Με μπαράζ δημοσιευμάτων, δημόσιων και ιδιωτικών μηνυμάτων, Μόσχα και Άγκυρα δείχνουν ότι ούτε η Αγιά Σοφιά μπορεί να επηρεάσει τις διμερείς σχέσεις των δύο χωρών και των ηγετών τους, καθώς το Κρεμλίνο, δια μέσου του αντιπροσώπου του, Ντιμίτρι Πεσκόφ εξέφρασε, την ικανοποίησή της για ενέργειες της Άγκυρας, αναφορικά με την προστασία και την προσβασιμότητα του ιστορικού μνημείου.
Η Ρωσία εξ αρχής, με δηλώσεις του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών και του υφυπουργού, πήρε θέση υπέρ της Τουρκίας, αναδεικνύοντας τη νομική διάσταση του θέματος, για την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων, θέτοντας ως έλασσον ζήτημα τη διασφάλιση της προσβασιμότητας του Μνημείου, επί του οποίου, ο Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι πρόκειται να ακολουθήσει το… “γαλλικό μοντέλο” της Παναγίας των Παρισίων, που κατά το ήμισυ είναι εκκλησία και κατά το ήμισυ μουσείο.
Το θέμα συζήτησαν τηλεφωνικά και οι δύο ηγέτες, με τον Βλάντιμιρ Πούτιν να δέχεται τις αιτιάσεις του Ταγίπ Ερντογάν.
Όπως αναφέρει το Sputnik, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε ότι η Μόσχα δέχτηκε με ικανοποίηση τις δεσμεύσεις της Άγκυρας ότι η Αγία Σοφία θα διατηρηθεί ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO και ότι όλοι θα μπορούν να την επισκεφτούν μετά τη μετατροπή της σε τζαμί.
Ο Πεσκόφ αναφέρθηκε στην κατακραυγή μεταξύ των Ορθόδοξων Χριστιανών της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένου του Πατριάρχη Κυρίλλου, για την απόφαση μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.
«Ταυτόχρονα, έχουμε τονίσει επίσημα: πρόκειται για εσωτερικό θέμα της Δημοκρατίας της Τουρκίας, και δεν μπορούμε και δεν θα παρέμβουμε. Είναι σημαντικό για εμάς να γνωρίζουμε ότι η Αγία Σοφία, ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, διατηρείται όπως είναι τώρα και πως όλοι όσοι φτάνουν στην Τουρκία… επιτρέπεται να έρθουν εκεί. Έχουμε ακούσει δηλώσεις των Τούρκων συναδέλφων μας, κυρίως του Προέδρου, ότι η Αγία Σοφία θα διατηρηθεί και ότι θα παραμείνει ανοιχτή, και είμαστε ικανοποιημένοι με αυτό»
δήλωσε ο Πεσκόφ στους δημοσιογράφους, όταν ρωτήθηκε αν ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, ήταν ικανοποιημένος με τις δηλώσεις της Άγκυρας για το θέμα.
Τo Crisis Monitor έχει επισημάνει τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στο τρίγωνο Φαναρίου, Ρωσικής Εκκλησίας και Κρεμλίνου, επ’ αφορμής της αναγνώρισης της αυτοκεφαλίας της ουκρανικής εκκλησίας από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Η διακοπή κοινωνίας από τον Πατριάρχη Κύριλλο και η προσπάθεια του Πατριαρχείου της Ρωσίας να υπονομεύσει την ισχύ και απήχηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης διεθνώς, δημιουργώντας σχισματική δυναμική στην Ορθοδοξία, αντανακλάται πλέον ευρύτερα και γεωπολιτικά. Το ζήτημα των εκκλησιαστικών σχέσεων είχε θέσει άλλωστε ο Βλάντιμιρ Πούτιν και στον Κυριάκο Μητσοτάκη, καθώς ο Σεργκέι Λαβρόφ στον Νίκο Δένδια.
Αντιδράσεις στη Ρωσία
Η υπόθεση μετατροπής της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί φαίνεται όμως ότι πλήττει και τα ερείσματα του Βλάντιμιρ Πούτιν στη ρωσική κοινωνία, καθώς οι αντιδράσεις είναι μεγάλες. Χρονικά η κίνηση του Ταγίπ Ερντογάν ακολουθεί το Δημοψήφισμα για την αλλαγή του Συντάγματος στη Ρωσία, που δίνει δυνατότητα διεκδίκησης δύο ακόμα θητειών στον Βλάντιμιρ Πούτιν. Συνεπώς, το πολιτικό κόστος για τον Ρώσο πρόεδρο είναι περιορισμένο και αντιμετωπίσιμο, καθώς βρίσκεται ακόμα στην αρχή της θητείας του και πέρασε τις αλλαγές που ήθελε στο Σύνταγμα, ενώ τώρα προσδοκά την αναβάθμιση του ρόλου της ρωσικής εκκλησίας, έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου, προσφέροντας έτσι πνευματική ανάταση στους Ρώσους.
Ο Μητροπολίτης Ιλαρίων του Βολοκολάμσκ έκανε λόγο για εσκεμμένη επιδείνωση των διαθρησκευτικών σχέσεων στην Τουρκία και τον κόσμο.
«Για τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, η Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης παραμένει ένα καταφύγιο παγκόσμιας σημασίας και η επιστροφή σε καθεστώς τζαμιού θα γίνει αντιληπτή αρνητικά από πολλούς, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας. Δεν θέλω να κάνω σκληρές εκτιμήσεις, αλλά μια τέτοια απόφαση μοιάζει με εσκεμμένη επιδείνωση των διαθρησκευτικών σχέσεων – τόσο στην Τουρκία όσο και σε όλο τον κόσμο. Δεν είμαι εγώ που θα ορίσω κάποιον υπεύθυνο [για αυτήν την απόφαση], θα τον ορίσει η ιστορία»
δήλωσε ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας.
Ενστάσεις εξέφρασαν και άλλοι Ρώσοι αξιωματούχοι, αλλά οι ανακοινώσεις από το υπουργείο Εξωτερικών και το Κρεμλίνο τις επικαλύπτουν διπλωματικά, πολιτικά και νοηματικά.
Ο πρώτος Αντιπρόεδρος της Ομοσπονδιακής Επιτροπής του Συμβουλίου Ομοσπονδίας, Βλαντίμιρ Τζαμπάροφ, δήλωσε στο Sputnik πως η απόφαση να αλλάξει το καθεστώς της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη είναι λάθος, «αλλά η Ρωσία δεν διαθέτει μηχανισμούς για να το αποτρέψει».
«Έχουμε πει πολλές φορές ότι αυτή η απόφαση είναι λάθος. Η ROC, η κρατική Δούμα και οι κορυφαίοι πολιτικοί έχουν απευθυνθεί στην τουρκική ηγεσία. Αλλά από την πλευρά της, η Ρωσία δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει αυτήν την απόφαση, η Αγία Σοφία βρίσκεται στο έδαφος της Τουρκίας»
πρόσθεσε.