Ο Γιώργος Α. Παπανδρέου (Σαιντ Πωλ, 16 Ιουνίου 1952) είναι Έλληνας πολιτικός, βουλευτής Αχαΐας του Κινήματος Αλλαγής και πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς. Διετέλεσε πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ (8 Φεβρουαρίου 2004 – 18 Μαρτίου 2012) και επίσης πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας (6 Οκτωβρίου 2009 – 11 Νοεμβρίου 2011) μετά τη νίκη του στις εκλογές του Οκτωβρίου 2009.
Τον Νοέμβριο του 2011 παραιτήθηκε από το αξίωμα του πρωθυπουργού και τον Μάρτιο του 2012 αποχώρησε από την προεδρία του ΠΑΣΟΚ. Τον Ιανουάριο του 2015 αποχώρησε από το ΠΑΣΟΚ και ίδρυσε το πολιτικό κόμμα Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών, το οποίο έλαβε μέρος στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 αλλά δεν εισήλθε στη Βουλή. Από το 2017 συμμετέχει στην Δημοκρατική Συμπαράταξη και στο Κίνημα Αλλαγής. Στις εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019 εξελέγη βουλευτής Αχαΐας με το Κίνημα Αλλαγής.
Βιογραφία
Γεννήθηκε στο Σαιντ Πωλ (St. Paul) της Μινεσότα των Ηνωμένων Πολιτειών (ΗΠΑ) καθώς εκείνη την περίοδο ο πατέρας του και μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδας Ανδρέας Παπανδρέου κατείχε πανεπιστημιακή έδρα στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα (University of Minnesota).[7] Μητέρα του είναι η Μαργαρίτα Τσαντ από το Έλμχερστ (Elmhurst) του Ιλινόι των ΗΠΑ. Είναι εγγονός του επίσης πρώην πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου. Γενέτειρα της πολιτικής οικογενείας Παπανδρέου είναι το Καλέντζι της Αχαΐας.[7]
Σπούδασε κοινωνιολογία στο Amherst College στη Μασαχουσέτη στις ΗΠΑ, την περίοδο 1970-1975, και αργότερα ολοκλήρωσε μεταπτυχιακό δίπλωμα στην κοινωνιολογία της ανάπτυξης στο London School of Economics, Ηνωμένο Βασίλειο, μεταξύ 1975 και 1977. Έχει επίσης πραγματοποιήσει μεταπτυχιακές σπουδές στη Στοκχόλμη και παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα στο Κέντρο Διεθνών Σχέσεων του αμερικάνικου πανεπιστημίου Χάρβαρντ. [εκκρεμεί παραπομπή] Έχει εργαστεί στις Η.Π.Α., στη Σουηδία και στον Καναδά.
Υπήρξε παντρεμένος με την Άντα Παπαπάνου, με την οποία χώρισε το 2016.[8] Έχει δύο παιδιά, τον Ανδρέα (από τον πρώτο γάμο με την Εύα Ζησιμίδου, 1982) και τη Μαργαρίτα-Έλενα (από τον δεύτερο γάμο με την Άντα Παπαπάνου, 1990).[9] Μιλάει αγγλικά, γαλλικά και σουηδικά.
Πολιτική σταδιοδρομία (1981-2009)
Ως υπουργός Εξωτερικών δραστηριοποιήθηκε στην προσέγγιση και στην επίλυση των διαφορών ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Υποστήριξε το σχέδιο Ανάν ως μια μεγάλη ευκαιρία για την επίλυση του Κυπριακού προβλήματος,[12] και πήρε πολλές ειρηνευτικές πρωτοβουλίες παγκόσμια, όπως η προώθηση της ιδέας της Ολυμπιακής Εκεχειρίας.
Στις 8 Φεβρουαρίου 2004 εξελέγη, όντας ο μοναδικός υποψήφιος, πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. μετά από ψηφοφορία, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 1.000.000 πολίτες, και προσπάθησε να προωθήσει την ανασυγκρότηση του κόμματος.[13] Οι υποστηρικτές της πολιτικής του προσέγγισης τη έκριναν σημαντική, θεωρώντας ότι έφερνε νέο πολιτικό ήθος στην ελληνική πολιτική σκηνή, ενώ οι επικριτές αυτής της προσέγγισης έβρισκαν πως δεν ήταν αποδεκτή στην ελληνική κοινωνία και ότι ήταν δυνάμει επικίνδυνη για το ΠΑ.ΣΟ.Κ.[14]
Τον Ιανουάριο του 2006 εξελέγη για πρώτη φορά πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς.[15]
Μετά την ήττα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου 2007, ο Γιώργος Παπανδρέου δήλωσε το βράδυ της ίδιας μέρας ότι θα ζητήσει την ανανέωση της εμπιστοσύνης της βάσης του κόμματος.[16] Λίγο αργότερα ο Ευάγγελος Βενιζέλος δήλωσε ότι θα είναι και αυτός διεκδικητής της προεδρίας του ΠΑΣΟΚ.[17] Ο Γ. Παπανδρέου δέχτηκε πολλές πιέσεις, τόσο από στελέχη του κόμματος, τα οποία τον πίεσαν να μην διεκδικήσει εκ νέου την προεδρία του κινήματος,[18] όσο και από τους πολίτες, οι οποίοι σύμφωνα με δημοσκοπήσεις τον θεώρησαν υπεύθυνο για το δυσμενές αποτέλεσμα των εκλογών. Αργότερα σε νέες δημοσκοπήσεις η δημοφιλία του επανέκαμψε σημαντικά.[19][20] Τελικώς, αναδείχτηκε και πάλι πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές της 11ης Νοεμβρίου, με τον Ευάγγελο Βενιζέλο να βρίσκεται στη δεύτερη θέση και τον Κώστα Σκανδαλίδη στην τρίτη.[21]
Στις 30 Ιουνίου του 2008 επανεξελέγη ομόφωνα πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, κατά το 23ο συνέδριο της οργάνωσης.[22] Στις 7 Ιουνίου 2009 κέρδισε στις ευρωεκλογές με 36,64%, έναντι 32,29% της Νέας Δημοκρατίας.[23]
Πρωθυπουργός της Ελλάδας (2009-2011)
Στις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου 2009 το ΠΑΣΟΚ πέτυχε ιστορική νίκη με ποσοστό 43,92% έναντι 33,47% της Νέας Δημοκρατίας.[23] Η ήττα οδήγησε τον πρώην πρωθυπουργό και πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας Κώστα Καραμανλή σε παραίτηση από τη θέση του προέδρου του κόμματος το ίδιο βράδυ.[24] Στις 6 Οκτωβρίου 2009 ορκίστηκε ως ο 11ος Πρωθυπουργός της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας και σχημάτισε την Κυβέρνηση Γεωργίου Α. Παπανδρέου.
Από τη θέση του πρωθυπουργού, ήταν ο πρώτος που αντιμετώπισε την προοπτική χρεοκοπίας της ελληνικής οικονομίας[25]. Η διακυβέρνηση της Ελλάδας κατά τη θητεία του αυτή θεωρείται εξαιρετικά δύσκολη, λόγω της ιδιαίτερα προβληματικής οικονομίας της χώρας, η οποία τον οδήγησε σε πολιτικές αποφάσεις που έφεραν σε δυσαρέσκεια ευρύ μέρος της ελληνικής κοινωνίας. Κατά τη διάρκεια της θητείας του υπεγράφη από τον υπουργό Οικονομικών η Δανειακή σύμβαση της Ελλάδας τον Μάιο του 2010,[26] συμφωνία χορήγησης ενός δανείου (80 δις €) από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τις χώρες – μέλη της Ζώνης του Ευρώ και το Δ.Ν.Τ. Είχε προηγηθεί η κύρωση από τη Βουλή του Μνημονίου, των μέτρων δηλαδή που θα λαμβάνονταν προκειμένου να δοθεί η χρηματοδότηση, με 172 ψήφους υπέρ.[27]
Παρά τη γενικευμένη λαϊκή δυσαρέσκεια και τα σκληρά μέτρα λιτότητας, ο Γιώργος Παπανδρέου μέχρι την τελευταία στιγμή επέμεινε ότι η δανειακή σύμβαση έσωσε τη χώρα από τη χρεοκοπία και αποτέλεσε τη μοναδικό δρόμο για παραμονή στην Ευρωζώνη.[28] Οι απόψεις των αναλυτών διΐστανται, καθώς έχει ασκηθεί έντονη κριτική για τους κυβερνητικούς χειρισμούς, την “εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας” και την “απουσία δυναμικής διαπραγμάτευσης” από πλευράς ελληνικής κυβέρνησης.[29] Αποτελεί, ωστόσο, γεγονός ότι η χώρα αδυνατούσε να καλύψει τις ταμειακές ανάγκες της, με ορισμένους, στον αντίποδα, να χαρακτηρίζουν “μονόδρομο” την προσφυγή στο ΔΝΤ.[30][31][32][33]
Τον Ιούνιο του 2011 ο Γεώργιος Παπανδρέου προχώρησε σε ανασχηματισμό της κυβέρνησης και προανήγγειλε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για αλλαγές στο Σύνταγμα, ανοίγοντας διάλογο με την αντιπολίτευση για πιθανή συγκυβέρνηση με ή χωρίς τον ίδιο στη θέση της πρωθυπουργίας.[34] Στις 22 Ιουνίου 2011 η νέα κυβέρνηση πήρε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή, με 155 ψήφους υπέρ και 143 κατά (στην ψηφοφορία έλαβαν μέρος 298 βουλευτές).[35]
Η υπερψήφιση με 155 βουλευτές του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής συνέβη στις 29 Ιουνίου 2011,[36] ωστόσο εκείνη την ημέρα χιλιάδες κόσμου διαδήλωναν σε κεντρικά σημεία πόλεων της χώρας εκφράζοντας την αντίθεσή τους στη ψήφιση του νομοσχεδίου.[37]
Στις 31 Οκτωβρίου 2011, ο Γ. Παπανδρέου ανακοίνωσε την πρόθεσή του για διενέργεια δημοψηφίσματος με το ερώτημα της έγκρισης της νέας δανειακής σύμβασης για την κάλυψη των αναγκών χρηματοδότησης του χρέους της χώρας.[38] Η απόφασή του αυτή προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αλλά και εντός του ίδιου του κόμματός του. Κάτω από ασφυκτικές πιέσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ανακάλεσε την πρόταση για δημοψήφισμα και συμφωνήθηκε η διαδικασία αντικατάστασης του. Στο πλαίσιο αυτό, ζήτησε ψήφο εμπιστοσύνης από το ελληνικό κοινοβούλιο στις 4 Νοεμβρίου 2011, την οποία και έλαβε με ψήφους 153 υπέρ.[39]
Στις 6 Νοεμβρίου 2011, έπειτα από τη συνεδρίαση υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια, μεταξύ του Πρωθυπουργού και του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αντώνη Σαμαρά, εκδόθηκε ανακοίνωση της Προεδρίας της Δημοκρατίας σύμφωνα με την οποία ξεκίνησαν οι διεργασίες για τη σύσταση νέας μεταβατικής κυβέρνησης συνεργασίας, χωρίς τη διενέργεια εθνικών εκλογών.[40] Πέντε ημέρες αργότερα, στις 11 Νοεμβρίου 2011, ο Γιώργος Παπανδρέου παραιτήθηκε. Στη θέση του ορκίστηκε ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας ο Λουκάς Παπαδήμος,στην κυβέρνηση Λουκά Παπαδήμου, με την κοινοβουλευτική στήριξη τριών κομμάτων (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΛΑΟΣ). Πολλοί αναλυτές και δημοσιογράφοι χαρακτήρισαν την πτώση του ως «ανατροπή» της εξουσίας.[41][42][43][44][45] Κάποια διεθνή μέσα έκαναν λόγο και για πραξικοπηματική ενέργεια εις βάρος του Παπανδρέου.[46][47][48][49]
Έργο με την κυβέρνηση
Το 2011 η κυβέρνηση αποφάσισε να κατασκευάσει φράκτη στον Έβρο για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης, κάτι που τελικά δεν τελεσφόρησε. Επιπλέον, στη φύλαξη των ελληνικών συνόρων συνεισφέρουν με στρατιωτικά σώματα και άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRONTEX), ενώ υπάρχει Τούρκος αξιωματικός που επιβλέπει τις στρατιωτικές αεροπορικές κινήσεις από τη βάση στη Λάρισα. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκαν και προγραμματίστηκαν κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με το Ισραήλ (στρατιωτικό πρόγραμμα Μίνωας).
Στον τομέα της οικονομίας η κυβέρνηση Γεώργιου Παπανδρέου 2009 ήρθε αντιμέτωπη με μεγάλο έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού. Τα προηγούμενα στατιστικά στοιχεία της ελληνικής οικονομίας αποδείχθηκαν λανθασμένα. Αρχικά, υποστήριξε ότι μπορούσε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του δημοσιονομικού ελλείμματος, πατάσσοντας τη φοροδιαφυγή, χρόνιο επιχείρημα των ελληνικών κυβερνήσεων. Μετά την αποτυχία αυτής της τακτικής στράφηκε στις αγορές, οι οποίες εν τω μεταξύ δεν είχαν πια εμπιστοσύνη στο ελληνικό κράτος, γιατί ήταν υπερχρεωμένο με μεγάλη πιθανότητα πτώχευσης και γιατί αποδείχθηκε ότι είχε διαδώσει ανακριβή οικονομικά στοιχεία. Η κυβέρνηση τότε στράφηκε για βοήθεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία σε μια προσπάθεια βελτίωσης της αξιοπιστίας της Ελλάδας υποσχέθηκε ότι θα χρηματοδοτήσει το ελληνικό κράτος για να μην πτωχεύσει. Αυτή η απόπειρα απέτυχε, ώστε η κυβέρνηση να ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να δημιουργήσουν μηχανισμό στήριξης του ελληνικού κράτους, το οποίο και έγινε.
Στη δημόσια διακυβέρνηση εντάσσεται και η χρήση του διαδικτύου και γενικά ηλεκτρονικών συστημάτων, όπως το πρόγραμμα Εύδοξος[50] για τη διανομή βιβλίων σε πανεπιστήμια και το πρόγραμμα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Με βάση το πρόγραμμα Διαύγεια[51], όλοι οι νόμοι και αποφάσεις που εκδίδονται από κυβερνητικά όργανα, φορείς του στενού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα και από Ανεξάρτητες Αρχές δημοσιεύονται πλέον στο διαδίκτυο. Έγινε καταγραφή των δημοσίων υπαλλήλων και δημιουργήθηκε Ενιαία Αρχή Πληρωμής (ΕΑΠ).
Μεγάλη αλλαγή είναι το πρόγραμμα Καλλικράτης, διάδοχο του προγράμματος Καποδίστρια, το οποίο ολοκληρώθηκε και με το οποίο συγχωνεύθηκαν δήμοι και κοινότητες σε μεγαλύτερους δήμους, καταργήθηκαν οι νομαρχίες, ενώ οι περιφερειάρχες είναι πλέον αιρετοί με τις κρατικές περιφέρειες να μετονομάζονται σε Αποκεντρωμένες Διοικήσεις. Η αλλαγή της διοικητικής διαίρεσης συνοδεύτηκε και από αλλαγή στις αρμοδιότητες των διοικητικών θέσεων.
Δεδομένου ότι η κυβέρνηση αντιμετώπιζε οικονομικό πρόβλημα λόγω του μεγάλου μεγέθους του δημόσιου τομέα, αποφάσισε σε πρώτη φάση την απογραφή των υπαλλήλων του Ελληνικού Δημοσίου και τη σύσταση Ενιαίας Αρχής Πληρωμής την οποία προώθησε με απόφαση του Ιουνίου 2010.[52] Η απογραφή των μισθοδοτούμενων από τον κρατικό προϋπολογισμό πραγματοποιήθηκε ψηφιακά[53] σε πρώτη φάση (7-29 Ιουλίου 2010) για υπαλλήλους του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και των Ο.Τ.Α. (δήμοι και νομαρχίες). Στη δεύτερη φάση (φθινόπωρο 2010) απογράφηκαν οι εργαζόμενοι στις Δ.Ε.Κ.Ο., σε Ν.Π.Ι.Δ. του Δημοσίου και σε δημοτικές επιχειρήσεις. Με την λήξη της πρώτης φάσης της απογραφής στις 29 Ιουλίου 2010, ο αριθμός των απογεγραμμένων ξεπερνούσε τις 750.000[54], ενώ εκτιμήθηκε ότι με την ολοκλήρωση και της δεύτερης φάσης το σύνολο των απογεγραμμένων θα ξεπερνούσε το 1.000.000.[55][56] Μέχρι τις 31 Ιουλίου 2010 είχαν απογραφεί 768.009 δημόσιοι υπάλληλοι.[57]
Τμήμα του λιμανιού του Πειραιά εκχωρήθηκε προς εκμετάλλευση για 35 χρόνια στην Κινέζικη εταιρία Cosco, γεγονός που είχε αποφασιστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση.
Μετά την πρωθυπουργία
Επανεξελέγη τον Αύγουστο του 2012 πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, ενώ το φθινόπωρο του 2012 υπήρξε επισκέπτης καθηγητής (Visiting Fellow) στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ των ΗΠΑ.[58][59]
Στις 3 Ιανουαρίου 2015, τρεις εβδομάδες πριν από τις βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιανουαρίου του 2015 [60], ο Γιώργος Παπανδρέου προχώρησε στην ίδρυση του κόμματος Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών (ΚΙΔΗΣΟ). Επιβεβαίωσε έτσι την αναμενόμενη διάσπαση του[61] από το ΠΑΣΟΚ, στο οποίο ηγήθηκε 8 χρόνια (8 Φεβρουαρίου 2004 – 18 Μαρτίου 2012). Παρόλα αυτά, το κόμμα του απέσπασε μόλις το 2,47% των ψήφων και δεν μπήκε στην Βουλή. Για πρώτη φορά από το 1923 κανένα μέλος της οικογένειας Παπανδρέου δεν εκλέγεται βουλευτής του Κοινοβουλίου.[62][63]
Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 ο Παπανδρέου και το κόμμα του δεν συμμετείχε, επικαλούμενος έλλειψη οικονομικών πόρων.[64] Είχε συνομιλήσει με την Φώφη Γεννηματά, την νέα αρχηγό του ΠΑΣΟΚ τους όρους μιας πιθανής εκλογικής συνεργασίας, αλλά δεν προέκυψε κάποια συμφωνία.[65]
Στις 12 Ιανουαρίου 2017, μετά από συνάντησή του με την Φώφη Γεννηματά, ανακοινώθηκε από κοινού ότι το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών θα συμμετέχει στην Δημοκρατική Συμπαράταξη.[66][67]
Στις βουλευτικές εκλογές του Ιουλίου 2019 κατάφερε να εκλεγεί βουλευτής Αχαΐας με το Κίνημα Αλλαγής, λαμβάνοντας 15.176 ψήφους.[68] Τον Ιούλιο του 2020 βγήκε εκτός γραμμής του Κινήματος Αλλαγής λόγω διαφωνίας του με την ηγεσία της Φώφης Γεννηματά σχετικά με νομοσχέδιο για τον περιορισμό των διαδηλώσεων, με το οποίο ο ίδιος διαφώνησε.[69]
Στις 20 Οκτωβρίου 2021, ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής στις εκλογές του Δεκεμβρίου.[70]
Κριτική
Η πρωθυπουργία του χαρακτηρίστηκε από αντιδράσεις και επικρίσεις για την είσοδο της Ελλάδας στον μηχανισμό στήριξης του ΔΝΤ.[71] Παράλληλα, μέλη της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου έπεσαν θύματα προπηλακισμού κατά τη περίοδο 2010-2011 από μερίδες πληθυσμού που αντιτάχθηκαν στα μέτρα στήριξης του ΔΝΤ.[72][73] Παράλληλα, σημαντική δοκιμασία για τη κυβέρνηση του χαρακτηρίστηκαν και τα κύματα διαδηλώσεων των «αγανακτισμένων», που ζητούσαν επανειλλημένα από τον Γιώργο Παπανδρέου να παραιτηθεί.[74][75] Το ΠΑΣΟΚ υποστήριξε ότι κάποιες από τις κινητοποίησεις ήταν πολιτικά μεθοδευμένες.[76]
Πολλοί αναλυτές και δημοσιογράφοι υποστηρίζουν ότι ο Γιώργος Παπανδρέου δέχθηκε άδικη κριτική ως πρωθυπουργός,[77][78] ενώ πολιτικοί του αντίπαλοι, που αντιτάχθηκαν στη λιτότητα, αργότερα ψήφισαν τους επόμενους μηχανισμούς στήριξης.[79] Αντίστοιχα, έχει επικριθεί για τη προεκλογική του εκστρατεία το 2009 και τη στήριξη του στο επιχείρημα «λεφτά υπάρχουν».[80][81][82] Ο ίδιος έχει παραθέσει διαφορετικές εξηγήσεις για τη συγκεκριμένη φράση, επισημαίνοντας ότι απομονώθηκε από μερίδα των ΜΜΕ.[83]
Η πτώση του από την εξουσία το 2011 χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως «ανατροπή»,[41][44][84][85][86][87] καθώς λίγες ημέρες πριν η κυβέρνηση είχε λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη βουλή.[88] Αναλυτές υποστηρίζουν συχνά ότι ο Γιώργος Παπανδρέου βρέθηκε σε δύσκολη θέση, επιχειρώντας να αποφύγει την χρεοκοπία της Ελλάδας, χωρίς την απαραίτητη στήριξη από τη κυβέρνηση του ή τα κόμματα της αντιπολίτευσης.[89][90][91][92]
Σύνοψη αξιωμάτων
Βουλευτικές θητείες
- Βουλευτής Αχαΐας (18 Οκτωβρίου 1981 – 24 Αυγούστου 1996)
- Βουλευτής Α’ Αθήνας (22 Σεπτεμβρίου 1996 – 11 Φεβρουαρίου 2004)
- Βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης (7 Μαρτίου 2004 – 18 Αυγούστου 2007)
- Βουλευτής Αχαΐας (16 Σεπτεμβρίου 2007 – 7 Σεπτεμβρίου 2009)
- Βουλευτής Αττικής (6 Οκτωβρίου 2009 – 11 Απριλίου 2012)
- Βουλευτής Αχαΐας (6 Μαΐου 2012 – 31 Δεκεμβρίου 2014, 7 Ιουλίου 2019 – σήμερα)
