Έκθεση η οποία τοποθετεί τα Δυτικά Βαλκάνια και την Ελλάδα στο επίκεντρο της νέας κούρσας εξοπλισμών υπέβαλε στη Γερουσία των ΗΠΑ ο αντιναύαρχος Μαθάιας Γουίντερ, επικεφαλής της υπηρεσίας του αμερικανικού Πενταγώνου που είναι αρμόδια για το F-35, καθώς καθιστά τις χώρες υποψήφιες για το νέο αμερικανικό μαχητικό.
Σε πρώτη ανάγνωση η έκθεση φαίνεται ιδιαίτερα ευνοϊκή για τις χώρες της περιοχής, οι οποίες έχουν αυξήσει τις αμυντικές τους δαπάνες και είναι μέλη του NATO, αλλά η εξέτασή της υπό το πρίσμα του κλιμακούμενου ανταγωνισμού NATO-Ρωσίας και ΗΠΑ-Τουρκίας στην περιοχή, φαίνεται ότι οι “υποψήφιες” για το F-35 χώρες χρησιμοποιούνται από το NATO είτε ως “λαγοί” σε μια διαδικασία περαιτέρω αύξησης της πίεσης προς την Τουρκία, ώστε να απορροφήσουν τα 100 F-35 που αρχικά προορίζονταν για την Άγκυρα, είτε προβάλλουν το νέο δόγμα της ενεργητικής ασπίδας, έναντι της Ρωσίας.
Στρατηγικά, το δεύτερο σενάριο είναι λογικό, καθώς το NATO αντιμετωπίζει πρόβλημα, αδυνατώντας να ανασχέσει τη ναυτική κυριαρχία της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα, λόγω της απροθυμίας της Τουρκίας. Έτσι, αντιμετωπίζοντας ενεργητικά τις πιέσεις από τς χώρες της Βαλτικής και της Μαύρης Θάλασσας προωθεί ένα νέο μοντέλο αεροπορικής υπεροχής, κυκλώνοντας δυνητικά, τη Ρωσία με υπερσύγχρονα αεροσκάφη.
Πολιτικά και εμπορικά, το πρώτο θα μπορούσε να αποτελεί απόδειξη ότι η Ουάσιγκτον διαθέτει εναλλακτικές για την αντικατάσταση της Τουρκίας τόσο ως εταίρου στο πρόγραμμα συμπαραγωγής, αλλά και ως πελάτη, καθώς είχε παραγγείλει 100 F-35, ώστε να μην επηρεαστεί η μελέτη βιωσιμότητας του αεροσκάφους και να μην ανέβουν οι τιμές.
Σε κάθε περίπτωση όμως, η passive-aggressive εμπλοκής της Ελλάδας και των δυτικών Βαλκανίων στην αντιπαράθεση ΗΠΑ-Τουρκίας και NATO-Ρωσίας,σε αυτή την περίοδο, δεν ενισχύει την εμπιστοσύνη των χωρών και των λαών αλλά εγείρει ερωτηματικά και προκαλεί ανησυχία για ενδεχόμενες εντάσεις στην περιοχή. Παράλληλα, τέτοιες κινήσεις αποτελούν, από την πλευρά των ΗΠΑ και το NATO “ομολογία” αποτυχίας επί των δρομολογημένων σχεδιασμών, προσφέροντας σε Πούτιν και Ερντογάν “νίκες” σε μάχες και δημιουργώντας αίσθημα ανασφάλειας στις χώρες της περιοχής.
Για την περιοχή, παρά τις προφανείς και λιγότερο εμφανείς επιπλοκές που έχει η εκδήλωση τέτοιων σεναρίων, η συγκυρία θα μπορούσε να αποβεί θετική, αν οριοθετηθεί και κατοχυρωθούν απριόρι οφέλη από τη συμμετοχή στη διαδικασία στρατηγικής πίεσης προς Τουρκία και Ρωσία. Πέρα από το μακρόπνοο γεωοικονομικό δόγμα, που βασίζεται στο φυσικό αέριο και τη νέα ενεργειακή ισορροπία, οι χώρες της περιοχής θα μπορούσαν να διεκδικήσουν πιο άμεσα “αντισταθμιστικά” οφέλη, αλλά μόνο εν εφόσον κινηθούν συλλογικά με ενιαία έκφραση και προσυμφωνημένες διεκδικήσεις.
Η έκθεση…βόμβα
Σε κατάθεσή του που υπεβλήθη γραπτώς στο αμερικανικό Κογκρέσο και περιήλθε σε γνώση του πρακτορείου ειδήσεων Reuters, ο αντιναύαρχος Μαθάιας Γουίντερ, αναφέρεται ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ εξετάζει το ενδεχόμενο πωλήσεων του μαχητικού F-35 της Lockheed Martin Corp σε πέντε νέες χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδας, της Ρουμανίας και της Πολωνίας, καθώς οι σύμμαχοι της Ουάσιγκτον αυξάνουν τις αμυντικές τους δαπάνες την ώρα που η Ρωσία ενισχύει τις δικές της ένοπλες δυνάμεις. Ο επικεφαλής της υπηρεσίας του αμερικανικού Πενταγώνου που είναι αρμόδια για το F-35, σημειώνει ότι οι πωλήσεις του προηγμένου μαχητικού θα μπορούσαν να γίνουν στο μέλλον «στη Σιγκαπούρη, στην Ελλάδα, στη Ρουμανία, στην Ισπανία και στην Πολωνία».
Χρονικά, η είδηση έρχεται τη στιγμή που οι σχέσεις Ουάσιγκτον και Άγκυρας βρίσκονται σε ιστορικό χαμηλό και ενώ η Ρωσία διαμηνύει ότι επιθυμεί συνεργασία με την Ευρωατλαντική Συμμαχία, η οποία νιώθει ανταγωνισμό και από τον Ευρωστρατό, καθώς αδυνατεί να ανταποκριθεί σε δεσμεύσεις και οι ΗΠΑ εμφανίζονται απρόθυμες να επεκτείνουν την παρουσία αμερικανικών στρατευμάτων στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, θέτοντας εν αμφιβόλω το δόγμα προκεχωρημένης ανάπτυξης, το οποίο είναι ήδη “κουτσό” επίσης λόγω της στάσης της Τουρκίας.
Οι πωλήσεις στρατιωτικού εξοπλισμού όπως το μαχητικό F-35 εγκρίνονται κατόπιν διαπραγματεύσεων μεταξύ των κυβερνήσεων, με το Πεντάγωνο να ενεργεί ως ενδιάμεσος ανάμεσα στους κατασκευαστές και ξένες κυβερνήσεις. Υπάρχουν και άλλες χώρες-σύμμαχοι των ΗΠΑ, ανάμεσά τους η Φινλανδία, η Ελβετία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που θα ήθελαν να αποκτήσουν το εξελιγμένο μαχητικό.
Στη γραπτή κατάθεσή του, που αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα πιθανόν ακόμη και σήμερα, ο Γουίντερ διαβεβαιώνει ότι το Πεντάγωνο θα απαντήσει σε όλα τα αιτήματα ξένων κυβερνήσεων για ενημέρωση σχετικά με το αεροσκάφος.
F-35: Οι πελάτες
Πέρσι, το Βέλγιο έγινε η πρώτη χώρα στην οποία εγκρίθηκε η εξαγωγή F-35 έπειτα από χρόνια, αφού οι Βρυξέλλες το επέλεξαν αντί του Eurofighter Typhoon για να αντικαταστήσουν τον στόλο των παλαιότερων F-16 της βελγικής πολεμικής αεροπορίας, υπογράφοντας συμφωνία ύψους 4 δισεκατομμυρίων ευρώ με την Ουάσινγκτον.
Η Lockheed Martin, παράγει τρεις εκδόσεις του μαχητικού πέμπτης γενιάς, για τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ και των υπολοίπων δέκα χωρών που έχουν συμφωνήσει να το αποκτήσουν – της Βρετανίας, της Αυστραλίας, της Ιταλίας, της Τουρκίας, της Νορβηγίας, της Ολλανδίας, του Ισραήλ, της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και του Βελγίου. Το 2018 παραδόθηκαν στις ΗΠΑ και στους συμμάχους τους 91 μαχητικά F-35.
Οι πωλήσεις στρατιωτικού εξοπλισμού των ΗΠΑ σε ξένα κράτη αυξήθηκαν 13% στα 192,3 δισεκατομμύρια δολάρια το οικονομικό έτος που ολοκληρώθηκε την 30ή Σεπτεμβρίου, γνωστοποίησε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ τον Νοέμβριο.
Η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ συνεχίζει να προωθεί την εκστρατεία «Buy American» («αγοράστε αμερικανικά προϊόντα»), έχει χαλαρώσει αισθητά τους περιορισμούς στις εξαγωγές και ενθαρρύνει τα στελέχη του κρατικού μηχανισμού των ΗΠΑ να διαδραματίζουν πιο ενεργό ρόλο στο εξωτερικό για να εξασφαλίζονται μεγαλύτερες πωλήσεις της αμερικανικής αμυντικής βιομηχανίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα, παρά τις τεταμένες σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας και τις επιμέρους κυρώσεις, η διαδικασία εκπαίδευσης των Τούρκων πιλότων και του προσωπικού υποστήριξης των F-35 συνεχίζεται κανονικά, ενώ τον Νοέμβριο είναι προγραμματισμένες οι πρώτες παραδόσεις του αεροσκάφους. Η Τουρκία, είναι και συμπαραγωγός χώρα συμμετέχοντας στην κατασκευή μέρους του εμπρόσθιου τροχού, των ηλεκτρονικών συστημάτων, της καλωδίωσης, ολόκληρο το cockpit πυραύλων και στην ανάπτυξη νέων βλημάτων.