Σε κατασκοπικό και πολιτικό θρίλερ που εκθέτει ανεπανόρθωτα την ΕΕ, εξελίχθηκε η πτήση της Ryanair από την Αθήνα για το Βίλνιους της Λιθουανίας, καθώς υποχρεώθηκε να προσγειωθεί στο Μίνσκ της Ουκρανίας μετά από μεθοδεύσεις Λευκορώσων πρακτόρων και αφού παρενοχλήθηκε από μαχητικά που έστειλε ο Λευκορώσος πρόεδρος Λουκασένκο.
Έκθετη είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και η υπόλογη η Ελλάδα καθώς ο Λευκορώσος πρόεδρος Λυοκασένκο με τη συμμετοχή μυστικών υπηρεσιών και πρακτόρων εξανάγκασε σε προσγείωση στο Μίνσκ πτήση της Rynair και απήγαγε αντιπολιτευόμενο δημοσιογράφο, ο οποίος αντιμετωπίζει τη θανατική ποινή στη χώρα του. Το σκηνικό περιπλέκεται καθώς η πτήση της Ryanair είχε αναχωρήσει από την Αθήνα με προορισμό το Βόλνιους της Λιθουανίας.
Ευθύνες σε ΕΥΠ, ΥΠΕΞ… Μαξίμου
Ο εξαναγκασμός του αεροσκάφους σε προσγείωση, η ομηρία των επιβατών και η απαγωγή και σύλληψη του δημοσιογράφου προκάλεσαν υψηλών τόνων πολιτικές και διπλωματικές αντιδράσεις στην ΕΕ κατά της Λευκορωσίας. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, μάλιτα, έφτασε σε σημείο να ζητά κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας μέσω Twitter, λίγες ώρες πριν το ταξίδι του Νίκου Δένδια στη Μόσχα.
Σε πρώτη ανάγνωση οι προβολείς πέφτουν στη Λευκορωσία και τις πρακτικές του Λουκασένκο, ο οποίος δρα υπό το μανδύα της στήριξης που απολαμβάνει από τον Βλάντιμιρ Πούτιν. Σε μια πιο ενδελεχή εξέταση των γεγονότων υπάρχουν ευθύνες και στην Ελλάδα. Η ΕΥΠ και το υπουργείο Εξωτερικών απέτυχαν να εντοπίσουν ή γνώριζαν και δεν ενημέρωσαν την ύπαρξη Ρώσων και Λευκορώσων πρακτόρων στην πτήση της Rynair. Επίσης, η Ελλάδα δεν φαίνεται να ενημέρωσε μέσω των διαύλων επικοινωνίας την ΕΕ ή άλλες χώρες για το ταξίδι του δημοσιογράφου.
Καθώς η υπόθεση αναδεικνύεται σε μείζον διπλωματικό και πολιτικό θέμα στην ΕΕ, στο παρασκήνιο διεξάγεται ένα άνευ προηγουμένου blame game. Η Ελλάδα, θέλοντας να αποτινάξει τις ευθύνες της, ζητά το λόγο από την Europol για την έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τους Λευκορώσους και Ρώσους πράκτορες. Παράλληλα, όμως, η ΕΥΠ να αναζητά εσωτερικά το πρόβλημα για την αδυναμία έγκαιρης επισήμανσής τους. Ευθύνες ενδεχομένως να έχει και η Κρατική Ασφάλεια καθώς δεν εντόπισε επίσης τους πράκτορες ή δεν ενημέρωσε σχετικά.
Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο καθώς η ΕΥΠ εμπίπτει στον άμεσο και απόλυτο έλεγχο του Μαξίμου…
Τί δεν έγινε…
Πρόβλημα φαίνεται να υπάρχει πάντως και στον υπηρεσιακό μηχανισμό του ΥΠΕΞ και τους διαύλους επικοινωνίας του με ΕΥΠ και Ασφάλεια, καθώς δεν είχε υπάρξει ενημέρωση για την αναχώρηση προσώπου ενδιαφέροντος, όπως είθισται σε τέτοιες περιπτώσεις. Συνήθως, για την αποφυγή τέτοιων καταστάσεων ζητείται η αλλαγή σχεδίου πτήσης, ή δρομολογείται η επιβίβαση με διαφορετικό διαβατήριο. Άλλες φορές μάλιστα πρόσωπα ενδιαφέροντος ταξιδεύουν με ταξιδιωτικά έγγραφα και διπλωματικό status μεγάλης χώρας της ΕΕ.
Το περιστατικό
Η πτήση της Ryanair, η οποία είχε αναχωρήσει από την Αθήνα και αναγκάστηκε να προσγειωθεί στο Μινσκ της Λευκορωσίας, απογειώθηκε τελικά λίγο πριν τις 21:00 της Κυριακής, 23 Μαΐου, για τον προορισμό της, το Βίλνιους της Λιθουανίας όπως ανέφερε η Επίτροπος Μεταφορών της ΕΕ, Αντίνα Βαλέαν.
Από την πτήση της Rynair όμως έλλειπε ο 26χρονος δημοσιογράφος, ακτιβιστής και blogger Ρομάν Προτάσεβιτς. Ο Ποτάσεβιτς που πλέον αγνοείται, είχε βρεθεί στην Ελλάδα για να καλύψει την επίσκεψη της Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, της αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Λευκορωσία.
Ο Ποτάσεβις έμεινε στην Αθήνα μερικές μέρες παραπάνω για να κάνει διακοπές. Η Ελλάδα όμως απέτυχε να διασφαλίσει την ασφσαλή επιστροφή του στη Λιθουανία, όπου ζούσε αυτοεξόριστος καθώς αντιμετώπιζε πολιτικές διώξεις στη Λευκορωσία.
Το χρονικό της απαγωγής
Λίγο πριν η πτήση FR4978 της Ryanair, εισέλθει στον εναέριο χώρο της Λιθουανίας, μυστικοί πράκτορες που βρίσκονταν στην πτήση απαίτησαν με εντολή Λουκασένκο από το πλήρωμα να γυρίσει το αεροσκάφος προς το Μινσκ, την πρωτεύουσα της Λευκορωσίας. Προφασίστηκαν μάλιστα τον κίνδυνο της τρομοκρατίας, ότι δήθεν υπήρχε βόμβα πάνω στο αεροσκάφος.
Οι επιβάτες είδαν ένα λευκορωσικό μαχητικό MiG-29 να συνοδεύει την πτήση της Ryanair μέχρι το αεροδρόμιο του Μινσκ. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Ryanair φυσικά δεν βρέθηκε καμία βόμβα στο αεροσκάφος.
Στο Μινσκ, οι αρχές επιδόθηκαν σε ολόκληρο σόου και καψώνια προς τους επιβάτες. Πυροσβεστικά και αστυνομικά οχήματα περίμεναν το αεροπλάνο για να αντιμετωπίσουν τον δήθεν κίνδυνο. Σύμφωνα με το δίκτυο NEXTA, που ίδρυσε ο συλληφθείς δημοσιογράφος, όλες οι βαλίτσες ελέγχθησαν από σκυλιά της αστυνομίας.
Οι επιβάτες ανακρίθηκαν και κρατήθηκαν για τρεις ώρες σε στενούς διαδρόμους χωρίς νερό ή τουαλέτα για να ελέγξουν τα έγγραφα και να τα ψάξουν.
Σε πανικό ο Προτάσεβιτς
Σύμφωνα με το λιθουανικό Delfi.lt, κάποιοι από τους επιβάτες παραξενεύτηκαν από την απότομη μανούβρα του αεροπλάνου, τη στιγμή δηλαδή που έστριψε για να κατευθυνθεί προς το Μινσκ.
Τότε ήταν που ο Προτάσεβιτς κατάλαβε τι συμβαίνει: έπιασε το κεφάλι του και έδειξε να πανικοβάλλεται. Όπως αναφέρει πάντα το λιθουανικό μέσο, κάποιοι επιβάτες τον ρώτησαν τι συμβαίνει. Τότε, αυτός τους είπε ποιος είναι και πρόσθεσε σε ήρεμο τόνο, αλλά με τρεμάμενη φωνή: «Εδώ με περιμένει η θανατική τιμή».
Αντιδράσεις στην Ευρώπη
Μετά την έντονη αντίδραση του Κυριάκου Μητσοτάκη αλλά και του ελληνικού ΥΠΕΞ ακολούθησαν αναρτήσεις από πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σε ανάρτησή του στο twitter, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ τονίζει:
«Ανησυχώ πολύ με τα όσα έχουν αναφερθεί για την αναγκαστική προσγείωση της πτήσης της Ryanair στο Μινσκ. Καλούμε τις αρχές της Λευκορωσίας να απελευθερώσει αμέσως την πτήση και τους επιβάτες της. Η διερεύνηση του συμβάντος από το ICAO θα είναι απαραίτητη».
Από την πλευρά της η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τονίζει:
«Είναι απολύτως απαράδεκτο να αναγκαστεί η πτήση της Ryanair από την Αθήνα προς το Βίλνιους να προσγειωθεί στο Μινσκ. ΟΛΟΙ οι επιβάτες πρέπει να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους στο Βίλνιους αμέσως και να διασφαλιστεί η ασφάλειά τους. Οποιαδήποτε παραβίαση των διεθνών κανόνων αεροπορικών μεταφορών πρέπει να έχει συνέπειες.
