επίθεση στο δρόμο μετά από μια εκστρατεία συκοφαντικής δυσφήμισης από τους φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης σχετικά με τη λεντονη ανταλλαγή απόψεών της με τον πρωθυπουργό σχετικά με τις απωθήσεις μεταναστών.
Επιπλέον, παρά τις δεσμεύσεις για ταχεία διερεύνηση, οι αρχές έχουν αποτύχει μέχρι στιγμής να επιλύσουν τη δολοφονία του βετεράνου ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ, ο οποίος δολοφονήθηκε έξω από το σπίτι του στην Αθήνα, μέρα μεσημέρι.
