Με αποτυχημένη ομαδική συνεδρία ψυχοθεραπείας θα μπορούσε εύκολα να παρομοιαστεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 17 και 18 Οκτωβρίου 2019, καθώς η ΕΕ εμφανίζεται άνευρη στο εσωτερικό, νωχελική διεθνώς και τα μέλη σε δυσαρμονία μεταξύ τους.
Μετά από μια εβδομάδα τριβών και δύο ημέρες διαβουλεύσεων σε κορυφαίο πολιτικό επίπεδο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατάφερε μόνο να δώσει το πράσινο φως για την ακόμα αμφίβολη αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας. Απέτυχε να βρει κοινό έδαφος για τα Βαλκάνια, όπου φαίνεται ότι ανοίγουν νέες πληγές, δεν απάντησε στους δασμούς των ΗΠΑ, ενώ η τοποθέτησή του για τις δραστηριότητες της Τουρκίας σε Μέση Ανατολή και Ανατολική Μεσόγειο ήταν κατά πολύ κατώτερη των προσδοκιών, εκθέτοντας σε νέους κινδύνους Ελλάδα και Κύπρο.
Κεντρικό θέμα ήταν ο προϋπολογισμός της ΕΕ, εν συνεχεία ακολούθησε η αλλαγή της Κομισιόν και η Κλιματική Αλλαγή. Η διεύρυνση πάγωσε, το προσφυγικό υποβαθμίστηκε και η δραστηριότητα της Τουρκίας σε Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή δεν αντιμετωπίστηκε με τους τόνους και την αποφασιστικότητα που αναμενόταν.
Εκτός της βασικής ατζέντας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έμεινε το μεταναστευτικό, όπως αυτό επαναπροσδιορίστηκε από την ελληνική κυβέρνηση, ενώ από τις δηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη προκύπτει ότι οι υπήρξαν πιέσεις και για περιορισμό της χρηματοδότησης, τη στιγμή μάλιστα που στα συμπεράσματα του Συμβουλίου γίνεται σαφής αναφορά στο προσφυγικό στο πλαίσιο των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας. Τα συμπεράσματα του Συμβουλίου περιορίζονται στην επιβεβαίωση της στήριξης στις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και στη δέσμευση της ΕΕ για την αποτελεσματική αντιμετώπισή της ανθρωπιστικής και προσφυγικής κρίσης.
Ειδικότερα, η ανθρωπιστική κρίση και το προσφυγικό τοποθετούνται ως υποθέματα στην ενότητα V.Τουρκία, που συνεπάγεται ότι η ΕΕ το αντιμετωπίζει σε συνάρτηση και στο πλαίσιο των σχέσεων με την Άγκυρα και όχι ανεξάρτητα σε εσωτερικό επίπεδο. Επίσης, το μεταναστευτικό, όπως το τοποθέτησε η ελληνική κυβέρνηση αποτελεί υποσκέλος της ανθρωπιστικής και προσφυγικής κρίσης.
Όπερ σημαίνει ότι οι πόροι της ΕΕ θα κατανεμηθούν ιεραρχικά και αναλογικά, με βάση τις μεταβαλλόμενες ανάγκες, όπως σκιαγραφείται στα συμπεράσματα που ακολουθούν:
8. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να συμμετέχει στις προσπάθειές της για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της σοβαρής ανθρωπιστικής και προσφυγικής κρίσης υπό το φως των εξελισσόμενων αναγκών, μεταξύ άλλων υποστηρίζοντας εκείνα τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν τις πιο σοβαρές προκλήσεις όσον αφορά τα μεταναστευτικά ρεύματα στην Ανατολική Μεσόγειο.
9. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα εξακολουθήσει να ασχολείται με το θέμα αυτό.
Από Ελληνικής πλευράς, για το μεταναστευτικό, ο κ. Μητσοτάκης σημείωσε πως, μετά από επιμονή της ελληνικής πλευράς, υιοθετήθηκε στο κείμενο των συμπερασμάτων η θέση ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να στηρίζει την Ελλάδα στη διαχείριση των ροών.
«Κινηθήκαμε με σχέδιο στο μεταναστευτικό και προχωρά το σχέδιο αποσυμφόρησης των νησιών» είπε ο πρωθυπουργός. «Δεν υπάρχει κανείς Έλληνας που θα περίμενε να λύσουμε αυτό το πρόβλημα, που ξεπερνά την Ελλάδα, σε τρεις μήνες»
σημείωσε, προσθέτοντας ότι χρειάζεται να δείξουμε ανθρώπινο πρόσωπο και ταυτόχρονα μεγαλύτερη συνέπεια στη φύλαξη των συνόρων.
«Υπάρχει μεγαλύτερη κατανόηση για την Ελλάδα από τους Ευρωπαίους για το θέμα, αλλά δεν υπάρχει όση στήριξη θα ήθελα. Το ζήτημα είναι να μειώσουμε τις ροές και να στείλουμε το μήνυμα ότι οι οικονομικοί μετανάστες θα επιστρέφουν και δεν αξίζει να πληρώσουν τους διακινητές γιατί θα χάσουν» τόνισε ο κ. Μητσοτάκης. Όπως υπογράμμισε, «το plan b θα ήταν ένα τολμηρό σχέδιο για μετακίνηση των προσφύγων και μεταναστών στην ΕΕ».
Ωστόσο, τα όσα αναφέρονται στις δηλώσεις του Έλληνα πρωθυπουργού είναι ήδη πολύ περισσότερα από όσα περιλήφθηκαν στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ενώ αν συμπεριληφθούν και τα όσα είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο Politico επιχειρώντας να δημιουργήσει κλίμα και δυναμική για να συζητηθεί το θέμα στο Συμβούλιο, φαίνεται ότι η ελληνική ατζέντα παρέμεινε εκτός τραπεζιού.
Το κλίμα από τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι σαφές: Η Ευρώπη δεν ήταν έτοιμη για καμία άλλη απόφαση παρά μόνο για τη συμφωνία επί του Brexit.
Το Συμβούλιο δεν κατέληξε σε ομοφωνία για την πρόσκληση έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων σε Βόρεια Μακεδονία και Αλβανία, θέμα που κυριαρχεί, καθώς η στάση της ΕΕ αναμένεται να τροφοδοτήσει εξελίξεις που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την ενότητα των Βαλκανίων και να επιτρέψουν την είσοδο και ενδυνάμωση παιχτών με διαφορετική και πολλές φορές ανταγωνιστική ατζέντα από την Ευρωπαϊκή.
Μιλώντας για τις τρέχουσες εξελίξεις στη Βόρεια Μακεδονία, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε πως δεν επικοινώνησε με τον Ζόραν Ζάεφ κατά την κοινή παρουσία τους αυτές τις μέρες στις Βρυξέλλες. Επιπλέον, επανέλαβε όσα είχε πει στον ομόλογό του, ότι, έστω κι αν είναι προβληματική η Συμφωνία των Πρεσπών, δε θα θέσει εμπόδια στην ευρωπαϊκή πορεία της γειτονικής χώρας, αλλά θα πρέπει η Συμφωνία να τηρηθεί στο ακέραιο και να λυθούν εκκρεμότητες, όπως τα εμπορικά σήματα. Απέφυγε, πάντως να σχολιάσει τις εσωτερικές εξελίξεις στη γειτονική χώρα.
Η καταδίκη της τουρκικής επέμβασης στη Συρία ήταν μεν ομόφωνη αλλά υπολείπεται σαφώς των προσδοκιών για ανάληψη ουσιαστικής δράσης, καθώς το θέμα ήταν πέμπτο στα συμπεράσματα, που συνεπάγεται ότι η καταδίκη δεν είναι τόσο ισχυρή, ενώ η αποσπασματική αναφορά στην αναστολή πωλήσεων όπλων και όχι σε νέες ευρύτερες συνέπειες, αποτελεί ένδειξη της ουσιαστικής πολιτικής βούλησης για χαλιναγώγησης της Άγκυρας.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός χαρακτήρισε «λανθασμένη» την απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσουν από τη Συρία, σημειώνοντας πως αυτό φαίνεται από το ποιοι είναι κερδισμένοι. Τόνισε, πάντως, πως η παρουσία των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο και η στρατηγική σχέση με την Ελλάδα δεν τίθεται εν αμφιβόλω.
Ομόφωνα οι Ευρωπαίοι καταδίκασαν και την παράνομη δραστηριότητα της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ και υιοθέτησαν τις αποφάσεις των υπουργών Εξωτερικών για κυρώσεις, το θέμα όμως τέθηκε ανεξάρτητα και όχι στο πλαίσιο του κεφαλαίου Τουρκία, γεγονός που αφήνει να αναδυθεί η τάση αποσυσχέτισης των ευρωτουρκικών σχέσεων από τη δραστηριότητα της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, εν κατακλείδι, εκφράζει την αλληλεγγύη του προς την Κύπρο, χωρίς ωστόσο να αναφέρεται στον προσδιορισμό και επιβολή κυρώσεων από την Κομισιόν, καταδεικνύοντας υποβάθμισή τους.
[pdf-embedder url=”https://www.crisismonitor.gr/wp-content/uploads/2019/10/17-18-euco-final-conclusions-en.pdf”]
