Το νέο πλαίσιο για το προσφυγικό και το άσυλο παρουσίασε σήμερα η Κομισιόν, δίνοντας έμφαση στο οικονομικό όφελος των χωρών που φιλοξενούν πρόσφυγες και μετανάστες και καταργώντας τις ποσοστώσεις στην υποδοχή προσφύγων. Στόχος είναι η επούλωση των πληγών μεταξύ Κομισιόν και Group Visegrad που δημιούργησε το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο.
Η πρόταση της Κομισιόν αποτελεί μια ακόμη απόπειρα πολιτικού συμβιβασμού μεταξύ των χωρών του Group Visegrad και του διευθυντηρίου, καθώς το προηγούμενο καθεστώς είχε οξύνει τα πνεύματα, οδηγώντας ακόμα και σε καταδίκες χωρών από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Η διελκυστίνδα που είχε στηθεί για το προσφυγικό είχε αντίκτυπο σε όλο το εύρος της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στην ΕΕ, υπονομεύοντας την ενότητα και την προοπτική της Ένωσης.
Το νέο πλαίσιο της Κομισιόν, επιχειρεί να επουλώσει τις πληγές στις διακρατικές σχέσεις εντός της ΕΕ και να δώσει νέα πνοή στη συνεργασία των χωρών του Group Visegrad με την Κομισιόν. Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι το σχέδιο αυτό κατατίθεται μεσούσης της γερμανικής προεδρίας και ενόψει της Συνόδου Κορυφής που θα εξεταστεί το ολόκληρο το πλέγμα των ευρω-τουρκικών σχέσεων.
Από την άλλη πλευρά, το σχέδιο της Κομισιόν, που παρουσίασαν ο αντιπρόεδρος Μαργαρίτης Σχοινάς και η επίτροπος Ίλβα Γιόχανσεν, καθιστά σαφές ότι το πλήρες βάρος της προσφυγικής-μεταναστευτικής κρίσης θα επωμιστούν οι χώρες υποδοχής. Για να αντισταθμίσει το βάρος, η Κομισιόν προτείνει χρηματική ανταμοιβή 10,000 ανά πρόσφυγα/μετανάστη που υποδέχονται οι χώρες-μέλη. Παράλληλα, φαίνεται να διευρύνει την αυτονομία των χωρών στα ζητήματα χορήγησης ασύλου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Πολιτικά, η πρόταση της Κομισιόν κινείται πιο κοντά στις θέσεις και αξιώσεις των ακροδεξιών του Group Visegrad, απέχοντας αρκετά από το προηγούμενο καθεστώς της ισόρροπης κατανομής των βαρών και της αλληλεγγύης των χωρών. Πλέον, η αλληλεγγύη εκφράζεται οικονομικά, με την πρόταση να εμφορείται από τη λογική της οικονομικής επίλυσης των πολιτικών προβλημάτων.
Έτσι, στην πραγματικότητα επιχειρείται να δοθεί μια “ολλανδική λύση” σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα, με το Βερολίνο να σπρώχνει στην κατεύθυνση αποδοχής της φιλοσοφίας από την οποία εμφορείται η πρόταση της Κομισιόν.
Το σχέδιο της Κομισιόν
Οι πολυαναμενόμενες προτάσεις της Κομισιόν, που ήρθαν με επιπλέον καθυστέρηση λόγω των έκτακτων συνθηκών της πανδημίας, επιτρέπουν στα κράτη – μέλη της Ε.Ε. να επιλέξουν αν θα δεχθούν πρόσφυγες ή αν θα αναλάβουν την ευθύνη για επιστροφές στις χώρες καταγωγής τους όσων απορρίφθηκαν οι αιτήσεις ασύλου.
Η δεύτερη επιλογή ταιριάζει σε χώρες όπως η Αυστρία, η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σλοβακία, οι οποίες είναι γνωστό πως δεν επιθυμούν να δεχτούν πρόσφυγες και τρέφουν συνεχώς με ξενοφοβική ρητορική τα εσωτερικά τους ακροατήρια.
Οι κυβερνήσεις που απορρίπτουν τη μετεγκατάσταση και τις επιστροφές θα μπορούσαν επίσης να επιλέξουν να ξοδέψουν χρήματα για άλλα μέτρα, όπως για παράδειγμα τη χρηματοδότηση κέντρων υποδοχής σε κράτη πρώτης γραμμής όπως η Ελλάδα. «Όλοι πρέπει να αναλάβουν το μερίδιό τους στην αλληλεγγύη», τόνισε ωστόσο η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον. Η Γιόχανσον είπε επίσης ότι ελπίζει πως η ανάληψη ευθύνης για τις επιστροφές θα αποτελέσει μια ελκυστική επιλογή τις κυβερνήσεις της Ε.Ε. που δεν επιθυμούν να φιλοξενήσουν αιτούντες άσυλο.
Η επιτροπή υπόσχεται επίσης ταχύτερες διαδικασίες: θέλει να εισαγάγει έναν κανόνα ότι σε όλους τους αφιχθέντες θα ολοκληρώνονται οι έλεγχοι υγείας και ασφάλειας εντός πέντε ημερών.
Task force στη Λέσβο
Η Kομισιόν ανακοίνωσε ότι θα δημιουργήσει task force για τη βελτίωση της κατάστασης των προσφύγων και των μεταναστών στη Λέσβο.
Ως δράση προτεραιότητας, η task force θα συνεργαστεί στενά με τις ελληνικές αρχές για την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων υποδοχής τους επόμενους μήνες. Στόχος, κατά τα λεγόμενά τους, οι εγκαταστάσεις να είναι ευρωπαϊκού επιπέδου, με ανθεκτικές υποδομές και πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και επαρκή αποχέτευση.
Θα λάβει υπόψη τις ειδικές ανάγκες των γυναικών, των παιδιών και των οικογενειών, και θα απαιτήσει μεγαλύτερη συμμετοχή των οργανισμών της ΕΕ και των διεθνών οργανισμών, όπως η Ύπατη Αρμοστεία και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης.
Επιπλέον, η task force θα επιβλέπει ορισμένες δράσεις:
– Τερματισμό του υπερπληθυσμού μέσω της μεταφοράς όσων ευάλωτων ατόμων απέμειναν στην ηπειρωτική χώρα και συνεχιζόμενη μετεγκατάσταση ασυνόδευτων παιδιών και οικογενειών με παιδιά σε άλλα κράτη-μέλη.
– Γρήγορες, αποτελεσματικές διαδικασίες έτσι ώστε να υπάρχει σαφήνεια και βεβαιότητα στους αιτούντες, αλλά και βελτίωση της σχέσης μεταξύ βασικών διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένου του ασύλου και της επιστροφής ή της ένταξης που υποστηρίζονται από οργανισμούς της ΕΕ-Eυρωπαϊκή Υπηρεσία Στήριξης για το Άσυλο και Frontex.
Στόχος είναι η επούλωση των πληγών μεταξύ Κομισιόν και Group Visegrad που δημιούργησε το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο.
– Αύξηση των εθελοντικών επιστροφών μέσω της εφαρμογής του συνεχιζόμενου συστήματος υποβοηθούμενης εθελοντικής επιστροφής που είχε προηγουμένως σταματήσει λόγω του κορονοϊού.
– Βελτιωμένη ασφάλεια και προστασία για μετανάστες και αιτούντες άσυλο που υποστηρίζονται πλήρως από τους οργανισμούς της ΕΕ – Frontex και Europol.
Δηλώσεις από την Επιτροπή
Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπογράμμισε ότι
«η Μόρια είναι μια έντονη υπενθύμιση της ανάγκης εξεύρεσης βιώσιμων λύσεων για τη μετανάστευση. Ενισχύουμε, με τους οργανισμούς μας στην Ε.Ε., την παροχή υποστήριξης στους μετανάστες που έμειναν χωρίς στέγη και στην Ελλάδα. Και περιμένουμε και από τα άλλα κράτη-μέλη ενίσχυση. Μαζί πρέπει να δείξουμε ότι η Ευρώπη διαχειρίζεται τη μετανάστευση με ανθρώπινο και αποτελεσματικό τρόπο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι έτοιμη να συνεισφέρει το μερίδιό της».
Επίσης, η πρόεδρος της Κομισιόν δήλωσε ότι:
«Προτείνουμε σήμερα μία ευρωπαϊκή λύση, για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στην ικανότητά μας να διαχειριστούμε τη μετανάστευση ως Ένωση. Η ΕΕ έχει ήδη αποδείξει σε άλλους τομείς ότι μπορεί να λάβει έκτακτα μέτρα για βρεθούν συμβιβασμοί σε αποκλίνουσες προοπτικές. Δημιουργήσαμε μια πολύπλοκη εσωτερική αγορά, ένα κοινό νόμισμα και ένα πρωτοφανές σχέδιο ανάκαμψης για την ανοικοδόμηση των οικονομιών μας. Ήρθε η ώρα να ανταποκριθούμε στην πρόκληση της από κοινού διαχείρισης της μετανάστευσης, με τη σωστή ισορροπία μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης».
Η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον, σημείωσε ότι
«οι συνθήκες στη Μόρια, τόσο πριν όσο και μετά την πυρκαγιά, ήταν απαράδεκτες. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά σε υπερπλήρεις καταυλισμούς με κακή υγιεινή και λίγη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη. Η ειδική ομάδα συγκεντρώνει τις κεντρικές αρχές του Συμφώνου -δικαιοσύνη και αποτελεσματικότητα για τους αιτούντες και μεγαλύτερη ευθύνη για τα κράτη-μέλη. Δεν αρκεί να πούμε ποτέ ξανά ότι χρειαζόμαστε δράση και όλα τα κράτη-μέλη πρέπει να διαδραματίσουν το ρόλο τους».
Συνεχίζοντας η αρμόδια επίτροπος υποστήριξε ότι:
«Αυτό που προτείνουμε σήμερα θα οικοδομήσει μια μακροπρόθεσμη μεταναστευτική πολιτική που μπορεί να μεταφράσει τις ευρωπαϊκές αξίες σε πρακτική διαχείριση. Αυτό το σύνολο προτάσεων θα σημαίνει σαφείς, δίκαιες και γρηγορότερες συνοριακές διαδικασίες, έτσι ώστε οι άνθρωποι να μην χρειάζεται να περιμένουν. Σημαίνει ενισχυμένη συνεργασία με τρίτες χώρες για γρήγορες επιστροφές, περισσότερες νομικές οδούς και ισχυρές δράσεις για την καταπολέμηση των λαθρεμπόρων. Βασικά προστατεύει το δικαίωμα αναζήτησης ασύλου».
Τέλος, ο αντιπρόδρος Μαργαρίτης Σχοινάς, δήλωσε:
«Η Mόρια είναι μια έντονη υπενθύμιση ότι ο χρόνος έχει τελειώσει σχετικά με το πόσο καιρό μπορούμε να ζήσουμε σε ένα σπίτι μισοκτισμένο. Ήρθε η ώρα για μια κοινή ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική»
Σύμφωνα με τον ίδιο
«το Σύμφωνο παρέχει τα κομμάτια του παζλ που λείπουν για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στη μετανάστευση». «Κανένα κράτος μέλος δεν αντιμετωπίζει τη μετανάστευση με τον ίδιο τρόπο και οι διαφορετικές και μοναδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όλοι αξίζουν να εντοπιστούν, να αναγνωριστούν και να αντιμετωπιστούν».
We are turning a new leaf with the Pact on Migration and Asylum. One circuit where everything must connect seamlessly: screening, border procedure, asylum procedure, return, solidarity. The time has come to rally around a common, European migration policy. pic.twitter.com/2ELIoptlyx
— Margaritis Schinas (@MargSchinas) September 23, 2020
